| Hypotaenidia poeciloptera | |||
| (Hartlaub, 1866) | |||
 Rysunek z książkiFinscha i Hartlauba (1867) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | wodnik brązowogrzbiety | ||
| Synonimy | |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| |||
| |||
Wodnik brązowogrzbiety[4], weczka żółtodzioba[5] (Hypotaenidia poeciloptera) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodzinychruścieli (Rallidae). Występował naViti Levu iOvalau (Fidżi). Wymarły. Ostatni okaz pozyskano w 1890, jedna niepewna obserwacja pochodzi z 1973.
Po raz pierwszy gatunek opisałGustav Hartlaub w 1866 na łamach „The Ibis”. Nowemu gatunkowi nadałnazwęRallina poeciloptera.Holotyp pochodził zViti Levu; pozyskano tylko 1 okaz[6]. Obecnie (2022)Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza gatunek w rodzajuHypotaenidia[7]. Niektórzy autorzy zaliczają gatunek do rodzajuGallirallus[8], dawniej bywał umieszczany w rodzajuNesoclopeus, a czasami wRallina alboRallus[8][9]. Znanych jest 12 okazów muzealnych[9][10], przechowywane są w zbiorach wBerlinie,Bostonie,Cambridge (Massachusetts),Lejdzie,Liverpoolu,Nowym Jorku,Pradze iTring[11].
Wodnik brązowogrzbiety był blisko spokrewniony zwodnikiem smolistym (Hypotaenidia woodfordi), dawniej były one uznawane za przedstawicieli tego samego gatunku[9].
Długość ciała wynosiła około 35 cm. Wodnik brązowogrzbiety prawdopodobnie był nielotny. Wierzch ciała był brązowy, dolne partie ciała szare. Na środku gardła widniała biała plama. Skrzydła pokrywały kasztanowo-czarne pasy. Dziób żółto-pomarańczowy,tęczówka jasnobrązowa. Nogi i stopy żółte. Samce były mniejsze od samic[11].
Gatunek znany z Viti Levu iOvalau (Fidżi). Występowanie naTaveuni jest niepotwierdzone[10]. Najprawdopodobniej jedynego opisu zwyczajów tych ptaków dostarczył Layard (1875). Wodniki brązowogrzbiete miały zamieszkiwać zaroślataro (Colocasia esculenta) i bagna. Były skryte i rzadko widywane, jednak rdzenni mieszkańcy – nazywający te ptakimbidi – z łatwością na nie polowali. Składały 6jaj w gnieździe zbudowanym zturzyc. Skorupka miała barwę jasnoróżową, pokryta była fioletowymi i ciemnoczerwonymi kropkami. Jaja mierzyły 3,8 na 2,8 cm. Okres lęgowy przypadał na listopad i grudzień, prawdopodobnie lęgi odbywały się również w marcu[11].
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje gatunek zawymarły (EX,Extinct). Poza XIX-wiecznymi okazami (ostatni pozyskano przed 1890[11]) istnieją także doniesienia z 1971 (Taveuni) i 1973 (Viti Levu). Podczas prac terenowych w latach 2002–2005 nie zaobserwowano wodników brązowogrzbietych[10].Mayr (1945) był przekonany, że tajemnicze ptaki zwane przez Fidżyjczykówsasa, bezskrzydłe i gnieżdżące się w zagłębieniach w ziemi w górach, były właśnie wodnikami brązowogrzbietymi. Prawdopodobnie za wymarcie tego gatunku odpowiada drapieżnictwo ze strony wprowadzonych na wyspymangust ikotów[11].
