William Whitelaw

Data i miejsce urodzenia	28 czerwca1918 Nairn
Data i miejsce śmierci	1 lipca1999 Penrith
Wicepremier Wielkiej Brytanii
Okres	od 4 maja 1979 do 10 stycznia 1988
Przynależność polityczna	Partia Konserwatywna
Poprzednik	Rab Butler[1]
Następca	Geoffrey Howe[2]
Minister spraw wewnętrznych
Okres	od 4 maja 1979 do 11 czerwca 1983
Poprzednik	Merlyn Rees
Następca	Leon Brittan
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

William Stephen Ian Whitelaw, 1. wicehrabia Whitelaw,KT,CH,MC (ur.28 czerwca1918 wNairn, zm.1 lipca1999 wPenrith) –brytyjski arystokrata i polityk, członekPartii Konserwatywnej, minister w rządachEdwarda Heatha iMargaret Thatcher.

Whitelaw urodził się w Nairn w północnejSzkocji. Był synem Williama Alexandra Whitelawa i Helen Russell, córkigenerała majora Francisa Shirleya Russella. Nigdy nie poznał swojego ojca, który zginął podczasI wojny światowej. Wykształcenie odebrał w kolegiach Winchester orazTrinity College naUniwersytecie Cambridge. Służbę wojskową odbywał wGwardii Szkockiej. W okresieII wojny światowej służył w dywizji pancernej Gwardii podczas walk na froncie zachodnim.

WNormandii dowodził czołgiem typuMk IV Churchill. Brał udział w bitwie pod Caumont, podczas której przeciwko jego oddziałowi Niemcy po raz pierwszy użyli niszczycieli czołgówJagdpanther. Za postawę podczas tej bitwy otrzymałMilitary Cross. Kiedy zginął zastępca dowódcy jego batalionu, Whitelaw przejął jego pozycję i w stopniumajora walczył wHolandii iNiemczech. Po zakończeniu wojny wEuropie jednostka Whitelawa miała wziąć udział w inwazji naWyspy Japońskie, ale do inwazji nie doszło z powodu zakończenia działań wojennych na Dalekim Wschodzie. Dywizja została przeniesiona doPalestyny. W 1946 Whitelaw zrezygnował ze służby wojskowej, aby zająć się rodzinnym majątkiem, który odziedziczył po śmierci swojego dziadka.

Związany z Partią Konserwatywną Whitelaw podjął nieudaną próbę dostania się doIzby Gmin w okręguEast Dunbartonshire. W parlamencie zasiadł w 1955, kiedy wygrał wybory w okręguPenrith and The Border. W 1956 został prywatnym sekretarzem parlamentarnym przewodniczącego Zarządu Handlu. W latach 1957–1958 pełnił analogiczne stanowisko przy Kanclerzu Skarbu. W latach 1959–1961 był asystentem rządowegowhipa. Następnie został jednym z Lordów Komisarzy Skarbu. W 1962 objął stanowisko prywatnego sekretarza parlamentarnego ministra pracy. W 1964 został głównym whipem opozycji. Kiedy w 1970 Partia Konserwatywna powróciła do władzy, Whitelaw został członkiem gabinetu jako lord przewodniczący Rady i przewodniczący Izby Gmin. Został również powołany doTajnej Rady.

Kiedy w 1972 rząd brytyjski objął bezpośrednią władzę nadIrlandią Północną, Whitelaw został pierwszym ministrem ds. Irlandii Północnej. Na tym stanowisku pozostawał do 1973, kiedy został ministrem zatrudnienia. Stanowisko to utracił po porażce konserwatystów w wyborach 1974. W tym samym roku odznaczono goOrderem Kawalerów Honorowych. Niedługo po przegranych wyborach został zastępcą lidera opozycji, Edwarda Heatha, oraz przewodniczącym Partii Konserwatywnej. W wyborach na lidera partii w 1975 Whitelaw stanął po stronie Heatha, który jednak przegrał wybory z Margaret Thatcher. Whitelaw przestał być przewodniczącym partii, ale pozostał zastępcą lidera opozycji.

Po wygranych przez konserwatystów wyborach w 1979 Whitelaw zostałwicepremierem iministrem spraw wewnętrznych. Na tym stanowisku musiał zmierzyć się z problemem narastającej przestępczości oraz kwestią przepełnionych więzień. Dwa dni po wyborach 1983 otrzymał tytuł wicehrabiego Whitelaw (był to pierwszy dziedziczny tytuł parowski kreowany od 18 lat) i zasiadł wIzbie Lordów. Został również Lordem Przewodniczącym Rady oraz przewodniczącym Izby Lordów. W grudniu 1987 doznał atakuapopleksji, co zmusiło go do rezygnacji z zajmowanych stanowisk.

Podczas politycznej emerytury lord Whitelaw był przewodniczącym Rady Gubernatorów St Bees School. W 1990 został kawaleremOrderu Ostu. Zmarł w 1999 i został pochowany w kościele parafialnym św. Andrzeja wDacre.

W 1943 poślubił Cecilię Sprot, córkę majora Marka Sprota i Meliory Hay, córki sir Johna Haya, 9. baroneta. William i Cecilia mieli cztery córki:

• Elizabeth Susan Whitelaw (ur. 2 listopada 1944), żonaNicholasa Cunliffe-Listera, 3. hrabiego Swinton, ma dzieci
• Carolyn Meliora Whitelaw (ur. 1946), żona Roberta Thomasa i Michaela Gravesa-Johnstona, ma dzieci z obu małżeństw
• Mary Cecilia Whitelaw (ur. 15 listopada 1947), żona Davida Coltmana, bezdzietna
• Pamela Winifred Whitelaw (ur. 9 marca 1951), żona Malise'a Grahama, bezdzietna

• Nekrolog w „Guardianie”(ang.)

• Wicepremierzy Wielkiej Brytanii
• Brytyjscy ministrowie spraw wewnętrznych
• Odznaczeni Krzyżem Wojskowym (Wielka Brytania)
• Odznaczeni Orderem Towarzyszy Honoru
• Odznaczeni Orderem Ostu
• Brytyjscy parlamentarzyści 1955–1959
• Brytyjscy parlamentarzyści 1959–1964
• Brytyjscy parlamentarzyści 1964–1966
• Brytyjscy parlamentarzyści 1966–1970
• Brytyjscy parlamentarzyści 1970–1974
• Brytyjscy parlamentarzyści 1974–1974
• Brytyjscy parlamentarzyści 1974–1979
• Brytyjscy parlamentarzyści 1979–1983
• Brytyjscy parlamentarzyści 1983–1987
• Absolwenci Trinity College (Cambridge)
• Uczestnicy II wojny światowej
• Arystokracja brytyjska
• Urodzeni w 1918
• Zmarli w 1999
• Brytyjscy samorządowcy
• Politycy Partii Konserwatywnej (Wielka Brytania)

• Artykuły z propozycjami tłumaczeń