Wieszowa

wieś
Pałac Grotowskich
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	tarnogórski
Gmina	Zbrosławice
Wysokość	240–300 m n.p.m.
Liczba ludności (2019)	2300
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	42-672[2]
Tablice rejestracyjne	STA
SIMC	0225271
Położenie na mapie gminy Zbrosławice Wieszowa
Położenie na mapie Polski Wieszowa
Położenie na mapie województwa śląskiego Wieszowa
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Wieszowa
50°23′02″N 18°45′33″E/50,383889 18,759167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wieszowa (niem.Wieschowa,Randsdorf 1935–1945^[3]) – wieśsołecka w Polsce położona wwojewództwie śląskim, wpowiecie tarnogórskim, wgminie Zbrosławice, o powierzchni 16,72 km². Na wzgórzu przy lesie rozpoczyna bieg potok Wieszówka, prawy dopływ Jelinki, uchodzącej doDramy^[4].

W latach 1945–1954 siedzibagminy Wieszowa.W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie dowojewództwa katowickiego.

NazwaWieszowa pochodzi od imieniaWiesz, będącego formą skróconą któregoś z imion złożonych typuWielisław^[5][6].

W okresienarodowego socjalizmu administracjaIII Rzeszy zmieniła w 1935 nazwęWieschowa na ahistoryczneRandsdorf^[3]. Najpierw miała to być nazwaHochkirche, lecz już istniała w Niemczech^[7]. W 1946 ustalono dzisiejszą nazwę wsi^[8].

Nazwa miejscowości odmienia sięrzeczownikowo, analogicznie jakWarszawa,Częstochowa,Włoszczowa czyWschowa^[9], a więc dopełniacz brzmiWieszowy^[10], celownik i miejscownikWieszowie, biernikWieszowę.

Z powodu licznie pojawiających się błędów (stosowanie formprzymiotnikowych: w dopełniaczu, celowniku i miejscownikuWieszowej oraz w biernikuWieszową), 28 maja 2002zebranie wiejskie podjęłoUchwałę nr I/2002 w sprawie odmiany nazewnictwa miejscowości Wieszowa^[11][7]. Stanowisko to podziela prof.Jan Miodek^[7].

Zdaniem draJana Grzeni obie formy są poprawne, jednakrzeczownikowa forma odmiany przeważa lokalnie i może być uznawana za wzorcową^[12].

Zdaniem dr hab.Katarzyny Kłosińskiej zUniwersytetu Warszawskiego tylkorzeczownikową odmianę nazwy Wieszowanależy uznać za prawidłową, gdyż występuje wWykazie urzędowych nazw miejscowości i ich części oraz jestzakorzeniona w miejscowej tradycji^[13].

ObowiązująceObwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części uwzględnia wyłącznie odmianęrzeczownikową nazwy miejscowości^[14].

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w spisanym za czasów biskupaHenryka z Wierzbna łacińskim dokumencie z około 1305Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis („Księga uposażeńbiskupstwa wrocławskiego”) w grupie wsi zobowiązanych do płaceniadziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaciitem in Wessowa sunt XXX mansi solventes fertones, sed nondum venit ad solucionem. Zapis ten oznaczał, że wieś posiadała 30łanów większych, czyli ok. 504 ha^[15][16].

Miejscową parafię wymieniono w sprawozdaniu z poboruświętopietrza, sporządzonym przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 roku (pod nazwąWyeschowa). Na podstawie wysokości opłaty w owym sprawozdaniu liczbę ówczesnych parafian oszacować można na 128 (przy czym parafia mogła być kilkuwioskowa)^[17].

Znajduje się tutajkościół Trójcy Świętej, wybudowany w latach 1896–1908 w miejscu kościoła barokowego. Jest on kościołem parafialnymparafii Trójcy Świętej w Wieszowie. W północno-wschodniej części miejscowości znajduje się źródełko św.Jana Sarkandra, które według legendy wytrysnęło podczas jego pielgrzymki naJasną Górę. Miejsce to zwane jest przez mieszkańców Jędrychówką^[18].

 Osobny artykuł:Pałac w Wieszowie.

W miejscowości znajduje się pałac wzniesiony w XVII wieku dla Grotowskich. Od 1839 roku należał doHenckla von Donnersmarcka^[19][20].

Przez centrum Wieszowy przebiegadroga krajowa nr 94 (ul. Bytomska), a przez wschodnią część wsi –droga krajowa nr 78 (ul. Tarnogórska). W Wieszowie swój przebieg ma równieżautostrada A1; węzełZabrze Północ znajduje się częściowo na terenie wsi (choć jego skrzyżowanie z DK78 jest już pozabrzańskiej stronie granicy).

Na terenie Wieszowy kursują linie autobusowe organizowane przezZarząd Transportu Metropolitalnego. W centrum wsi (wzdłuż ulicy Bytomskiej) kursują cztery linie:

• linia 134 wykonuje kursy w kierunku północnym doTarnowskich Gór, przez sołectwaZbrosławice iPtakowice;
• linie 132 i 184, a także linia 20 w kursach wariantowych, kursują na wschód doBytomia, przez zabrzańską dzielnicęRokitnica i bytomskieMiechowice. Te dwie ostatnie linie kursują również w kierunku zachodnim doPyskowic, przez sołectwa:Boniowice,Karchowice iZawadę^[21]. Większość kursów linii 132 rozpoczyna lub kończy bieg na pętli w Wieszowie, jednak wybrane kursy w dni robocze wydłużone są do szkoły w Boniowicach.

Ponadto, wzdłuż ulicy Tarnogórskiej kursuje linia 112, łączącaTarnowskie Góry (przezGórniki) zGliwicami (przez sołectwaŚwiętoszowice iSzałszę).

Do lat 80. XX wieku na terenie wsi istniałalinia tramwajowa, która łączyła ją zBytomiem. Połączenie zostało zlikwidowane w 1983 roku.

Do końca lat 90. czynna była takżelinia kolejowa nr 178 (Zabrze Mikulczyce –Tworóg), przebiegająca przez południowo-zachodnią część miejscowości.Stacja kolejowa w Wieszowie znajdowała się przy ulicy Dworcowej, w pobliżu obecnego przystanku autobusowegoWieszowa Pętla.

• W Wieszowie urodził się historyk śląski oraz działacz kulturalno-oświatowyJózef Piernikarczyk^[22].

• Glinice
• Konary
• Kolonia Wieszowska

• Wieszowa, [w:]Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 426 .

• Wieszowa

• Szablon cytowania książki – brak numeru strony
• Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony