 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 30 grudnia 1831 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 17 listopada 1900 | ||
| Przyczyna śmierci | tyfus | ||
| Miejsce spoczynku | cmentarz w Jasienicy | ||
| Rodzice | Aleksander Godlewski i Karolina z Ciołkowskich | ||
| Małżeństwo | kawaler | ||
| Dzieci | bezdzietny | ||
 | |||
| Odznaczenia | |||
| złoty medal Carskiego Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego | |||
| |||
| |
 Gozdawa | |
|
Wiktor Godlewski herbuGozdawa[1] (ur.30 grudnia1831 wBogutach Wielkich naMazowszu, powiatOstrów, zm.17 listopada1900 w majątkuSmolechy, powiatOstrów) – polski przyrodnik, ornitolog, technik, badaczBajkału, uczestnikpowstania styczniowego.
Wiktor Ignacy Godlewski urodził się 30 grudnia 1831 r. o godz. dziesiątej wieczorem[2] wdrobnoszlacheckiej, wielodzietnej rodzinie, jako trzeci z siedmiorga rodzeństwa. Jego rodzicami byli Aleksander, właściciel majątku wGodlewie Wielkim oraz Bogutach Wielkich, oraz Anna Karolina z Ciołkowskich, córka Józefa.
Ojciec Wiktora zmarł przed 1848 rokiem, przez co młody Wiktor ukończył tylko 6 klas gimnazjum wŁomży, po czym rozpoczął praktykę gospodarowania w majątkuBrulino-Koski należącym do jego stryjecznego brata Józefa Wincentego Godlewskiego. Następnie pracował wadministracji okolicznych majątków ziemskich, jednocześnie z pasją oddając sięmyślistwu i kolekcjonowaniu okazów, szczególnie ptaków. Współpracował jakoornitolog amator zWładysławem Taczanowskim, kierownikiem ikustoszem Gabinetu ZoologicznegoSzkoły Głównej w Warszawie, zasilając zbiory gabinetu wieloma okazami.
Po klęscepowstania styczniowego w roku 1863 za przynależność do organizacji rewolucyjnej skazany został wyrokiemaudytoriatu polowego, pozbawiony wszystkich prawstanowych i zesłany na robotykatorżnicze w kopalniachSyberii na 12 lat.
W roku 1864 Wiktor Godlewski został przerzucony na Syberię. 9 lutego przybył doIrkucka gdzie 28 lutego[3] skierowany został do kopalni Pietrowskiej. Już tam, wraz ze współwięźniemAlfonsem Parvex, rozpoczął zbierać ptaki fauny daurskiej, łowiąc je przy gniazdach na sidła. Następnie, już po zwolnieniu z ciężkich robót, wraz zBenedyktem Dybowskim prowadził badania fauny i flory oraz środowiska przyrodniczego Syberii w latach 1864-1877.
Godlewski wraz z Dybowskim dokonali pierwszego pomiaru głębokości południowej nieckijezioraBajkał. Zastosowali własną metodę wagową, dzięki której w roku 1871 określili głębokość na 1373m[4]. Późniejsze pomiary kierowane przezGleba Wiereszczagina (dyrektora Bajkalskiej Stacji Limnologicznej Akademii NaukZSRR) określiły głębokość na 1419 m[5].
Dzięki pomocy Wiktora Godlewskiego Dybowski zebrał kolekcję ok. 370 gatunków ptaków. Korzystając z tego zbioru Władysław Taczanowski napisał pracę „Fauna ornithologique de la Siberie Orientale” i opublikował ją w „Journal für Ornithologie” wBerlinie. Jak wspominał Dybowski „całą część ekologiczną, czyli tak zwaną biologiczną, do dzieła Taczanowskiego opracował z naszych wspólnych notat Wiktor Godlewski.”[6]
Wiktor Godlewski był wraz z Dybowskim współautorem 10 prac naukowych dotyczących jeziora Bajkał i wschodniej Syberii w wydawnictwach Syberyjskiego OddziałuRosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. W 1870 r. został nagrodzony złotym medalem Carskiego Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego za pionierskie badania Syberii. Jego nazwisko utrwalono w nazewnictwie zoologicznym ptaków (Emberiza godlewskii), ryb (Limnocottus godlewskii), mięczaków (Godlewskia), oraz wieloszczetów (Dybowscella godlewskii).
Wiktor Godlewski powrócił z katorgi w rodzinne strony w lecie 1877 r. i ponownie zajął się zarządzaniem majątkami ziemskimi, gromadząc środki na zakup własnego kawałka ziemi. Około roku 1890 kupił majątekSmolechy pod Ostrowią Mazowiecką, w którym oddawał się gospodarstwu i majsterkowaniu. Z nasion przywiezionych z Syberii aklimatyzował tu modrzewie, cedry i pichty, a także różne krzewy i kwiaty. Kontynuował też swoją pasję kolekcjonerską, gromadząc wielką ilość okazów ptaków, które po jego śmierci przekazano B. Dybowskiemu.
Żył intensywnie, działając w wielu organizacjach społecznych i publicznych. Był delegatemTowarzystwa Kredytowego Ziemskiego, prezesem Towarzystwa Zaliczkowego, członkiem Rady Towarzystwa Dobroczynności i współzałożycielem Ostrowskiego Towarzystwa Pożyczkowo – Oszczędnościowego (późniejszegoBanku Spółdzielczego wOstrowi Mazowieckiej), gdzie działał w Radzie Nadzorczej, a w latach 1899–1900 piastował stanowiska prezesa. W kwietniu 1900 roku zdążył jeszcze zasiąść w zarządzie Ostrowskiego Oddziału Racjonalnego Polowania.
Pomimo planów nie zdążył swych myśli i obserwacji zebrać na piśmie. Zmarł nagle natyfus, w swoim majątku Smolechy, 17 listopada 1900 r.[7] Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Jasienicy.
Benedykt Dybowski, we wspomnieniu pośmiertnym opublikowanym po śmierci Godlewskiego[8], tak pisał o swym zmarłym przyjacielu:
(…) zgon jego niespodziewany budzi cały szereg wspomnień o wypadkach, które stają w mej wyobraźni tak wyraziście, jak gdyby one miały miejsce przed chwilą dopiero, splatając się przytem węzłami nierozerwalnymi z postacią zmarłego towarzysza. Zdobycie każdego nowego gatunku dla fauny wschodniej Syberyi, a tem samem i dla gabinetu warszawskiego, zbadanie każdego nowego szczegółu biologicznego, stanowiły epoki w naszem życiu ówczesnem, a żaden z tych faktów nie może być pomyślany bez uczestnictwa w nim Wiktora Godlewskiego.
W roku 1992Roman Świerżewski, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu wBogutach-Piankach zainicjował powołanie kapitułymedalu im. Wiktora Godlewskiego.
