| wojny polsko-rosyjskie | |||
 Rzeczpospolita w okresiedymitriad i wojny polsko-rosyjskiej | |||
| Czas | 1609–1618 | ||
|---|---|---|---|
| Terytorium | |||
| Wynik | |||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
Położenie na mapie świata  | |||
| 50°03′00,0000″N 19°55′48,0000″E/50,050000 19,930000 | |||
| |||
Wojna moskiewska (II wojna polsko-rosyjska) – konflikt zbrojny pomiędzyRzecząpospolitą aRosją toczony w latach1609–1618.
CarWasyl IV Szujski, pamiętający niedawnedymitriady i obawiający się kolejnej polskiej interwencji w sprawy Rosji, zawarł 28 lutego 1609 wWyborgu wymierzony w Rzeczpospolitą sojusz zeSzwecją[1]. W myśl jego postanowieńKarol IX Waza miał oddać w ręce rosyjskie twierdze wInflantach, odbite w czasiewojny polsko-szwedzkiej 1600–1611. Korpusy szwedzkieEdwarda Horna(inne języki) iJacoba Pontussona de la Gardie połączyły się z wojskami rosyjskimi. W kwietniu 1609 roku doNowogrodu Wielkiego przybyło 15 000 żołnierzy szwedzkich inajemników zFrancji,Szkocji,Niemiec iAnglii. Skopin-Szujski na czele 27-tysięcznego zgrupowania wojsk szwedzko-rosyjskich podjął próbę zniesienia polskiej blokady Moskwy. 23 lipca rozbił wojskaAleksandra Zborowskiego podTwerem, zmuszony został jednak w wyniku buntu nieopłacanych żołnierzy cudzoziemskich do zaniechania planów ataku na oblegających Moskwę Polaków.
W odpowiedzi na toZygmunt III Waza ruszył naSmoleńsk, któregooblężenie rozpoczęło się we wrześniu 1609. Rozpoczęła się tym samym regularna wojna polsko-rosyjska[2]. Jedną z najsilniej bronionych twierdz państwa moskiewskiego obległy wojska polsko-litewskie pod dowództwemkanclerza wielkiego litewskiegoLwa Sapiehy. Stałe parcie wojsk rosyjsko-szwedzkich, które w styczniu 1610 zniosły oblężenie Moskwy przez wojska Dymitra II, zmusiło stronników tuszyńskich do szukania porozumienia z królem polskim.
14 lutego 1610 w obozie Zygmunta III pod Smoleńskiem stanął patriarcha moskiewskiFilaret, który w imieniu obozu tuszyńskiego zawarł układ o powołaniu królewiczaWładysława Wazy na tron carski w zamian za zagwarantowanie wolności wyznawania religii prawosławnej.
Wasyl IV wysłał przeciwko wojskom polsko-litewskim armię swojego brataDymitra Szujskiego, połączoną z najemnymi oddziałami szwedzkimi (35 tys. wojsk). Zgrupowanie wojsk polsko-litewskich dowodzone przezhetmana polnego koronnegoStanisława Żółkiewskiego w sile ok. 7 tys. jazdy, wspieranej przez 200 piechurów odniosło walne zwycięstwo 4 lipca 1610pod Kłuszynem. Na wieść o tej klęsce wojsk rosyjskich wojskom Żółkiewskiego poddawały się kolejne miasta i twierdze moskiewskie. 27 lipca bojarzy w Moskwie złożyli z tronu Wasyla IV, przejmując tymczasowo władzę jako tzw. siemibojarzczina.
Równolegle z wyprawą Żółkiewskiego w 1610Aleksander Korwin Gosiewskina czele znacznego oddziału przeprowadził samodzielnie operację wojskową w północnej części Smoleńszczyzny, której zwieńczeniem było zdobycie twierdzyBiała[3]. Następnie Gosiewski dotarł do Moskwy, gdzie dołączył do Żółkiewskiego.
27 sierpnia Stanisław Żółkiewski bez konsultacji z Zygmuntem III doprowadził do podpisania ugody z bojarami. Ci w zamian za polską pomoc w usunięciu Dymitra II i oddanie ziem pogranicznych odbitych przez wojska Rzeczypospolitej zgodzili się uznać królewicza Władysława carem, z przyjęciem zastrzeżenia, że jego koronacja miała odbyć się według obrządku prawosławnego. Nowy władca miał też zagwarantować nienaruszalność przywilejów stanów państwa moskiewskiego.
Wasyl wraz ze swoimi braćmi:Dymitrem iIwanem Szujskimi(inne języki) oraz patriarchą MoskwyFilaretem zostali aresztowani. 9 października na prośbę bojarów chorągwie polskie wkroczyły naKreml moskiewski, a dowództwo nad nimi Żółkiewski oddał w ręce Aleksandra Gosiewskiego. Mennica moskiewska rozpoczęła bicie srebrnychkopiejek z imieniem nowego cara Władysława Zygmuntowicza. 29 października 1611 w sali senatu Zamku Królewskiego w Warszawie Wasyl, Dymitr oraz Iwan oddali królowi polskiemu Zygmuntowi III Waziehołd.
W tym samym czasie Dymitr II wraz z Maryną wycofał się doKaługi. Został opuszczony przez oddziały polskie Jana Piotra Sapiehy, które zgodziły się przejść na stronę królewską w zamian za opłacenie żołdu. W grudniu zamordowano Dymitra II.
Sytuację komplikowało dodatkowo niezdecydowanie Zygmunta III, który chciał samodzielnie objąć tron moskiewski bez żadnych warunków wstępnych, do czego w żaden sposób nie chcieli dopuścić bojarzy. 13 czerwca 1611 po krwawym szturmie w ręce Zygmunta wpadłSmoleńsk. Szwedzi wykorzystali ten moment, by wysunąć do tronu carskiego własnego kandydata w osobieKarola Filipa Sudermańskiego(inne języki). Stały napór wojsk szwedzkich na północy spowodował poruszenie ludności państwa moskiewskiego.
WNiżnym Nowogrodzie w 1611 wybuchło antypolskie powstanie, prowadzone przez kupcaMinina. Sformowano armię powstańczą, na czele której stanął kniaźDymitr Pożarski, której zadaniem było usunięcie polskiej załogi zMoskwy. Rozpoczęła się blokada stolicyRosji. Dwukrotnie podejmowana przez wojska hetmana wielkiego litewskiegoJana Karola Chodkiewicza próbaodsieczy zakończyła się niepowodzeniem. Oblężenie doprowadziło w końcu do kapitulacji polskiej załogiKremla moskiewskiego 7 listopada 1612, co spowodowało odstąpienie odoblegania Wołokołamska przez idącego na odsiecz króla Zygmunta III.
W 1613Sobór Ziemski wMoskwie na nowego cara wybrał syna metropolity Filareta –Michała Romanowa, który zapoczątkował trzystuletnie panowanieRomanowów.
W wyniku decyzji Zygmunta III Wazowie utracili szansę objęcia tronu wMoskwie. Późniejsze wyprawy hetmanaJana Karola Chodkiewicza z lat 1617–1618 nie zakończyły się sukcesem. Sytuacja została unormowana na najbliższe 14 lat (do czasuwojny smoleńskiej) na mocyrozejmu w Dywilinie z 1618[4], w myśl postanowień któregoI Rzeczpospolita uzyskałaZiemię Czernihowską,Ziemię Siewierską iZiemię Smoleńską.
WRosji rocznica wypędzenia polskiej załogi zKremla 7 listopada 1612 jest od 2005 roku obchodzona jako święto narodowe pod nazwąDzień Jedności Narodowej (świętowane 4 listopada ze względu na istniejące w carskiej Rosji święto cerkiewneMatki Boskiej Kazańskiej,pamięci wyzwolenia Moskwy i Rosji od Polaków w roku 1612).
Od 2023 roku, 8 października,Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej organizuje obchody rocznicowe wkroczenia wojsk polskich naKreml. Wydarzeniu towarzyszy prezentacja XVII-wiecznego uzbrojenia oraz cykl wykładów[5].
 | Zobacz w Wikiźródłach tekst Porozumienie Stanisława Żółkiewskiego z bojarami rosyjskimi pod Moskwą (27 sierpnia 1610) |
| Wojny polsko-rosyjskie |
|
|---|---|
| Wojny polsko-bolszewickie/sowieckie | |
| Wojny toczone przez Wielkie Księstwo Litewskie z udziałem Polski | |
| Wojny toczone przez Francję z udziałem Księstwa Warszawskiego |
|
