| biskup męczennik | |
 Pomnik św. Wiktoryna wPtuju (2003) | |
| Data urodzenia | ok. 230 |
|---|---|
| Data śmierci | ok. 304 |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie | 2 listopada (kat) |
| Atrybuty | miecz i gałązka palmowa |
Wiktoryn z Patawii lubWiktoryn Ptujski,łac.Victorinus Petavionensis (ur. ok.230 wPanonii, zm. ok.304)[1] –biskupPoetovium w Panonii[2](obecnie:Ptuj), pierwszyegzegetałaciński,ojciec Kościoła,świętyKościoła katolickiego iprawosławnego.
Wiktoryn Ptujski, z pochodzenia prawdopodobnieGrek, był biskupemPoetovium, w drugiej połowie III wieku. Jako jeden z nielicznych tworzył i zginął śmiercią męczeńską podczas okresu prześladowańchrześcijan za panowaniaDioklecjana.
Teologię poznał dzięki dziełom najbardziej znanego ojca Kościoła –Orygenesa. Władał niezbyt dobrą łaciną – zdaniemHieronima:lepiej znał grecki niż łaciński – ale z uwagi na sposób, styl i język pisania, jego dzieła wydają się być dużo bardziej wartościowe niż w rzeczywistości były, o czym świadczy choćby fakt, iż wielu następców posługiwało się później jego przykładem. Charakterystyczna stała się zwłaszcza tak zwana metoda judeo-chrześcijańska wyjaśniająca za pomocą dwóch, trzech słów, sens całej wypowiedzi autora. Wiktoryn w swoich pismach często wyrażał swoje niezadowolenie wobec szerzącej sięherezji w Kościele, był wzorem gorliwego chrześcijanina. Pod koniec życia odbył pielgrzymkę do Jerozolimy, gdzie następnie poświęcił bibliotekę założoną przez biskupa Aleksandra.
Do naszych czasów zachowało się niewiele wzmianek na temat jego piśmiennictwa. Są jednak one dowodem bogatej twórczości autora. Wiktorynowi przypisuje się tytuł pierwszego egzegety łacińskiego, ze względu na szczególne tłumaczeniePisma Świętego. Św. Hieronim wspomina jego liczne dzieła: Komentarze do KsiągRodzaju,Wyjścia,Powtórzonego Prawa,Izajasza,Ezechiela,Habakuka,Kapłańskiej,Pieśni nad pieśniami,Apokalipsy. Niestety, w całości zachowało się jedynie ostatnie dzieło.
Wiktoryn pisał pod wpływemEwangelii św. Jana, co znalazło znaczne odzwierciedlenie w jego teologii, jak również w pozostałych dziełach powstałych wewnątrz chrześcijańskiej wspólnoty w Petawium. Swoje proroctwa, podkreślające sens i znaczenie bycia prawdziwym chrześcijaninem, kierował w stronę różnych warstw społecznych. Jego doktryna, która jakkolwiek wzięła swój początek ze wschodniej kultury, miała też swoje drugie korzenie w Akwilei.Akwileja jako kulturalne i chrześcijańskie centrum ówczesnej zachodniej Europy wsławiła dzieła Wiktoryna w całychWłoszech, a i dalej, na kontynencie. Niestety proces ten został przerwanyDekretem Gelazjusza (Decretum Gelasianum), w którym Wiktoryna nazwanonieprzydatnym do czytania.
Wiktoryn był millenarystą, co odpowiadało doktrynie pierwszych dziesięcioleci chrześcijaństwa.Millenaryzm poznajemy w różnych postaciach, ale Wiktoryn zaczerpnął go za pośrednictwemIreneusza, przytaczającego Psalmu 90:tysiąc lat w Twoich oczach jest jak wczorajszy dzień który minął albo straż nocna. Cała historia według niego miała być symbolem siedmiu tysiącleci, w którym ostatnie jako symbol prawdziwego Szabatu należeć będzie do Chrystusa-Króla, władającego na ziemi oraz jego wybranych. Konsekwencją tego stanie się Sąd Ostateczny, pełen sprawiedliwości i prawdy Bożej.
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest2 listopada[1]. Data ta prawdopodobnie nawiązuje dotranslacji relikwii do Rzymu[2].
W Austrii, wdiecezji Graz-Seckau, wspomina się świętego3 listopada[1].
Kult wprawosławiu nie jest tak rozpowszechniony. Jego wyznawcy wspominają świętego 2 listopada[1] według liturgiikalendarza juliańskiego, tj.15 listopada według obowiązującegokalendarza gregoriańskiego.
Wikonografii przedstawiany jest wornacie biskupa zmieczem i gałązką palmy w ręku.