 | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Terytorium | |||
| Wynik | zwycięstwo rząduFRELIMO | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| brak współrzędnych | |||
Wojna domowa w Mozambiku – długotrwały konflikt pomiędzy rządemMozambiku a opozycyjną partyzantkąNarodowego Ruchu Oporu Mozambiku (RENAMO) wspartą przezRodezję iRPA. Konflikt zakończył się zwycięstwem sił rządowych w 1992 roku i podpisaniem traktatu pokojowego na mocy którego RENAMO przekształcone zostało w partię polityczną[2].
Osobny artykuł:wojna o niepodległość Mozambiku.Uzyskanie niepodległości przez Mozambik w 1975 roku zakwestionowało zasadę mniejszości białych w południowej Afryce. Władzę w nowo powstałej republice objąłFront Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO). Rząd od początku rozpoczął wspieranie ruchów wyzwoleńczych czarnej ludności w sąsiednich krajach -Afrykańskiego Narodowego Związku Zimbabwe wRodezji Południowej iAfrykańskiego Kongresu Narodowego wPołudniowej Afryce[3]. Istotny wpływ na rozwój sytuacji w kraju miałysocjalistyczne reformy rządu i prezydentaSamora Machela w Mozambiku. Zmiany wzbudziły sprzeciw części przedstawicieli FRELIMO którzy byli nastawieniprawicowo. Ich niezadowolenie wykorzystali oficerowie Rodezji Południowej którzy w 1976 roku zwerbowali ich i utworzyliNarodowy Ruch Oporu Mozambiku. Istotnego wsparcia partyzantce udzielił teżapartheidowski rząd Republiki Południowej Afryki[2][4].
.png)
Siły partyzanckie w walce z rządem stosowały początkowo sabotaż gospodarczy i ataki na infrastrukturę, z czasem rozpoczęły ataki na miasta i wsie. Metodą zastraszenia społeczeństwa stosowaną przez RENAMO stały się masakry cywilów które stały się powszechne[2]. Nie cieszące się większym poparciem oddziały opozycji siłą włączały do swoich szeregów nieletnich[5].
W konflikcie strona rządowa wsparta została przez rządyZambii,Zimbabwe (którego obszar RENAMO bezskutecznie atakowało w odwecie[6]) iTanzanii[2].
W 1984 roku rząd FRELIMO zrezygnował z popierania ruchów wyzwoleńczych w państwach ościennych na gruncieugody Nkomati z rządem Republiki Południowej Afryki, która zobowiązała się w zamian wycofać swoje poparcie wobec RENAMO[3]. Do końca lat 80. działania RENAMO doprowadziły do co najmniej 100 tysięcy ofiar w ludziach i ucieczki z kraju miliona uchodźców[2]. Po transformacji ustrojowej Mozambiku w system wielopartyjny owolnorynkowej gospodarce, RENAMO rozpoczęło z rządem rozmowy pokojowe. Porozumienie pokojowe podpisano wRzymie pod egidąONZ w 1992. Na jego mocy RENAMO przekształciło się w partię polityczną zAlfonsem Dhlakamą na czele. W 1994 lider partii wziął udział w pierwszych wolnych wyborach prezydenckich w Mozambiku. Przegrał jednak z kandydatem FRELIMO,Joaquimem Chissano (53,3% głosów), zdobywając 33,7% głosów poparcia[7][7].
21 października 2013 RENAMO wypowiedziało układ pokojowy z 1992 po tym, jak według RENAMO siły rządowe ostrzelały i zajęły bazę Sathunjira w regionie Gorongosa w prowincji Sofala, ok. 600 km na północ od stołecznego Maputo. W bazie przebywał lider ugrupowania Afonso Dhakama, lecz zdołał uciec spod ostrzału. Już wcześniej, bo w kwietniu i czerwcu 2013 dochodziło do starć między armią a RENAMO, a w atakach bojówki zginęło 11 żołnierzy i policjantów oraz sześciu cywilów[8]. Układ pokojowy wznowiono w 2014 roku[2].
