WrestleMania X – dziesiąta galawrestlingu z cykluWrestleMania, wyprodukowana przez federacjęWorld Wrestling Federation. Odbyła się20 marca1994 wMadison Square Garden wNowym Jorku^[1]. Nadawana była na żywo w systemiepay-per-view oraz na zamkniętych pokazach.

Nakartę wydarzenia składało się dziesięć walk, z czego jedna nie została wyemitowana (był to tzw.dark match). W centrum uwagi znalazło sięWWF World Heavyweight Championship, które podczas gali bronione było dwukrotnie przezYokozunę. W pierwszej walcepretendentLex Luger został zdyskwalifikowany. Wwalce wieczoruBret Hart pokonał Yokozunę, zdobywając mistrzostwo.

WrestleMania X była pierwszą galą cyklu zorganizowaną bez udziałuHulka Hogana, uważanego do tej pory za największą gwiazdę federacji. Podczas gali swój ostatni transmitowany występ dla WWF odbyłRandy Savage.

Gala spotkała się z pozytywnymi opiniami krytyków. Najczęściej pochwałom podlegały walka Breta Harta zOwenem Hartem orazLadder match oWWF Intercontinental ChampionshipRazora Ramona iShawna Michaelsa. Drugie z wymienionych starć otrzymało maksymalne pięć gwiazdek magazynuWrestling Observer Dave’a Meltzera, jak również mianoNajlepszej Walki roku 1994.

CyklWrestleMania rozpoczął się wraz zpierwszą galą, 31 marca 1985. WrestleMania X miała być dziesiątym, jubileuszowym wydarzeniem z cyklu. W celu uczczenia okrągłej rocznicy, WWF zadecydowało o zorganizowaniu gali wnowojorskimMadison Square Garden, gdzie odbyła się WrestleMania I. Bilety na wydarzenie szybko zostały wyprzedane, dlatego WWF zorganizowało ekskluzywny pokaz gali w Paramount Theatre dla fanów, którzy nie mogli już zakupić miejsc w Madison Square Garden^[2]. W arenie zorganizowano teżkonwentWrestleMania X FanFest, będący odpowiednikiem późniejszychWrestleMania Axxess^[3][4]. W promocji gali pomagał udział celebrytów, m.in.Little Richarda,Jennie Garth, Rhondy Shear,Donniego Wahlberga czyBurta Reynoldsa^[5].

WrestleMania X była pierwszą galą z cyklu organizowaną bez udziałuHulka Hogana, który opuścił WWF w 1993 roku^[2]. W czasie produkcji i przygotowań do wydarzenia federacja przechodziła zmiany wrosterze, które zapoczątkowały tzw.New Generation Erę (pl.Erę Nowego Pokolenia). Z powodu kontuzji z występów musieli zrezygnować Ludvig Borga iThe Undertaker^[6].

WrestleMania X oferowała walkiprofesjonalnego wrestlingu z udziałem różnych wrestlerów z zaplanowanych przezbookerów rywalizacji i storyline’ów. Wrestlerzy byli przedstawieni jakoheele (negatywni, źli zawodnicy i najczęściej wrogowie publiki) iface’owie (pozytywni, dobrzy i najczęściej ulubieńcy publiki), którzy rywalizują pomiędzy sobą w seriach walk mających w budować napięcie. Punktem kulminacyjnym rywalizacji są walki na galachpay-per-view lub serie pojedynków^[7][8].

Rywalizacja„Macho Mana” Randy’ego Savage’a zCrushem toczyła się wokół zniszczonej przyjaźni zawodników. 12 lipca 1993, naMonday Night Raw, Crush zmierzył się zYokozuną oWWF World Heavyweight Championship; mistrz wygrał starcie po wykonaniuBanzai Dropu. Po zakończeniu walki Yokozuna kontynuował atak na przeciwniku, dopóki resztarosteru WWF, i ostatecznie Randy Savage, nie przybiegła Crushowi na ratunek^[9]. Po incydencie Crush nie pojawił się w programach telewizyjnych WWF aż do 18 października 1993, kiedy wygłosiłpromo u boku Yokozuny iMr. Fujiego. W przemówieniu skrytykował Savage’a, twierdząc, że jako przyjaciel Randy powinien był szybciej przybiec z pomocą. Po ogłoszeniu, że odwraca się od Savage’a i całychStanów Zjednoczonych, Crush z pomocą Yokozuny zaatakował Macho Mana; bójkę między wrestlerami przerwała dopiero interwencja sędziów^[10]. 8 listopada, podczasRaw, Savage opuścił stolik komentatorski tylko po to, by zaatakować rywala^[11]. Tydzień później został zawieszony przezPrezesa WWFJacka Tunneya^[12]. Rywalizacja nasiliła się podczasSurvivor Series, kiedy Savage i Crush zaczęli interweniować w swoje walki, doprowadzając do eliminacji zSurivior Series matchów, w których uczestniczyli^[13]. Spór kontynuowany był przez kolejne miesiące, a w lutym 1994 ogłoszono, że zawodnicy zmierzą się ze sobą wFalls Count Anywhere matchu^[5].

Rywalizacja międzyBretem aOwenem Hartami rozpoczęła się na Survivor Series w listopadzie 1993. Bracia walczyli po tej samej stronie podczas Survivor Series matchu; podczas walki Bret przypadkowo doprowadził do eliminacji brata^[13]. Po zakończeniu starcia Owen skonfrontował się z Bretem, a w kolejnych tygodniach domagał się pojedynku; Bret jednak nie zgadzał się na walkę. Storyline doprowadził do zejścia się braci w starciu drużynowym przeciwko The Quebecers naRoyal Rumble. Jednakże, podczas tej walki Bretdoznał kontuzji, co zmusiło sędziego do przedwczesnego zakończenia starcia. Wściekły Owen zaatakował brata, przechodzącheel turn i wznawiając rywalizację^[14].

Feud międzyRazorem Ramonem aShawnem Michaelsem rozpoczął się jesienią 1993. Jack Tunney ogłosił wówczas, żezawieszaWWF Intercontinental Championship, ponieważ Shawn Michaels bronił mistrzostwa zbyt rzadko^[a][15]. Ramon zdobył tytuł wygrywającBattle Royal podczasRaw z 4 października 1993^[16]. Michaels jednakże wciąż uznawał siebie za mistrza, ignorując wygraną Ramona i pojawiając się na galach WWF z repliką pasa mistrzowskiego. W ramach zemsty, Michaels zainterweniował w walkę Ramona zIrwinem R. Schysterem na Royal Rumble, niemal doprowadzając do utraty tytułu przez rywala^[14].

Spory oWWF World Heavyweight Championship obejmowały trzech zawodników: mistrzaYokozunę oraz pretendentówLexa Lugera iBreta Harta. Rywalizacja między Lugerem a Yokozuną rozpoczęła się już w lipcu 1993.Menedżer Yokozuny,Mr. Fuji, rzucił wyzwanie wykonaniabodyslamu na ważącym niemal 300 kg Yokozunie. Próby miały odbywać się 4 lipca 1993, podczas „Yokozuna Bodyslam Challenge’u” na pokładzie lotniskowcaUSSIntrepid. Jedynym sportowcem, któremu udało się podnieść Yokozunę okazał się Luger^[17]. Zawodnicy zmierzyli się w pojedynku wrestlerskim naSummerSlam; Luger wygrał walkę przezwyliczenie pozaringowe, przez co nie zdobył mistrzostwa^[18].

Aby zdobyć szansę walki rewanżowej z Yokozuną, Luger wziął udział wRoyal Rumble matchu na galiRoyal Rumble w styczniu 1994. W wygraniu walki przeszkodzić mu mieli zatrudnieni przez Mr. Fujiego The Great Kabuki iGenichiro Tenryu, jednak ich próby wyeliminowania Lugera zakończyły się porażką. Ostatnimi dwoma zawodnikami przetrwałymi w walce zostali Luger oraz Bret Hart. Starcie zakończyło się w kontrowersyjny sposób – zawodnicy wyeliminowali się nawzajem w tym samym momencie, stając się współzwycięzcami Royal Rumble^[14]. Jack Tunney ogłosił, że obaj zawodnicy otrzymają szansę zdobycia WWF World Heavyweight Championship na WrestleManii, lecz będą musieli też wziąć udział w jeszcze jednej walce podczas gali. 31 stycznia 1994 dokonanorzutu monetą, który miał rozstrzygnąć który z wrestlerów zawalczy z Yokozuną pierwszy. Rzut monetą wygrał Luger, Hart natomiast miał zmierzyć się w walce wieczoru WrestleManii ze zwycięzcą pojedynku Luger-Yokozuna^[19].

WrestleManię X komentowaliVince McMahon i powracający do WWFJerry Lawler. Wywiady zza kulis przeprowadzał Todd Pettengill, natomiast obowiązkikonferansjerskie pełniliHoward Finkel i Bill Dunn^[20][21]. Przed galą odbyło się półgodzinneCountdown Show (odpowiednik późniejszych panelipre-show), prowadzili je Todd Pettengill iJohnny Polo. Na widowni gali pojawił sięaktor-parodysta, udający prezydentaBilla Clintona^[5].

Przed rozpoczęciem transmisji pay-per-view fani zgromadzeni na widowni mogli zobaczyć starcie drużynowe między The Heavenly Bodies (Jimmym Del Rayem i Tomem Prichardem) aThe Bushwhackers (Butchem i Lukiem); zwycięzcami okazali się ci pierwsi. Fragmenty walki pokazywane były podczasCountdown Show^[5].

Wedle tradycji WrestleManię rozpoczęła pieśń „America the Beautiful”, tym razem w wykonaniuLittle Richarda i chórugospel^[20][21].

Openerem gali było starcie międzyOwenem aBretemHartami. Starcie rozpoczęło się wyrównanym pokazem technicznego wrestlingu; Owen próbował sprowokować brata, policzkując go i wycofując się z walki, lecz starszy z braci nie dał się wytrącić z równowagi. Ostatecznie to Owen zdobył przewagę, wykorzystująccamel clutch,supleksy orazpiledriver. Bret wyrównał spotkanie, po czym spróbował wyskoczyć ponad górną liną na stojącego poza ringiem przeciwnika; lądując upadł na kolano iodniósł kontuzję. Owen wykorzystał słabość rywala, wykonującfigure-four leglock orazSharpshooter. Bret skontrował dźwignię, po czym wykonał własnySharpshooter. Po akcji w narożniku próbowałprzypiąć Owena z zaskoczenia, lecz młodszy Hart zablokował ruch i sam przypiął brata^[20][21].

Sy Sperling, prezes Hair Club for Men, firmy fryzjerskiej zajmującej sięprzeszczepami włosów dla mężczyzn, pojawił się w ringu przed rozpoczęciem kolejnej walki. Przedstawił fanom swojego najnowszego klienta, konferansjera Howarda Finkela; Finkel wszedł do ringu wtupecie i ogłosił uczestników kolejnego starcia.Bam Bam Bigelow i Luna Vachon zmierzyli się zklaunami Dinkiem iDoinkiem. Według zasad, przeciwko Doinkowi mógł walczyć tylko Bigelow, a przeciwko Dinkowi – wyłącznie Luna Vachon. Walkę rozpoczęli Bigelow i Doink, wkrótce jednak klaun zmienił się z partnerem. Po kilku nieudanych próbach, Vachon w końcu udało się złapać Dinka; kopnęła karła i zamierzała wykonać na nimmoonsault, lecz Dink w porę uniknął ataku. Nastąpiła kolejna zmiana partnerów, Doink wykonałDDT na Bigelowie, lecz ten wkrótce odzyskał przewagę. Zaatakowałdiving headbuttem i przypiął klauna. Po zakończeniu walki Bigelow i Vachon zaatakowali Dinka^[20][21].

Kolejnym starciem byłFalls Count Anywhere match międzyRandym Savage’em aCrushem. Według ustalonych zasad, przypięty na zewnątrz wrestler musiał znaleźć się z powrotem w ringu w przeciągu 60 sekund, w przeciwnym razie przegrałby walkę. Savage próbował zaatakować Crusha przed rozpoczęciem walki, ten jednak uniknął ataku. W trakcie pojedynku Crushkontuzjował przeciwnika, a następnie rzucił nim w barykadę i zdobył pierwszypinfall. W drodze do ringu Savage został zaatakowany przezMr. Fujiego, lecz zdołał powrócić dokwadratowego pierścienia na czas. Crush chciał rzucić solą w oczy przeciwnika, lecz Savage skontrował atak i sam użył soli we własnym ataku. „Macho Man” wykonałdiving elbow drop i wyrzucił przeciwnika poza liny. Crush zdołał wrócić do ringu dzięki pomocy swojegomenedżera. Savage i Crush zaczęli walczyć na zewnątrz, ostatecznie przenosząc bójkę na zaplecze. Savage zdobył przypięcie, a następnie przywiązał nogi oponenta dokrążka linowego. Zawieszony do góry nogami Crush nie mógł wrócić do ringu, zwycięzcą walki został więc Randy Savage^[20][21].

Alundra Blayze broniłaWWF Women’s Championship w pojedynku przeciwkoLeilani Kai. Blayze rozpoczęła starcieleg sweepem i dwomasunset flipami; Kai odpowiedziałapowerslamem isupleksem. Po trzech minutach walki Blayze przypięła Kai, uprzednio wykonując na niejgerman suplex^[20][21].

W kolejnej walce pretendenciMen on a Mission (Mabel i Mo) zawalczyli oWWF World Tag Team Championship, należące doThe Quebecers (Jacques’a iPierre’a). Mistrzowie zaatakowali rywali przed rozpoczęciem walki, ci jednak zdołali wyrównać spotkanie. The Quebecers często używali ruchów drużynowych celem wyrównania walki z dwoma olbrzymami. Men on a Mission zdobyli przewagę, co zmusiło menedżera mistrzów,Johnny’ego Polo, do wyciągnięcia swoich podopiecznych z ringu. Pretendenci wygrali walkę poprzezwyliczenie pozaringowe^[20][21].

Pierwszym starciem oWWF World Heavyweight Championship był pojedynek między mistrzemYokozuną a pretendentemLexem Lugerem. Sędzią specjalnym tej walki byłMr. Perfect, w roli konferansjera obsadzonoDonniego Wahlberga, natomiast w gong rozpoczynający walkę uderzyłaRhonda Shear. Po potyczce słownej między zawodnikami Luger wyrzucił Yokozunę z ringu. Po powrocie między liny mistrz rozebrał piankową część jednego z narożników, po czym użyłnerve clawu ibelly-to-belly supleksu, by osłabić przeciwnika. Próbował uderzyć głową Lugera w odsłoniętą metalową część narożnika, lecz ten skontrował ruch i ostatecznie to głowa Yokozuny wylądowała w narożniku. Lugerznokautował mistrza, atakując go przedramieniem z rozbiegu. Menedżerowie Yokozuny, Mr. Fuji orazJim Cornette, zaczęli odwracać uwagę pretendenta. Luger wciągnął ich do ringu i zaatakował ich, po czym spróbował przypiąć Yokozunę. Sędzia specjalny zajęty był jednak pobitymi menedżerami; wściekły Luger popchnął Perfecta, a ten w odpowiedzi zdyskwalifikował pretendenta i wyszedł z ringu^[20][21].

Adam Bomb i jego menedżerHarvey Wippleman weszli do ringu przed rozpoczęciem kolejnej walki. Wippleman skrytykował nową fryzurę Howarda Finkela i lekko poturbował konferansjera, wyrywając kieszeń jego garnituru. Przeciwnik Bomba,Earthquake, zaatakował rywala od tyłu, wykonał swój finisher i przypiął go, wygrywając walkę w zaledwie 35 sekund^[20][21].

Na potrzebyLadder matchu międzyRazorem Ramonem aShawnem Michaelsem, ponad ringiem zawieszono oba pasy mistrzowskie należące do zawodników. Ramon rozpoczął walkę, wykonującchokeslam na Michaelsie; ten odpowiedziałneckbreakerem i wyrzuceniem przeciwnika z ringu w stronęDiesla – swojego osobistego ochroniarza. Diesel zaatakował Ramona, co zmusiło sędziegoEarla Hebnera do wyrzucenia olbrzyma z okolic ringu na zaplecze. Ramon odsłonił maty na podłodze i próbował wykonaćRazor’s Edge, ostatecznie jednak sam padł ofiarą ataku. Podczas gdy Ramon odzyskiwał siły na betonowej podłodze, Michaels wrzucił drabinę do ringu. Próbował wspiąć się po pasy, lecz został powstrzymany przez rywala. Michaels ustawił drabinę w rogu kwadratowego pierścienia, wspiął się na kilka stopni i wykonał słynnysplash na Ramonie. Oficjalny mistrz zdołał wyrównać spotkanie; obaj zawodnicy kilkukrotnie próbowali dosięgnąć pasów. Pod koniec walki, Michaels ponownie wspiął się na drabinę, lecz został zrzucony przez przeciwnika. Michaels upadł na liny i zaplątał się w nich, pozwalając Ramonowi na zdjęcie pasów i wygranie miana niekwestionowanegomistrza interkontynentalnego^[20][21].

Następne wkarcie gali miało być dziesięcioosobowe starcie drużynowe, lecz te nie odbyło się z powodu ograniczonego czasu emisji.Bob Holly, jeden z uczestników walki, wyjawił, że oficjele federacji kilkukrotnie próbowali zmusić Michaelsa i Ramona do wcześniejszego zakończenia Ladder matchu, lecz ci całkowicie zignorowali polecenia i kontynuowali walkę. Wymusiło to wycofanie starcia drużynowego z karty. Według improwizowanego scenariusza, walka nie odbyła się, ponieważ drużynaheeli nie potrafiła zdecydować, który z jej członków otrzyma miano kapitana^[20][21].

Walką wieczoru WrestleManii X było drugie starcie o WWF World Heavyweight Championship, tym razem między Yokozuną a Bretem Hartem. Sędzią specjalnym pojedynku był„Rowdy” Roddy Piper.Burt Reynolds służył jako konferansjer, natomiast obsługę gongu powierzono w ręceJennie Garth. Yokozuna zaatakował Harta przed rozpoczęciem walki, lecz pretendent zdołał uniknąć jednego z ciosów i powalił Yokozunę. Jim Cornette próbował odwrócić uwagę Pipera, a ten w odpowiedzi zrzucił menedżera z krawędzi ringu. Yokozuna wykonałleg drop, lecz chwilę później Hart uniknąłAvalanche. Yokozuna wkrótce odzyskał prowadzenie; próbował zaatakowaćBanzai Dropem, jednak utracił równowagę i upadł na matę. Hart wykorzystał okazję i szybko przypiął Yokozunę, wygrywając mistrzostwo^[20][21].

Galę zakończyło świętowanie Harta w ringu w towarzystwieface’ów federacji: Lexa Lugera, Roddy’ego Pipera, Razora Ramona,Tatanki,1-2-3 Kida,Sparky Plugga oraz Randy’ego Savage’a. W celebracji nowego mistrz udział brali także Burt Reynolds, Rhonda Shear, Donnie Wahlberg,Gorilla Monsoon orazVince McMahon. Owen Hart wyszedł zza kulis, lecz jedynie obrzucił brata gniewnym spojrzeniem, po czym z powrotem udał się do szatni^[20][21].

Na widowni gali zasiadło około 19 tys. fanów^[1][22]. Oglądalność w systemie pay-per-view wyniosła rating 1.68, co stanowiło spadek w porównaniu z poprzednią edycją WrestleManii^[22]. Gala spotkała się z pozytywnymi opiniami krytyków.

Rob McNew, redaktor serwisu o tematyce sportowej,411mania.com, przyznał gali 9 punktów w skali dziesięciopunktowej. Stwierdził, że „choć WrestleMania X nie jest uznawana za szczególnie istotną w historii cyklu z powodu ciężkiego okresu dla federacji, to wciąż skopała tyłki”. McNew ocenił walki systemem pięciogwiazdkowym; najwyższe oceny otrzymały od niego walka między braćmi Hart (maksymalne 5 gwiazdek) oraz Ladder match (4¾ gwiazdki), pozostałe walki otrzymały oceny w granicach jednej i dwóch gwiazdek. Redaktor zakończył recenzję stwierdzeniem, że jego zdaniem WrestleMania X mieści się w rankingu pięciu najlepszych gal z cyklu^[23].

Średnia ocen przyznanych przezWrestling Observer Newsletter Dave’a Meltzera wyniosła 2,44 gwiazdki. Walki zostały ocenione w systemie pięciogwiazdkowym; najlepszą notę otrzymał Ladder match – starcie otrzymało maksymalne pięć gwiazdek. Opener gali otrzymał 4¾ gwiazdki, a za najgorszą walkę WrestleManii X uznano starcie między Lexem Lugerem a Yokozuną – przyznano jej zaledwie pół gwiazdki^[1].

Ladder match Razora Ramona z Shawnem Michaelsem otrzymał mianoNajlepszej Walki roku 1994, przyznawanego corocznie przez czytelnikówWrestling Observer Newsletter, jak również mianoWalki Roku od czasopismaPro Wrestling Illustrated^[24][25].

Wyniki walk na podstawie źródła:^[1].

• Wyniki gali na WWE.com

• WrestleMania
• Gale profesjonalnego wrestlingu w Nowym Jorku
• Gale profesjonalnego wrestlingu w Stanach Zjednoczonych w 1994
• Gale pay-per-view WWE w 1994