%2c_Bitwa_pod_Orsz%25C4%2585.jpg)
Wojny moskiewskie –wojny toczone w XVI w. międzyKoroną Królestwa Polskiego iWielkim Księstwem Litewskim aWielkim Księstwem Moskiewskim (od 1547Carstwem Moskiewskim), będące kontynuacją prowadzonych w XIV i XV w.wojen litewsko-moskiewskich.
Przyczyną ciągłych zbrojnych konfliktów Litwy z Moskwą było dążenie Moskwy do podboju ziem ruskich. Wymagało to przyłączenia tych ziem ruskich, które znajdowały się w bezpośrednim władaniu Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz niektórych księstw uznających nominalną władzę Litwy. Drugą przyczyną wojen była chęć wywalczenia przez Rosję dostępu doMorza Bałtyckiego.
Za panowania wielkiego księciaIwana III Srogiego Wielkie Księstwo Moskiewskie zaatakowało Wielkie Księstwo Litewskie i wyniku dwóch wojen (wojny litewsko-moskiewskiej 1492-1494 iwojny litewsko-moskiewskiej 1500-1503, patrzbitwa nad Wiedroszą) zajęłoWiaźmę i ziemie nad górnąOką (Księstwa Wierchowskie), wschodnią częśćziemi smoleńskiej i ziemieczernihowską isiewierską nadDesną. Po tych niepowodzeniach Litwa, gdzie panowałAleksander Jagiellończyk, zaczęła pomocy szukać u Polski i stopniowo wciągnęła ją w długotrwały konflikt na wschodzie. Za panowaniaZygmunta I Starego (1467–1548) działania wojenne były wznawiane trzykrotnie:wojna litewsko-moskiewska (1507–1508) rozpoczęta przez Moskwę zakończyła się podpisaniem8 października 1508pokoju wieczystego, na mocy którego Litwa utrzymała swój stan posiadania. Już jednak w 1512 Wielkie Księstwo Moskiewskie zaatakowało Litwę, rozpoczynającwojnę litewsko-moskiewską 1512-1522. W sierpniu1514 wojska moskiewskie zdobyły Smoleńsk. Tego samego roku razem z Polakami, Litwini odnieśli zwycięstwo wbitwie pod Orszą8 września 1514, Smoleńska jednak nie odzyskali.Wojna litewsko-moskiewska (1534–1537) toczyła się za panowania Zygmunta I Starego. Litwa, korzystając z kryzysu w państwie moskiewskim oraz nie godząc się ze stratami terytorialnymi poniesionymi w poprzednich latach rozpoczęła działania wojenne i wspólnie z Polakami, dowodzonymi przezhetmana wielkiego koronnegoJana Tarnowskiego zajęłaziemię siewierską iHomel. Zawarty rozejm nie przyniósł większych zmian terytorialnych. Litwa zatrzymywała zdobyty Homel, Rosja natomiast swoje zamki,Siebież iWieliż, zbudowane na zdobytych ziemiach. Za panowaniaZygmunta II Augusta (1548–1572) carIwan IV Groźny zaatakowałInflanty i zdobyłPołock (1563), rozpoczynającwojnę litewsko-moskiewską 1558-1570 (I wojna północna) (1563–1570). Był to fragment europejskich zmagań o Inflanty. Wwojnach o Inflanty państwo polsko-litewskie występowało początkowo w sojuszu zDanią przeciw Rosji iSzwecji. Po kilku latach nastąpiło odwrócenie przymierzy: Dania przeszła na stronę Rosji, Polska zaś porozumiała się ze Szwecją. Wyczerpująca i kosztowna wojna przyniosła każdemu z czterech państw zdobycze w Inflantach. Zawarty w 1570 trzyletni rozejm polsko-rosyjski przyznawał RosjiNarwę i Połock, a LitwieRygę. Kolejna wojna z Rosją rozpoczęła się za panowaniaStefana Batorego (1576–1586). Rosjanie wykorzystując wewnętrzne trudności Polski (wojna Rzeczypospolitej z Gdańskiem) w 1577 opanowali całe południowe Inflanty, aż poDźwinę. Obroniły się tylko Ryga iRewel. Wybuchławojna polsko-rosyjska (1577–1582).
Stefan Batory przeprowadził trzy operacje zaczepne, wnikając głęboko na terytorium Rosji by odciąć Inflanty od Moskwy. W kolejnych kampaniach zdobyłPołock (1579),Wielkie Łuki (1580) oraz rozpocząłoblężenie Pskowa (1581). Sukcesy wojsk polskich i pośrednictwolegata papieskiegoAntonio Possevina doprowadziły do zawarciarozejmu w Jamie Zapolskim w 1582 roku.
Ponawiane w pierwszej połowie XVI wieku ataki Wielkiego Księstwa Moskiewskiego z całą jaskrawością ukazały słabość Wielkiego Księstwa Litewskiego, które od 1512 po prostu nie mogło się obejść bez pomocy wojsk koronnych. Było to jedną z przesłanek utworzenia jednego państwa i zawarciaunii lubelskiej w1569. Stałe rosyjskie zagrożenie dla Inflant, spowodowało ostatecznie sekularyzacjęinflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego i utworzenie lennego wobec Polskiksięstwa Kurlandii i Semigalii w1561. Jakkolwiek Polska i Litwa zepchnięte zostały do defensywy, to udało się im powstrzymać plany ekspansji Iwana IV Groźnego, którego ambicje sięgały opanowania Inflant.