Województwo warmińsko-mazurskie – jednostka podziału administracyjnegoPolski, jedno z 16województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju. Siedzibą wojewody i władz samorządu województwa jestOlsztyn. Obejmuje obszar 24 173,47 km² (stan na 31 grudnia 2017)[2] i liczy około 1,36 mln mieszkańców (30 czerwca 2023)[3].
Krainy historyczne woj. warmińsko-mazurskiego i Polski na tle współczesnych granic administracyjnychMapa fizyczna województwa warmińsko-mazurskiego
Według danych z 2 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 24 173,47 km², co stanowi 7,7% powierzchni Polski[4]. Jest czwarte pod względem powierzchni spośród województw.
Natomiast od północnego zachodu styka się zZalewem Wiślanym. Województwo graniczy w jednym punkcie zLitwą; jest totrójstyk Polski, Rosji i Litwy, a jednocześnieczwórstyk granic województwa warmińsko-mazurskiego ipodlaskiego z Rosją i Litwą.
Województwo obejmuje należącą do Polski południową część krainy historycznejPrusy, która dzieli się na poszczególne mniejsze krainy – zarówno historyczne, jak i etnograficzne:
Południowa i wschodnia granica województwa warmińsko-mazurskiego pokrywa się, w niemal większości miejsc, z dawnymi granicami Prus, a zatemPrus Książęcych iPrus Wschodnich.
Ponadto w granicach województwa znajdują się fragmenty innych regionów historyczno-etnograficznych, nienależących do Prus:
W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 146 km, to jest 1°18′44″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 240 km, co w mierze kątowej daje 3°39′28″.
Ukształtowanie powierzchni ma charakter wybitnie nizinny. Najwyższym punktem jest wierzchołekDylewskiej Góry – 312 m n.p.m. Natomiast najniższym punktem jest depresja wRaczkach Elbląskich – 1,8 m p.p.m.
Według danych z 31 grudnia 2012 w woj. warmińsko-mazurskim lasy obejmowały powierzchnię 745,9 tys. ha, co stanowiło 30,9% jego powierzchni[6]. Największym kompleksem leśnym jestPuszcza Piska zajmująca prawie 1000 km². Inne duże zespoły leśne to:Puszcza Borecka,Puszcza Nidzicka i częśćRominckiej oraz lasy: Łańskie i Taborskie. Dominuje drzewostan iglasty, przeważniesosna.
Województwo warmińsko-mazurskie podzielone jest na 19powiatów i 2miasta na prawach powiatu. W skład powiatów wchodzi 116 gmin: 16 miejskich, 34 miejsko-wiejskie i 66 wiejskich. Powierzchnia stan na 31 grudnia 2017[2] liczba ludności stan na 30 czerwca 2023[3].NUTS 2 PL62.
W województwie warmińsko-mazurskim jest 50 miast, z czego największymi z nich sąOlsztyn,Elbląg iEłk. Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu spożywczego, oponiarskiego i drzewnego oraz turystyki.Podkreślone zostały siedziby powiatów awytłuszczonemiasta na prawach powiatu. Liczba ludności według danych z dnia 30 czerwca 2023[3], powierzchnia z 31 grudnia 2017[2]. Wszystkie miasta województwa przynależą do krainy historycznejPrusy, lecz w ich obrębie wyodrębnia się kilka mniejszych krain. Przy niektórych miastach podano więcej niż jedną taką krainę historyczną, gdyż w niektórych przypadkach nie ma ściśle określonych granic lub (ze względu na rozbieżne kryteria) różne krainy obejmują te same tereny.
W latach 1945–1950Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych ponownie nazwała niektóre miejscowości i obiekty fizjograficzne (rzeki, jeziora) na terenie przyznanej Polsce południowej części byłychPrus Wschodnich. Istniejące wcześniej w polskim piśmiennictwie lub lokalnej mowie nazwy przemianowano na nowe, wcześniej nieistniejące, związane m.in. z zasłużonymi dla regionu postaciami[8][9]:
Piramida wieku mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego
Według danych z 30 czerwca 2023 r. województwo miało 1 362 433 mieszkańców, co stanowiło 3,61% ludności Polski[3]. Średnia gęstość zaludnienia jest jedną z najniższych w kraju i wynosi 56 osób na km² (śr. gęstość zaludnienia w Polsce – 123 os./km²), a na obszarach wiejskich wynosi około 25 osób na km².
Województwo jest jednym z bardziej zróżnicowanych etnicznie regionem współczesnej Polski. W 2021 roku mniejszości narodowe i etniczne stanowiły około 4% całej populacji województwa. Największe grupy stanowiliUkraińcy – 9107 osób,Niemcy – 4546 osób iBiałorusini – 1165 osób. Województwo zamieszkują również inne mniejszości m.in.Romowie,Rosjanie,Litwini iŻydzi[10].
Mniejszości narodowe według spisu powszechnego z 2021 roku[11]
Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jestzarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mumarszałkiem. Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego tworzą następujące osoby:Marcin Kuchciński (marszałek),Katarzyna Sobiech (wicemarszałek),Sylwia Jaskulska (wicemarszałek), Maria Bąkowska oraz Robert Turlej.
Organem administracji rządowej jestWojewoda Warmińsko-Mazurski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jestOlsztyn[13] przy alei Marszałka J. Piłsudskiego 7/9, gdzie znajduje sięWarmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie. W ramach urzędu działają także 2 delegatury: wElblągu iEłku[14]. Obecnie funkcję wojewody pełniRadosław Król[15], a wicewojewodami sąMateusz Szauer iZbigniew Szczypiński[16].
W 2010 r. na obszarze województwa znajdowało się 2576pomników przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowiły pojedyncze drzewa (2155), grupy drzew (210),głazy narzutowe (108), aleje przydrożne (66) i 37 innych obiektów[21].
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. warmińsko-mazurskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3052,28 zł, co lokowało je na ostatnim miejscu względem wszystkich województw[26].
W końcu marca 2012 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 114,5 tys. mieszkańców, co stanowistopę bezrobocia na poziomie 21,1% do aktywnych zawodowo[27].
Według danych z 2011 r. 11,2% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. warmińsko-mazurskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżejminimum egzystencji)[28].
W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. warmińsko-mazurskim wynosiła 22,2 mld zł, co stanowiło 2,3% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w warmińsko-mazurskim wynosiła 4,5 mld zł, co stanowiło 2,8% tej sprzedaży Polski[29].
↑(§ 3. Statut WMUW w Olsztynie) Załącznik do Zarządzenia Nr 111 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 25 maja 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Warmińsko-Mazurskiego z 2009 r. Nr 83, poz. 1396).
.svg)
.jpg)
