Wojsko Księstwa Kurlandii i Semigalii – siły zbrojneKsięstwa Kurlandii i Semigalii1562–1795, księstwa lennegoRzeczypospolitej Obojga Narodów ze stolicą w Mitawie, powstałego posekularyzowaniuinflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego w1561 roku.

Siły Kurlandii jako wojska lenne były integralną częściąwojska Rzeczypospolitej. W czasie pokoju nie liczyły więcej niż 400 zbrojnych.

 Osobny artykuł:Wojna polsko-szwedzka 1600-1611.

W1599 Szwecja zerwałapersonalnąunię polsko-szwedzką, co było przyczynkiem do nowego konfliktu.

19 sierpnia1600 wRewlu i Narwie wylądowała silna armia szwedzka licząca 10 000 żołnierzy. Gdy dołączyła do niej szlachta estońska i chłopska piechota dymowa, siły szwedzkie osiągnęły stan 14 000 żołnierzy. Całością dowodził Karol Sudermański.

Dowodzący siłami polskimi w Inflantachwojewoda wendeńskiJerzy Farensbach miał jedynie 2400 zaciężnych żołnierzy (w tym 800husarii i 1000 piechoty). Posiłkikurlandzkie, kontyngenty miastaRygi,pospolite ruszenieinflanckie iTatarzy litewscy sprawili jednak, że siłyRzeczypospolitej osiągnęły stan 4500 żołnierzy.

Pod koniec września1605książę kurlandzkiFryderyk Kettler wystawiłpod Kircholmem około 300 kurlandzkichrajtarów.

Rozejm w Mitawie z1622 pozostawiałlennokurlandzkie oraz południowo-wschodnieInflanty zDyneburgiem - Polsce. Tę część Inflant zaczęto później nazywaćInflantami Polskimi. Pozostałą część Inflant zatrzymałaSzwecja.

 Osobny artykuł:Wojna polsko-szwedzka 1626-1629.

W połowie kwietnia1627 flota w składzie 9 okrętów pod dowództwem admirałaArenda Dickmanna wyszła w morze. Krążyła od brzegów Kurlandii doKołobrzegu, chwytała statki dostarczające Szwedom zaopatrzenie. Przez parę tygodni panowała na tej częściBałtyku.

Kurlandzkie okręty wzięły udział wbitwie morskiej pod Oliwą28 listopada1627.

 Osobny artykuł:Kurlandzka kolonizacja w Gambii.

Za panowania księciaJakuba Kettlera, czyli w najlepszym okresie istnienia wojska, siły kurlandzkie liczyły od 1000 do 1200 żołnierzy i około 60okrętów.

Kettler nie ukrywał swoich ambicji kolonialnych. W latach1639–1693 doKurlandii należała częśćTobago i część terenów współczesnejGambii. Również tam powstały forty kurlandzkiego wojska.

W1683 wybuchławojna polsko-turecka. Wojsko Kurlandii i Semigalii jako wojsko lenne wsparło pozostałe oddziały wojska Rzeczypospolitej.

W1685 książę kurlandzki Fryderyk Kazimierz Kettler wziął osobiście udział w kampanii bukowińskiej przeciwkoImperium Osmańskiemu.

 Osobne artykuły:insurekcja kościuszkowska i powstanie kurlandzkie.

Powstanie kościuszkowskie objęło Kurlandię z chwilą, gdy liczący około 1500 żołnierzy i 2 działa oddziałgenerała majorapowiatu telszewskiego A. Wojtkiewicza, będący częścią działającej na pograniczuŻmudzi i Kurlandiidywizji generała lejtnantaTomasza Wawrzeckiego, zajął bez walkiLipawę, rozbrajając małygarnizon kurlandzki. Wybuch powstania na terenie Kurlandii doprowadził do przerwania połączenia lądowego międzyPrusami aRosją.

Uroczyste ogłoszenie aktu powstania Księstwa Kurlandzkiego nastąpiło28 czerwca. Generałem majorem księstwa wybrany zostałHenryk Mirbach, który natychmiast przystąpił do tworzenia lokalnych oddziałów. Głoszone przez powstańców hasła wolności i równości przyciągnęły do powstania miejscowych mieszczan i chłopów. Jedynie kurlandzka szlachta, w większości mającaniemieckie pochodzenie, odnosiła się do powstańców z wrogością.

Zaniepokojony rozszerzeniem się powstania na obszar Kurlandii rosyjski generałSiergiej Golicyn wysłał zBowska do Lipawy oddział w sile 1100 żołnierzy i 8 dział dowodzony przez podpułkownika F. Kozlainowa, do którego niebawem dołączył oddział kurlandzki w sile 200 żołnierzy i 2 dział. Nie czujący się na siłach powstańcy w nocy na11 lipca opuścili Lipawę i wycofali się w kierunkuDorbian. Kozlainow12 lipca zajął opuszczone miasto i nałożył na nie kontrybucję.

Na początku sierpnia przybył do Dorbian Wawrzecki, przyprowadzając ze sobą znaczne posiłki liczące około 3000 żołnierzy i8 sierpnia po krótkiej walce odzyskał Lipawę. Pozostawił w mieście garnizon i ruszył w pościg za cofającymi się siłami Kozlainowa, które uchodziły w kierunkuMitawy. Wkrótce po wycofaniu się Rosjan powstańcy opanowali całą zachodnią część Kurlandii do rzekiWindawy. Jeden z powstańczych oddziałów opanował dobra książęce Alszwangen (Alsunga) i zajął leżące nadBałtykiem portowe miastoWindawę.

Kres kurlandzkiemu powstaniu położyła kapitulacjaWilna (Insurekcja wileńska), do której doszło 12 sierpnia. Wawrzecki zmuszony został do ewakuacji swych sił z Lipawy i w sierpniu wycofał się naŻmudź.

• Wojny inflanckie

• Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I.
• Konstanty Górski,Wojna Rzeczypospolitej ze Szwecją od 1626 do 1629, "Biblioteka Warszawska", 1888.
• Paweł Jasienica,Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny Wiek, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985,ISBN 83-06-01093-0.
• Siły zbrojne księstwa Kurlandii i Semigalii na przełomie XVI i XVII wieku

• Historia Łotwy
• Historia Szwecji
• Księstwo Kurlandii i Semigalii
• Wojsko I Rzeczypospolitej