 Protesty w Duszanbe, luty 1990. Tłumy demonstrujących zgromadzone na Leninskim Prospekcie naprzeciwko armii rządowej | |||
| Czas | 5 maja 1992 – 27 czerwca 1997 | ||
|---|---|---|---|
| Terytorium | |||
| Przyczyna | rozpad ZSRR, konflikt między reprezentującą wschodnie obszary kraju opozycją a interesami klanów kulabskiego i leninabadzkiego, wzrost wpływów dżihadystów walczących ze świeckim rządem | ||
| Wynik | zwycięstwo rządu | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
| brak współrzędnych | |||
| |||
Wojna domowa w Tadżykistanie (tadż. Ҷанги шаҳрвандии Тоҷикистон,Dżangi szahrwandii Todżikiston) − konflikt zbrojny w latach 1992–1997 na terytoriumTadżykistanu pomiędzy ugrupowaniami opozycyjnymi (w tym islamistycznymi) a władzami Tadżykistanu.
Powodów wojny domowej w Tadżykistanie było wiele, takich jak trudności ekonomiczne, komunalny tryb życia Tadżyków i ich wysoka religijność. Pod rządami polityki „pieriestrojki” sowieckiego prezydentaMichaiła Gorbaczowa, w Tadżyckiej SRR zaczął się wyłaniać ruch muzułmańsko-demokratyczny. Trzon opozycji stanowiłyIslamska Partia Odrodzenia Tadżykistanu,Partia Demokratyczna i kilka innych ruchów. Walka między dawną komunistyczną elitą a opozycją przeniosła się ze sfery politycznej na etniczną i klanową.
Napięcia zaczęły się wiosną 1992 roku po tym, jak członkowie opozycji wyszli na ulice w demonstracjach przeciwko wynikom wyborów prezydenckich w 1991 roku. Prezydent Rahmon Nabiyev i przewodniczący Rady Najwyższej Safarali Kenjayev zorganizowali rozproszenie broni do prorządowych milicji, podczas gdy opozycja zwróciła się do mudżahedinów w Afganistanie o pomoc wojskową.
Do pierwszych demonstracji antyrządowych doszło jeszcze przed rozpademZSRR, m.in. w dniach 11 i 12 lutego 1990 w stołecznymDuszanbe. Nasilenie się procesów związanych zrozpadem Związku Radzieckiego i uzyskanie niepodległości sprzyjało wzrostowi niechęci społeczeństwa do władzy. Zasadniczą osią sporu w Tadżykistanie stał się konflikt między reprezentującą wschodnie obszary kraju opozycją a interesami klanów kulabskiego i leninabadzkiego reprezentowanymi przez postsowiecką biurokrację[1].
Od marca do kwietnia 1992 miał miejsce szereg demonstracji antyrządowych oraz wieców poparcia dla prezydentaRahmona Nabijewa. Utworzony przez niegobatalion prezydencki został wysłany do walki z ruchami opozycyjnymi wspieranymi przez zagranicznych dżihadystów, w tym;Al-Kaidę[2],Islamską Republikę Afganistanu,talibów[3] a także uzbeckich islamistów. Opozycja na czele z Islamską Partią Tadżykistanu domagała się utworzenia w Tadżykistanie państwa islamskiego a następnie jego przemianę wkalifat rozciągnięty na całą Azję Środkową[4]. Przebieg walk okazał się niekorzystny dla rządu. Władze zostały zmuszone do ewakuacji zDuszanbe, jednak przy pomocyRosji iUzbekistanu udało im się pokonać opozycję i powrócić do stolicy.
17 września 1994 podpisano obowiązujące od 20 września zawieszenie broni. Porozumienie przewidywało również organizację wyborów parlamentarnych i prezydenckich. W tych ostatnich, które przeprowadzono 6 listopada 1994, zwycięstwo odniósłEmomali Rahmon. Wynik został podważony przez siły opozycyjne, co spowodowało powrót do rozwiązania siłowego. Walki ostatecznie przerwano 27 czerwca 1997 roku, gdy w wyniku naciskówRosji iIranu podpisano wMoskwie porozumienie pokojowe. Na mocy układuZjednoczona Opozycja Tadżykistanu uzyskała m.in. 30% stanowisk w administracji rządowej.
16 grudnia 1994 roku na mocy rezolucji S/RES/968 Rady BezpieczeństwaONZ powołano misję UNMOT w której udział brało czternaście państw. Wśród nich udział wzięło Wojsko Polskie, które do misji stabilizacyjnej wystawiło trzydziestu trzech żołnierzy złożonych z dwudziestu czterech obserwatorów i instruktorów przygotowujących jednostkę specjalną do zabezpieczenia oenzetowskiej misji. Podczas pełnienia służby jeden polski żołnierz zginął, a misja ta została ostatecznie zakończona już po zakończeniu wojny domowej w maju 2000 roku[5][6].
| w granicachRosji | |
|---|---|
| w granicachGruzji | |
| wojny oGórski Karabach (Arcach) | |
| wojna rosyjsko-ukraińska | |
| w innych krajach |
