Ten artykuł dotyczy województwa w latach1950–1975. Zobacz też:Województwo katowickie (1975–1998).

Województwo katowickie

Województwo stalinogrodzkie(1953–1956)

— województwo —
1950–1975
Państwo	Polska
Data powstania	6 lipca 1950
Data likwidacji	1 czerwca 1975
Siedziba wojewody i sejmiku	Katowice[1] (w latach 1953–1956 Stalinogród)
Wojewoda	Jerzy Ziętek (ostatni)
Powierzchnia (1973)	9550[2] km²
Populacja (31 XII 1974) • liczba ludności	3 910 327
• gęstość	409,46 os./km²
Urbanizacja	78,33%
Tablice rejestracyjne	1950–1956: 60-69[3] od 1956: S[4]
Podział administracyjny (31 XII 1974[5])
Liczbapowiatów miejskich 19 Liczbapowiatów 33 Liczbagmin miejskich 75 Liczbagmin wiejskich 112
Położenie na mapie Polski
50°15′N 19°00′E/50,250000 19,000000

Województwo katowickie – dawnewojewództwo w południowejPolsce, z siedzibą władz wKatowicach (w latach 1953–1956 pod nazwąwojewództwo stalinogrodzkie), istniejące w latach 1950–1975 na obszarze dzisiejszych województwśląskiego iopolskiego. Powstało z podziałuwojewództwa śląskiego (nazywanego równieżśląsko-dąbrowskim) na województwo katowickie (do którego dołączonomiasto ipowiat częstochowski) iwojewództwo opolskie. W latach 1953–1956 dla upamiętnieniaJózefa Stalina nosiło nazwęwojewództwo stalinogrodzkie. Honorowym obywatelem województwa katowickiego byłLeonid Breżniew który jak generał służący w18 Armii brał udział wwalkach na Śląsku^[6]. Powierzchnia województwa wynosiła w 1973 9550 km², ludność w 1974 – 3 910 327 osób (ponad 78% w miastach). W wynikureformy administracyjnej w 1975znacznie zmniejszono jego terytorium, tworząc z północnej częściwojewództwo częstochowskie, a z południowejbielskie, jednocześnie przyłączając część obszaru województw opolskiego ikrakowskiego.

W 1960 województwo katowickie zostało odznaczoneOrderem Budowniczych Polski Ludowej^[7].

Województwo katowickie leżało w południowej Polsce; graniczyło z województwamiopolskim,łódzkim,kieleckim ikrakowskim oraz na południu zCzechosłowacją^[1]. Rozciągało się pomiędzy 49°31' i 51°06' N (rozciągłość z południa na północ – 175 km) oraz 18°15' i 19°46' na wschód odGreenwich (rozciągłość z zachodu na wschód – 98 km)^[8]. Obejmowało prawie całąWyżynę Śląską (część środkowa i północno-zachodnia) oraz częściWyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (część północno-wschodnia),Kotliny Oświęcimskiej,Pogórza Karpackiego iBeskidów Zachodnich (część południowa)^[1][9].

Większą część województwa zajmowała Wyżyna Śląska, zbudowana ze skałpaleozoicznych (główniepiaskowców iłupkówkarbońskich), pokrytych utworamipermskimi (piaskowce,iły,zlepieńce), a w części północnej takżetriasowymi (m.in.wapienie,margle, piaskowce, iły), zaś w południowej –trzeciorzędowymi; na powierzchni występowały osadyczwartorzędowe (piaski,żwiry,gliny)^[1]. Sięgała tu, rozciągająca się wzdłużMałej PanwiRównina Opolska – lesista i piaszczysta częśćNiziny Śląskiej^[1]. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, której tylko północna część leżała na obszarze województwa katowickiego, zbudowana była głównie z utworówgórnojurajskich, zalegających na skałach młodszego paleozoiku; opadała ona na zachód stromo (krawędźdenudacyjna), a na wschód łagodnie^[1]. Między Wyżyną Śląską a Pogórzem Karpackim ciągnęło się obniżenie tektoniczne – Kotlina Oświęcimska, stanowiąca zachodnią część pasa obniżeń podkarpackich^[1]. Ponad nią ciągnął się pas łagodnych wzgórz – Pogórze Śląskie, które dalej na południe przechodziło w pasmaBeskidu Małego iŚląskiego, zbudowane głównie z piaskowców i pokryte lasami^[1]. Najwyższym punktem województwa katowickiego byłoSkrzyczne (1257 m n.p.m.), najwyżej położonym stale zamieszkanym punktem – schronisko na Skrzycznem (1250 m n.p.m.), najwyżej położoną miejscowością –Magurka k.Wilkowic (913 m n.p.m.), najniższym punktem – wieśLelity nadWartą (182 m n.p.m.)^[8].

Klimat województwa charakteryzował się wyższą od obszarów sąsiednich roczną sumą opadów (od 650 mm na północy i południowym wschodzie do ponad 1000 mm w Beskidzie Śląskim)^[1]. Średnia temperatura powietrza wynosiła w styczniu –2,5 °C na zachodzie i północy, poniżej –3 °C na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej i –5 °C na kulminacjach beskidzkich; w lipcu – od 17,5 do 18 °C (na kulminacjach beskidzkich – ok. 16 °C)^[1]. Pokrywa śnieżna zalegała 2-3 miesiące, w górach ponad 5 miesięcy^[1]. Okres wegetacyjny trwał na Pogórzu Śląskim i w Kotlinie Oświęcimskiej ok. 215 dni, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej poniżej 210 dni^[1].

Gleby województwa były na ogół mało urodzajne^[1]. W części północnej i środkowej przeważały glebybielicowe ibrunatne wytworzone z piasków oraz glin i iłów; na południe od Żor i Pszczyny aż po Pogórze Śląskie występowały bardziej urodzajne glebypłowe i brunatne wytworzone zlessów i utworów lessowatych, w dolinach rzecznych zaś –mady^[1]. W części południowej występowałygleby górskie i brunatne^[1]. Nawychodniachskał węglanowych spotykanorędziny^[1]. Znaczny procent obszaru województwa stanowiły gleby zniszczone przez industrializację, tzw.industrisole^[1].

Województwo katowickie leżało na dziale wodnymWisły iOdry^[1]. Brały tu początek Wisła i dopływy Odry:Warta, Mała Panew,Kłodnica iOlza^[1]. Środkową część województwa odwadniały mniejsze rzeki:Liswarta (dopływ Warty), Mała Panew, Kłodnica (dopływy Odry) iPrzemsza (dopływ Wisły)^[1]. Taki układ sieci rzecznej oraz duże zużycie wody i jej zanieczyszczenie powodowały stały niedobór wody, zwłaszcza pitnej, wGórnośląskim Okręgu Przemysłowym; dla jego wyrównania wybudowano wokół GOP-u szereg sztucznych zbiorników wodnych (największym byłoJezioro Goczałkowickie na Wiśle, o powierzchni 32 km² i pojemności 163 mln m³), z których doprowadzano wodę rurociągami (najdłuższy poprowadzono zJeziora Czanieckiego naSole)^[1][9].

Lasy w 1972 zajmowały 30,2% obszaru województwa^[1]. Największe kompleksy leśne znajdowały się w powiecie lublinieckim i w północnej części tarnogórskiego, pszczyńskim i zachodniej części gliwickiego oraz w Beskidzie Śląskim^[1]. Przeważały drzewostany iglaste (ponad 90%), główniesosnowe, w górach –świerkowe^[1].

Województwo katowickie zostało utworzone 6 lipca 1950 ze wschodniej części wcześniejszego województwa śląskiego (półoficjalnie nazywanego równieżśląsko-dąbrowskim^[10]), do której dołączono zwojewództwa kieleckiegopowiat częstochowski i stanowiące powiat miejski miastoCzęstochowa^[11]. Z powierzchnią 8950 km² było to najmniejsze województwo pod względem terytorium (poza województwami miejskimi)^[12][13]. W chwili utworzenia składało się z 24 powiatów (w tym 11 miejskich), które dzieliły się dalej na 40 miast i 190 gmin^[14]:

• powiaty miejskieBędzin,Bielsko,Bytom,Chorzów, Częstochowa,Dąbrowa Górnicza,Gliwice,Katowice,Sosnowiec,Zabrze iZawiercie;
• powiatybędziński,bielski,bytomski,cieszyński, częstochowski,dobrodzieński,gliwicki,katowicki,lubliniecki,pszczyński,rybnicki,tarnogórski izawierciański.

Już w niecałe pół roku po powstaniu, tj. 1 stycznia 1951, województwo katowickie powiększyło się kosztem województwa krakowskiego o część zlikwidowanegopowiatu bialskiego wraz ze stanowiącą powiat miejskiBiałą Krakowską (połączoną równocześnie zBielskiem wBielsko-Białą)^[15] i ogminę Kroczyce zpowiatu olkuskiego^[16]. 1 lipca 1952 do województwa katowickiego przyłączono z województwa łódzkiego fragmenty powiatówradomszczańskiego iwieluńskiego^[17]. 12 września 1953 do województwa (przemianowanego pół roku wcześniej na stalinogrodzkie) przyłączono z województwa krakowskiego osiedleJęzor (z miastaJaworzno wpowiecie chrzanowskim), które stało się częściąSosnowca^[18]. 1 stycznia 1956 województwo stalinogrodzkie przejęło od województwa krakowskiego gromadyGiebło,Ogrodzieniec (równocześnie przekształconą w osiedle^[19]),Podzamcze iRyczów, a od województwa opolskiegogromadę Krupski Młyn^[20]. 1 stycznia 1957 województwo katowickie pomniejszyło się natomiast o skrawekpowiatu myszkowskiego (przysiółek Gaiska), przyłączony do województwa kieleckiego^[21]. 1 stycznia 1958 wchłonęłogromadę Borowno z województwa łódzkiego^[22] i wieśBiała Błotna z województwa kieleckiego^[23]. 30 czerwca 1963 przyłączono do województwa katowickiego fragment miastaUjazd w województwie opolskim^[24]. 1 stycznia 1969 województwo katowickie powiększyło się o wieśBorowiany zpowiatu strzeleckiego w województwie opolskim^[25]. 27 maja 1975, na pięć dni przed wejściem w życiewielkiej reformy wprowadzającej podział kraju na 49 województw i likwidującej powiaty, doRaciborza (stanowiącego powiat miejski w województwie opolskim) włączono sołectwo Bzie nad Odrą z gminyKornowac w powiecie rybnickim^[26].

Jesienią 1954 zreformowano najniższy szczebel podziału terytorialnego Polski, zastępującgminygromadami i wprowadzając nową kategorię jednostek stopnia podstawowego, pośrednią między miastami i wsią –osiedla^[27][28]. Pod koniec 1956 w województwie katowickim istniały 53 miasta, 27 osiedli i 361 gromad^[29]. Do końca 1972, kiedy zniesiono gromady i osiedla przywracając gminy (z dniem 1 stycznia 1973), liczba miast wzrosła do 76, zaś liczba osiedli spadła do 15, a gromad do 256 – szereg miejscowości uzyskało prawa miejskie, natomiast część najmniejszych i najsłabszych gromad zniesiono^[30][31][13]. Reformę administracyjną z 1975 poprzedziła akcja łączenia (od 1973) mniejszych miast i gmin z większymi jednostkami^[13]. Krótko przed wejściem w życie reformy zniesiono na obszarze województwa katowickiego 22 miasta i 17 gmin^[13]. Sztandarowym przykładem tej operacji były Tychy, które wchłonęły 6 miast i gmin^[13][26][32].

Z dniem 1 czerwca 1975, na podstawie ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, województwo katowickie otrzymałonowy kształt terytorialny^[33][34][13]:

• z północnej części województwa katowickiego utworzonowojewództwo częstochowskie, w skład którego weszła Częstochowa oraz byłe powiaty częstochowski,kłobucki, lubliniecki imyszkowski oraz część zawierciańskiego;
• na południu powstałowojewództwo bielskie, które objęło dotychczasowe powiaty miejskie Bielsko-Biała i Cieszyn oraz większość gmin dawnych powiatów bielskiego i cieszyńskiego (zUstroniem iWisłą);
• do województwa katowickiego przyłączono natomiast obszarpowiatu raciborskiego z miastem Racibórz (z województwa opolskiego) oraz powiat miejskiJaworzno i część powiatów chrzanowskiego, olkuskiego i oświęcimskiego zChrzanowem,Olkuszem,Trzebinią-Sierszą iBrzeszczami (z województwa krakowskiego).

Od 1999 obszar województwa katowickiego z lat 1950–1975 wchodzi w składwojewództwa śląskiego, z wyjątkiemgminy Dobrodzień, która przynależy dowojewództwa opolskiego^[35].

• 1 stycznia 1951:
  • zniesionopowiat bialski (w województwie krakowskim). GminyBiała,Bestwina,Bystra-Wilkowice iSzczyrk włączono do powiatu bielskiego w województwie katowickim^[15],
  • powiat miejski Bielsko został połączony z powiatem miejskimBiała Krakowska (w województwie krakowskim) w powiat miejskiBielsko-Biała^[15],
  • utworzono powiat miejski wRybniku^[36];
• 1 kwietnia 1951^[37]:
  • zniesiono powiat bytomski, a jego obszar włączono do Bytomia, Zabrza i powiatu tarnogórskiego,
  • zniesiono powiat dobrodzieński, a jego obszar włączono do powiatu lublinieckiego,
  • zniesiono powiat katowicki. Część jego obszaru włączono do Bytomia, Katowic i Zabrza, z pozostałej części utworzono powiaty miejskie wMysłowicach,Nowym Bytomiu,Rudzie,Siemianowicach Śląskich,Szopienicach iŚwiętochłowicach,
  • utworzono powiat miejski wCzeladzi;
• 14 kwietnia 1951 utworzono powiat miejski wCieszynie^[38];
• 1 lipca 1952 utworzonopowiat kłobucki z części powiatu częstochowskiego^[39];
• 9 marca 1953 dla uczczenia pamięciJózefa Stalina zmieniono nazwę miasta Katowice na Stalinogród, zaś województwa katowickiego na województwo stalinogrodzkie^[40];
• 1 października 1954:
  • utworzonopowiat tyski z części powiatu pszczyńskiego^[41],
  • utworzonopowiat wodzisławski z części powiatu rybnickiego^[42];
• 1 stycznia 1956:
  • utworzonopowiat myszkowski z części powiatu zawierciańskiego^[20],
  • utworzono powiat miejski wTychach^[43];
• 20 grudnia 1956 przywrócono województwu i jego stolicy poprzednie nazwy^[44];
• 1 stycznia 1959 powiaty miejskie Nowy Bytom i Ruda połączono w nowy powiat miejski wRudzie Śląskiej^[45];
• 31 grudnia 1959 włączono powiat miejski w Szopienicach do Katowic^[46].

Źródło:Narodowy Spis Powszechny 1970

Źródło:Ludność miast i gmin w powiatach województwa katowickiego w 1974 roku. Stan w dniu 31 XII. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny – Oddział Statystyki Społecznej, marzec 1975. Brak numerów stron w książce

Województwo katowickie pod względem liczby ludności zajmowało pierwszą pozycję w Polsce^[1].

Dzięki rozwojowi przemysłu zaludnienie województwa rosło szybciej niż przeciętnie w Polsce, pomimo jednych z najniższych w kraju współczynników przyrostu naturalnego (w 1972 wyniósł on 6,4‰ i był – poza miastami wydzielonymi z województw – najniższy w Polsce, w skali całego kraju wyniósł 9,4‰) i emigracji części mieszkańców doNiemiec, za sprawą liberalizacji polityki paszportowej w II połowie lat 50. iukładu z RFN z 1970 (w okresie od stycznia 1954 do stycznia 1959 do Niemiec –zachodnich iwschodnich – wyjechało ponad 60 tys. mieszkańców województwa, a w latach 70. – kolejne 137 tysięcy)^[67][68]. Ludność napływała do województwa katowickiego głównie z ościennych województw: krakowskiego, kieleckiego, łódzkiego i opolskiego, ale także rzeszowskiego i wrocławskiego^[49].

Województwo katowickie wykazywało najwyższą gęstość zaludnienia spośród 17 ówczesnych województw^[9]. Najgęściej zaludniona była centralna część województwa, obejmującaGórnośląski Okręg Przemysłowy, gdzie kilkadziesiąt sąsiadujących ze sobą miast (w tym 7 mających powyżej 100 tys. mieszkańców) tworzyło największą w Polsce aglomerację, liczącą na początku lat 70. ponad 2 miliony mieszkańców^[49]. Mniejsze skupiska ludności występowały wRybnickim Okręgu Węglowym oraz w okolicach Bielska-Białej i Częstochowy^[68]. Słabo zaludnione były natomiast północno-zachodnia część województwa oraz jego krańce południowe – obszary rolnicze i zalesione^[49][69].

Województwo katowickie było najbardziej zurbanizowane w Polsce, wykazywało też najwyższy w kraju (poza województwami miejskimi) odsetek ludności pozarolniczej (1972: 94,5%)^[69][49][9]. Zatrudnienie w liczbach bezwzględnych w przemyśle, handlu oraz transporcie i łączności plasowało region na pierwszym miejscu w kraju^[68].

Według danych z 1950 około 5% ówczesnych mieszkańców stanowili przymusowi polscy wysiedleńcy zKresów Wschodnich^[70][71].

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 1974):

Źródło:^[66]

Województwo katowickie miało charakter wybitnie przemysłowy i pod względem uprzemysłowienia zajmowało pierwszą lokatę w Polsce^[72]. W 1950, u proguplanu sześcioletniego, województwo katowickie wytwarzało 36,5% produkcji przemysłowej kraju i skupiało 31,3% zatrudnionych w przemyśle^[73][72]. Udział regionu w przemyśle Polski jednak malał w wyniku rozwoju przemysłu w innych częściach kraju; do początku lat 70. udział województwa w produkcji przemysłowej Polski spadł do 18,9% (1972), zaś w zatrudnieniu w przemyśle – do 20,6% (1971), mimo iż w tym okresie produkcja wzrosła prawie czterokrotnie, a liczba zatrudnionych o 39%^[72]. W 1973 udział województwa katowickiego w krajowej produkcji węgla kamiennego wynosił 89%, rud żelaza – 86,6%, stali surowej – 42,2%, wyrobów walcowanych – 44,5%, cynku – 75,3%^[74]. Do największych ośrodków przemysłowych województwa należały (według liczby zatrudnionych w przemyśle w tys. w 1971): Katowice (77), Bielsko-Biała (57), Bytom (56), Gliwice (50), Częstochowa (48), Zabrze (40), Chorzów (40), Sosnowiec (40) i Ruda Śląska (38)^[75]. Na obszarze województwa wyróżniano 4 okręgi przemysłowe o odmiennej strukturze przemysłu: Górnośląski Okręg Przemysłowy, Rybnicki Okręg Węglowy,Częstochowski Okręg Przemysłowy iBielski Okręg Przemysłowy^[75].

Rolnictwo odgrywało w gospodarce województwa katowickiego rolę drugorzędną^[75]. W 1970 województwo wytworzyło 3,4% produkcji rolniczej Polski^[72]. Pod względem powierzchni użytków rolnych (2,7% użytków rolnych Polski) województwo zajmowało ostatnie miejsce w kraju^[75]. W 1972 gospodarstwa indywidualne zajmowały 88,9% powierzchni użytków rolnych,gospodarstwa państwowe – 9%, aspółdzielnie produkcyjne – 1,8%^[75]. Przeważały gospodarstwa drobne, często należące dochłoporobotników; gospodarstwa indywidualne o powierzchni powyżej 5 ha stanowiły tylko 10% ogółu gospodarstw rolnych^[75]. Województwo należało do przodujących pod względem zużycia nawozów sztucznych – w 1963 wyniosło ono 97,8 kg na 1 ha^[77], a w 1972 217 kg^[75]. Pod względem wartości produkcji rolnej z 1 ha województwo zajmowało pierwsze miejsce w kraju; w 1970 produkcja globalna była wyższa od średniej krajowej o 29%, a towarowa o 38%^[75]. Hodowla najlepiej rozwinięta była w północno-zachodniej i południowej części województwa, przeciętny udój od 1 krowy (3035 l w 1972) był tu najwyższy w Polsce^[75].

W 1972 złowiono w województwie 2,2 tys. t ryb, głównie w stawach na terenie Kotliny Oświęcimskiej i w sztucznych zbiornikach wodnych^[75].

Lasy województwa dostarczyły w 1972 843,3 tys. m³ drewna^[78].

Na obszarze województwa katowickiego występowało największe w Polsce zagęszczenie sieci komunikacyjnej^[78]. W 1973 długość dróg kołowych o nawierzchni twardej wynosiła 5083 km (53,2 km na 100 km², przy średniej dla całego kraju wynoszącej 44,3 km), linii kolejowych – 1763 km (18,5 km na 100 km²; średnio w kraju: 8,5 km)^[79][80]. W województwie katowickim nadawano ponad połowę ładunkówPKP (161 mln t w 1971)^[78]. Znaczną część przewozów osobowych przejęła rozbudowana komunikacja miejska;Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Katowicach dysponowało w 1972 1107autobusami i 607tramwajami, które przewiozły 706 mln pasażerów^[78]. W 1973 w województwie zarejestrowanych było 324 780 pojazdów samochodowych, w tym 105 073samochody osobowe, 5899 autobusów, 42 176samochodów ciężarowych oraz 152 456motocykli iskuterów^[81]. Jedyną ważniejszą drogą wodną byłKanał Gliwicki, łączący Górnośląski Okręg Przemysłowy z Odrą;port w Gliwicach należał do najruchliwszych w kraju (1,5 mln t przeładunków w 1970)^[78]. WPyrzowicach mieścił siępasażerski port lotniczy^[78].

Pierwsi sekretarze Komitetu WojewódzkiegoPolskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[82]:

• Józef Olszewski (luty 1950 – marzec 1957)
• Edward Gierek (marzec 1957 – grudzień 1970)
• Zdzisław Grudzień (od grudnia 1970, następnie po reformie administracyjnej do września 1980)

Przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (1950–1973)^[82][83]:

• Bolesław Jaszczuk (24 maja 1950 – 28 kwietnia 1952)
• Józef Koszutski (28 kwietnia 1952 – 27 lutego 1954)
• Ryszard Nieszporek (15 grudnia 1954 – 17 kwietnia 1964)
• Jerzy Ziętek (17 kwietnia 1964 – 9 grudnia 1973)

Wojewodowie (1973–1975)^[82]:

• Jerzy Ziętek (12 grudnia 1973 – 31 maja 1975)

• podział administracyjny Polski 1950–1956
• podział administracyjny Polski 1957–1975

• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
• Adam Dziuba: Województwo katowickie w Polsce Ludowej. Encyklopedia Województwa Śląskiego. [dostęp 2019-05-03].
• Maciej Fic: Województwo śląskie 1945-1950. Encyklopedia Województwa Śląskiego. [dostęp 2019-10-10].
• Encyklopedia powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wielka encyklopedia powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Polska. Zarys encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1956. Katowice: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach – Wydział Statystyczny.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1962. Katowice: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1963.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1963. Katowice: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1964.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1965. Katowice: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1965.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1966. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1966.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1967. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1967.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1968. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1968.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1969. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1969.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1970. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1970.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1971. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1971.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1972. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1972.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1973. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1973.
• Rocznik Statystyczny Województwa Katowickiego 1974. Katowice: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach, 1974.
• Rocznik Statystyczny 1950. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1951.
• Mały Rocznik Statystyczny 1974. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1974.
• Mały Rocznik Statystyczny 1975. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1975.

• Historia Śląska
• Województwa 1945–1975
• Zbiorowości odznaczone Orderem Budowniczych Polski Ludowej

• Szablon cytowania książki – brak numeru strony