Wilhelmina Orańska-Nassau (nid. Wilhelmina Helena Pauline Maria; ur.31 sierpnia1880 wHadze, zm.28 listopada1962 w zamkuHet Loo) –królowa Niderlandów w latach 1890–1948.
Urodziła się 31 sierpnia 1880 roku wPałacu Noordeinde wHadze jako jedyna córka króla Holandii,Wilhelma III, oraz jego żony,Emmy Waldeck-Pyrmont. Dla swojego ojca była czwartym dzieckiem, dla matki – pierwszym. Król był obecny w czasie porodu swojej córki. Chociaż opinia publiczna była rozczarowana, że na świat przyszła dziewczynka, a nie chłopiec, para królewska była szczęśliwa z narodzin swojego dziecka. Król miał nazwać swoją córkę „pięknym dzieckiem”[2].
Została ochrzczona 12 października 1880 roku w Willemskerk w Hadze[3]. Otrzymała imionaWilhelminaHelenaPaulinaMaria (nid. Wilhelmina Helena Pauline Maria). Pierwsze imię było tradycyjnym imieniem holenderskiej rodziny królewskiej, natomiast następne trzy dziewczynka otrzymała po swoich ciotkach, siostrach matki –Helenie,Paulinie orazMarii Waldeck-Pyrmont[2].
Miała trzech przyrodnich braci –Wilhelma (1840–1879),Maurycego (1843–1850) iAleksandra (1851–1884).
Kiedy się urodziła, żył jeszcze jej przyrodni bratAleksander, z małżeństwa jej ojca zZofią Wirtemberską, i Wilhelmina nie była brana pod uwagę jako przyszła królowa. Jednak jej ojciec przeżył swego syna i zmarł, kiedy dziewczynka miała 10 lat. Na skutek zmian w prawie mogła objąć tron, jednak do uzyskania przez nią pełnoletniości władzę sprawowała jej matka (jakoregentka).
W 1901 poślubiłaHenryka, księciaMeklemburgii-Schwerinu, o którym mówiono, iż był playboyem i alkoholikiem. Podobno ją zdradzał i miał kilkoro nieślubnych dzieci. Ich jedyne dziecko –Juliana – przyszło na świat 30 kwietnia 1909. Dzień ten był uroczyście świętowany w Holandii, a narodziny Juliany zostały – jak się uważa – odebrane jako cud[potrzebny przypis].
10 maja 1940 wojskahitlerowskich Niemiec uderzyły na Holandię. Królowa Wilhelmina chciała zostać w kraju – planowała przeniesienie się na południe, doZelandii, gdzie mogłaby koordynować działania własnych wojsk w oparciu o bazę w miejscowościBreskens, w oczekiwaniu na nadejściealianckiej odsieczy tak, jak król Belgii,Albert I zrobił w czasieI wojny światowej. Opuściła więcHagę na pokładzie brytyjskiegoniszczyciela, który miał ją zawieźć na południe, jednak gdy była na morzu, Zelandia znalazła się pod silnymi nalotamiLuftwaffe i uznano, że jej powrót będzie zbyt niebezpieczny. Wilhelminie nie pozostało nic innego niż skorzystać z ofertyJerzego VI i przyjąć azyl wWielkiej Brytanii. Udała się więc do Wielkiej Brytanii, gotowa wrócić do kraju tak szybko, jak się tylko da[potrzebny przypis].
Holenderskie siły zbrojne skapitulowały 15 maja. Królowa Wilhelmina stanęła na czele holenderskiego rządu na uchodźstwie, ustalając zakresy obowiązków i natychmiast powiadamiając o tym naród. Stosunki między rządem a królową były napięte, a wzajemna niechęć narastała w miarę trwania wojny. Tymczasem Wilhelmina była bardzo popularna i szanowana przez światowych przywódców. Rząd nie miał parlamentu, który mógłby go wspierać, a urzędników niewielu. PremierDirk Jan de Geer uważał, że alianci przegrają wojnę i zamierzał wynegocjować z Niemcami separatystyczny układ pokojowy. W tej sytuacji Wilhelmina nie widziała innego wyjścia, jak zdymisjonować premiera.
W okupowanej Holandii posiadanie jej zdjęcia było oznaką oporu przeciw okupantom. Królowa Wilhelmina regularnie nadawała audycje do narodu na falach Radio Oranje. Nazywała w nich Hitlera „nieprzyjacielem całej ludzkości”. Jej nocne audycje były z napięciem oczekiwane i słuchane, mimo że było to nielegalne. Dziennik „New York Times” opublikował informację obrazującą, jak bardzo była ważna dla swych poddanych:Mimo że obchodzenie urodzin królowej było przez nazistów zakazane, wszyscy czcili je jak święto. Gdy podczas mszy wierni z małej rybackiej mieściny Huizen wstali i odśpiewali z tej okazji tylko jeden wers hymnu narodowego „Wilhelmus van Nassauwe”, miasto musiało zapłacić 60 000 guldenów kontrybucji[potrzebny przypis].
Królowa Wilhelmina odwiedziła Stany Zjednoczone w dniach 24 czerwca – 11 sierpnia 1942 na zaproszenie amerykańskiego rządu. Spędziła wakacje w Lee w stanieMassachusetts, odwiedziła Nowy Jork iBoston. 5 sierpnia 1942, jako pierwsza królowa w dziejach Ameryki, wystąpiła przed obiema izbamiKongresu. W czerwcu 1943 odwiedziła również Kanadę, gdzie wOttawie uczestniczyła w chrzcinach swej wnuczki, księżniczki Margriet.
Podczas wojny królowa ledwie uniknęła śmierci podczas bombardowania, w którym zginęło kilku ochroniarzy, a jej wiejska posiadłość w Anglii została poważnie uszkodzona. W 1944 Wilhelmina, jako druga kobieta w historii, została odznaczonaOrderem Podwiązki. Churchill mawiał o niej, że jest to jedyny prawdziwy mężczyzna wśród przedstawicieli rządów na wychodźstwie w Londynie[potrzebny przypis].
W roku 1945 powróciła triumfalnie do Holandii. Trzy lata później – 4 września 1948, po 58 latach i 50 dniach rządów – chora Wilhelmina abdykowała na rzecz córki, Juliany. Zmarła 28 listopada 1962 roku wHet Loo[potrzebny przypis].
Na jej cześć nazwano krążownik pancernopokładowyHr.Ms. „Koningin Wilhelmina der Nederlanden”[4][5].
Z Bożej łaski Wilhelmina, królowa Niderlandów[6]
- Order Wojskowy Wilhelma – Wielka Mistrzyni w latach 1890–1948[7][8][9]
- Order Lwa Niderlandzkiego – Wielka Mistrzyni w latach 1890–1948[8][9]
- Order Oranje-Nassau – Wielka Mistrzyni w latach 1892–1948 (fundator)[7][8][9]
- Order Domowy Orański – Wielka Mistrzyni w latach 1905–1948 (fundator)[7][8][9]
- Order Domowy Nassauski Lwa Złotego – Wielka Mistrzyni w latach 1905–1948
- Krzyż Zasługi Niderlandzkiego Czerwonego Krzyża[8]
- Order Królowej Marii Luizy (1890, Hiszpania)[10][8][9]
- Order Wiktorii i Alberta (1898, Wlk. Brytania)[9]
- Order Korony Wendyjskiej (1901, Meklemburgia)[9]
- Order Korony Dębowej (1914, Luksemburg)[9]
- Order Słońca (Persja)[9]
- Order Dobroczynności (Turcja)[8][9]
- Order Świętej Katarzyny Męczennicy (Rosja)[9]
- Order Orła Białego (Serbia)[9]
- Order Domowy Chakri (Syjam)[9]
- Order Zbawiciela (Grecja)[8]
- Order Maltański[9]
- Order Leopolda (Belgia)[9]
- Order Legii Honorowej (Francja)[9]
- Order Skarbu Korony (Japonia)[9]
- Order Krzyża Południa (Brazylia)[8]
- Order Zasługi Juana Pablo Duarte (Dominikana)[8]
- Order Zasługi Piotra Fryderyka Ludwika (Oldenburg)[9]
- Order Elżbiety[9]
- Order Świętej Elżbiety (Portugalia)[9]
- Wstęga Trzech Orderów (Portugalia)[9]:
- Order Królowej Ludwiki (Prusy)[9]
- Order Gwiazdy (Rumunia)[9]
- Order Henryka Lwa (Brunszwik)[8]
- Krzyż Zasługi Japońskiego Czerwonego Krzyża[8]
- Order Gwiazdy Jerzego Czarnego (Jugosławia)[8]
- Order Oswobodziciela (Wenezuela)[8]
- Order Pionierów Republiki (Liberia)[8]
- Order Domowy Lippeński (Lippe-Detmold)[8]
- Order Ludwika (Hesja)[8]
- Order Doskonałości (Egipt)[8]
- Order Świętego Olafa (Norwegia)[8]
- Order Orła Azteckiego (Meksyk)[8]
- Order Karola I (Rumunia)[8]
- Order Salomona (Etiopia)[8]
- Order Królewski Serafinów (1922, Szwecja)[8]
- Order Słonia (1922, Dania)[8]
- Order Orła Białego (1923, Polska)[11][8]
- Order Lwa Białego (1929, Czechosłowacja)[12]
- Order Białej Róży Finlandii (1932, Finlandia)[13]
- Order Podwiązki (1944, Wlk. Brytania)[14]
- ↑Inauguration of Queen Wilhelmina in the Nieuwe Kerk, Amsterdam, 6 September 1898. In the lower margin a line of Dutch text: Inauguratio(...) - alb9440998 album-online.com [online], Album [dostęp 2024-10-06] (ang.).
- ↑abMoniekM. Bloks MoniekM.,Queen Wilhelmina – The birth of Wilhelmina [online], History of Royal Women, 31 sierpnia 2020 [dostęp 2022-08-12] (ang.).
- ↑MoniekM. Bloks MoniekM.,Queen Wilhelmina – Wilhelmina’s baptism [online], History of Royal Women, 12 października 2020 [dostęp 2022-08-12] (ang.).
- ↑Liepichin 2021 ↓, s. 15.
- ↑Mitiuckow 2014 ↓, s. 4.
- ↑Netherlands (The): Heads of State: 1813-1940 – Archontology.org [online], www.archontology.org [dostęp 2022-08-12] .
- ↑abcGuy Stair Sainty (red.):World orders of knighthood and merit. T. 2, s. 1411–1414.
- ↑abcdefghijklmnopqrstuvwxyzaaabRegeerings-almanak voor Nederlandsch-Indie. T. 2. 1941, s. 47.
- ↑abcdefghijklmnopqrstuvwThe Titled Nobility of Europe. Burke’s Peerage, 1914, s. 110–112.
- ↑La Real Orden de Damas Nobles de la Reina María Luisa. Madryt, Palafox y Pezuela, 1998.
- ↑Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 299.
- ↑Kolana Řádu Bílého lva aneb hlavy států v řetězech. vyznamenani.net.
- ↑Valkoisen Ruusun suurristi ketjuineen myönnetty 115 ulkomaalaiselle vaikuttajalle. www2.hs.fi. [zarchiwizowane ztego adresu (2015-10-19)]. hs.fi.
- ↑List of the Knights of the Garter. heraldica.org.
- Pawieł Liepichin: Krążownik pancernopokładowy Koningin Wilhelmina der Nederlanden. W: Z dziejów floty holenderskiej. Jacek Jarosz (red.). Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne, 2021. Nr 75 (Specjalny).ISBN 978-83-61069-56-0.
- Nikołaj Mitiuckow. Poprzednicy zbuntowanego pancernika. „Okręty Wojenne”. Nr 2 (124), 2014. Wydawnictwo Okręty Wojenne, Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
