Wielka Brytania pozostaje nadal mocarstwem ze znacznymi wpływami ekonomicznymi, kulturalnymi, militarnymi, naukowymi i politycznymi na arenie międzynarodowej[10][11]. Brytyjskie siły zbrojne stacjonują w 80 krajach świata (największe stałegarnizony są wNiemczech, naCyprze, naFalklandach, wGibraltarze i wKanadzie). Wysokość wydatków na wojskowość daje Wielkiej Brytaniiósme miejsce na świecie (2019)[12]. Posiada również ok. 200głowic atomowych.
Góry i wzgórza występują głównie w zachodniej części wyspy i opadają łagodnie na wschód, przy czym wysokość wzniesień na ogół rośnie w kierunku północnym.
Walia jest krajem górzystym, a jej najwyższy szczyt toSnowdon (1085 mn.p.m.). Na północ od głównego lądu leży wyspaAnglesey. Największym miastem i stolicą jestCardiff, znajdujące się w południowej Walii.
Szkocja pod względem geograficznym jest krajem bardzo zróżnicowanym, z wyżynami na południu, wąskim pasem nizin międzyEdynburgiem aGlasgow oraz górami na północy i zachodzie, gdzie znajduje się najwyższy szczyt Wielkiej Brytanii –Ben Nevis (1345 m n.p.m.). Płynie tuTay – największa rzeka Wielkiej Brytanii, biorąc pod uwagę przepływ przy ujściu. W Szkocji można spotkać wiele zatok,fiordów i jezior. U jej północnych wybrzeży rozsianych jest wiele wysp:Hebrydy,Orkady czySzetlandy. Główne miasta to Edynburg, Glasgow iAberdeen.
Irlandia Północna, obejmująca północno-wschodnią część wyspy Irlandia, jest krajem pagórkowatym. Główne miasta toBelfast iDerry.
W Wielkiej Brytanii, w wyniku zmian klimatu, panuje tendencja do cieplejszych zim i lat, poziom morza na wybrzeżu brytyjskim podnosi się o około 3 mm każdego roku i pojawiają się oznaki zmian w strukturze opadów[13]. Klimatolodzy oczekują, że fale upałów, takie jak w 2003 r., staną się normą w latach 40. XXI wieku w wyniku kryzysu klimatycznego[13]. Obliczenia modelowe z 2019 r. pokazują, że Londyn zostałby przeniesiony do innej strefy klimatycznej, gdyby wystąpił scenariusz RCP4.5[14]. Klimat w Londynie w 2050 r. będzie bardziej przypominał klimat w Barcelonie (Hiszpania), niż poprzedni klimat w tym mieście[14]. Nawet ekstremalne zjawiska pogodowe stają się coraz częstsze i intensywniejsze[15]. Wykazano, że powodzie w Anglii 2013–2014 można przypisać zmianom klimatu spowodowanym przez człowieka[15].
Wstarożytności obszar dzisiejszej Wielkiej Brytanii był zasiedlany przez plemionaceltyckie. Prawdopodobnie przybyły one z centralnej lub wschodniej Europy. Celtowie znali metody obróbki żelaza, dzięki czemu posiadali lepszą broń niż dotychczasowi mieszkańcy wyspy (którzy dalej stosowali brąz). Przypuszcza się, że napór Celtów spowodował ich migracje na tereny stanowiące dzisiajWalię,Szkocję iIrlandię. Celtowie ciągle napływali do Brytanii przez kolejne 700 lat. Zajmują oni szczególne miejsce w historii Brytanii, gdyż to od nich właśnie wywodzi się duża liczba mieszkańców obecnejSzkocji,Kornwalii,Walii iIrlandii. Ich kultura oraz język zostały przyjęte przez ówczesnych mieszkańców wyspy.
Przyczyną inwazji Rzymian na Brytanię była pomoc, której mieszkający tam Celtowie udzielali Celtom zGalii. Dostarczali im żywności i udzielali schronienia na wyspie. Rzymianie chcieli powstrzymać te praktyki oraz przejąć kontrolę nad tamtejszą produkcją artykułów spożywczych.
W trakcie dwóch pierwszych prób inwazji na Brytanię, dokonanych przez Cezara w 55 i 54 roku p.n.e., nie zdobyto żadnych terytoriów. Właściwy podbój Brytanii przez Rzymian rozpoczął się w roku 43 n.e. Dzięki przewadze wojskowej oraz walkom, jakie toczyli między sobą Celtowie, nie był on trudny. Największym aktem oporu było powstanie Celtów pod przywództwemBoudiki około roku 60, lecz i ono zostało stłumione. Rzymianie nie zdołali podbić jedynieKaledonii, czyli dzisiejszej Szkocji, mimo całego wieku starań. Ostatecznie na granicy pomiędzy Kaledonią a terenami przez nich zajętymi zbudowano fortyfikacje. W latach 121–129 powstałMur Hadriana, a w roku 142Mur Antoninusa.
Od około 367 r. wzmogły się ataki Celtów z Kaledonii. Wojsko rzymskie miało coraz większe kłopoty z ich odpieraniem. Było to odbiciem sytuacji na kontynencie, która wieszczyła początek końca panowania Rzymian w Brytanii. W 409 r. wycofano ostatnich żołnierzy rzymskich z Brytanii, a zromanizowanych Celtów pozostawiono samym sobie w obliczu najazdów.
Widocznymi śladami pobytu Rzymian w Brytanii są zbudowane przez nich drogi. Używano ich jeszcze długo po odejściu Rzymian. W tym okresie powstało także wiele miast. Niektóre z nich były początkowo obozami wojskowymi (po łaciniecastra). Pochodne tego wyrazu można odnaleźć w nazwach miast takich jakLancaster,Winchester,Leicester,Gloucester.
W VI w.Anglia została podbita przezplemiona anglosaskie, które z czasem stworzyły system państw, zwanyheptarchią, na który składało się 7 głównych królestw walczących o hegemonię. Pod koniec tego samego wieku rozpoczęła sięchrystianizacja tych ziem. W IX w. największe znaczenie uzyskałWessex. W tych czasach rozpoczęły się najazdyNormanów naWyspy Brytyjskie, którzy początkowo jedynie pustoszyli południowe wybrzeża wyspy. Równocześnie od zachodu i północy atakowali wikingowie, którym udało się podbić znaczną część kraju (dzisiejsza północna Anglia), tworząc na tych obszarach tzw.Danelaw.
Do 1815 Wielka Brytania zainicjowała sześć koalicji antyfrancuskich. W 1801 utworzonoZjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii.W 1837 tron objęła królowaWiktoria, panująca do 1901, pod rządami której Wielka Brytania stała się największymimperium światowym (zob.Epoka wiktoriańska). Do 1849 zwierzchnictwem brytyjskim objęte zostałyIndie, w 1875 Brytyjczycy dokonali zakupu akcjiKanału Sueskiego, a także m.in.: w 1878 zajęliCypr, w 1882Egipt, w 1886 objęli zwierzchnictwo nadBirmą, do 1898 podbiliSudan.
W sierpniu 1914 Wielka Brytania wypowiedziałaNiemcomwojnę. Po jej zakończeniu pozycja mocarstwowa Wielkiej Brytanii uległa zachwianiu, jej licznedominia stały się suwerenne, m.in.Kanada,Australia,Nowa Zelandia. W 1921Irlandia uzyskała niepodległość, Wielkiej Brytanii pozostała jedynieIrlandia Północna.
Po atakuNiemiec w 1939 naPolskę Wielka Brytania wypowiedziała Niemcomwojnę, która ostatecznie zburzyła jejimperialną pozycję na świecie. Niemal wszystkie jejkolonie uzyskały niepodległość do lat 60.
W 1945 Wielka Brytania została członkiem założycielemONZ i stałym członkiem jejRady Bezpieczeństwa ONZ. W 1949 uzyskała członkostwo wNATO, w latach 1960–1972 była członkiemEFTA, a od 1973EWG.
W 1979 władzę przejęła Partia Konserwatywna, która utrzymała ją aż do 1997. Pozycja konserwatystów uległa dodatkowo umocnieniu po udanejinterwencji militarnej na Falklandach, które zostały zajęte przezArgentynę w 1982.
W 1991 siły wojskowe Wielkiej Brytanii uczestniczyły w operacji wyzwoleniaKuwejtu spod okupacjiIraku, a od 1992 brały udział w misjach pokojowychONZ wJugosławii.
W XXI wieku Wielka Brytania wzmocniła swoją pozycję na świecie m.in. poprzez współpracę ze Stanami Zjednoczonymi na Bliskim Wschodzie i w Afganistanie.
23 czerwca 2016 wreferendum w sprawie wyjścia Wielkiej Brytanii zUnii Europejskiej, większość głosujących opowiedziała się za opuszczeniem Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię. Za zachowaniem członkostwa w UE głosowało 16 141 241 wyborców (48,1%), za opuszczeniem UE 17 410 742 wyborców (51,9%)[16]. Wielka Brytania rozpoczęła formalny proceswyjścia z UE – 29 marca 2017 uruchamiając artykuł 50.traktatu lizbońskiego[17]. Proces zakończył się 1 lutego 2020, o godzinie 00:00, kończąc również członkostwo Wielkiej Brytanii w Unii Europejskiej, jednocześnie wchodząc w 11-miesięczny okres przejściowy.
Wielka Brytania jestmonarchią parlamentarną z rządem odpowiedzialnym przed parlamentem.Stolicą państwa jestLondyn. Obecnym monarchą brytyjskim jest królKarol III, który zasiadł na tronie 8 września 2022 roku po śmierci swojej matki królowejElżbiety II.
Wielka Brytania jest bardzo scentralizowanym państwem, w którym Parlament Westminsterski zajmuje się większością spraw politycznych. W ostatnich latach jednak każde z państw, wchodzących w skład Wielkiej Brytanii pozaAnglią, otrzymało własne organy rządowe, zajmujące się sprawami lokalnymi.
System prawny Wielkiej Brytanii dzieli się na prawo ustawowe (statutowe) oraz prawo precedensowe (case law lubcommon law). Pierwsze z nich składa się z aktów prawa stanowionego (ustaw, aktów wykonawczych). Z kolei prawo precedensowe stanowią wyroki sądowe wydane w dotychczasowych sprawach sądowych. Ponadto w Wielkiej Brytanii nie ma konstytucji w sensie formalnym, tzn. brak aktu prawnego, uchwalanego przy zachowaniu nadzwyczajnej procedury legislacyjnej, jak i wymagającego do swej zmiany kwalifikowanej większości głosów[18].
Status prawny organów administracji lokalnej w Wielkiej Brytanii nie jest zagwarantowany w konstytucji. Jest tak dlatego, że kraj ten nie ma konstytucji. Obowiązuje doktryna zwierzchnictwa Parlamentu. Powoduje to, że najwyższą rangę mają ustawy i to one określają rolę samorządu terytorialnego w społeczeństwie. W rzeczywistości wygląda to tak, że rząd brytyjski ma swobodę w kształtowaniu struktury i funkcjonowania organów administracji lokalnej.
Obecna, nowoczesna struktura samorządu terytorialnego została zapoczątkowana przez szereg ustaw. Pierwszą była ustawa Poor Law Amendment Act z 1834 r. Zreorganizowała ona administrację opieki nad ubogimi, która obok policji była wówczas najważniejszą funkcją samorządową. Kolejna ustawa The Municipal Corporations Act z 1835 r. stanowiła, że władza w poszczególnych regionach miała należeć do pochodzącej z wyborów rady. W latach 1888–1894 wprowadzono jeszcze kilka bardzo ważnych ustaw, które miały na celu zdemokratyzowanie wyborów do rad. Dzięki temu można było do nich należeć z wyboru, a nie poprzez kupno mandatu. W 1894 r. uchwalono ustawę The Local Government Act, która podzieliła hrabstwa na dystrykty miejskie i wiejskie. W późniejszym okresie zaczęły pojawiać się kolejne akty o nazwie Local Government Act, które usprawniały działanie organów administracji lokalnej.
Wielka Brytania zalicza się do 9 mocarstw atomowych. Jej arsenał to około 200głowic atomowych, które mogą być przenoszone na odległość 12 tysięcy kilometrów.
Wielka Brytania jest państwem o gospodarce rynkowej, trzecim co do PKB rynkiem w Europie (za Niemcami i Rosją), a ósmym na świecie (po Stanach Zjednoczonych, Chinach, Indiach, Japonii, Niemczech, Rosji i Brazylii)[24]. W ciągu ostatnich dwóch dekad rząd dokonał prywatyzacji wielu przedsiębiorstw państwowych, odchodząc w znacznym stopniu od zasad tzw.państwa opiekuńczego (welfare state).
Intensywne, wysoko zmechanizowane i wydajnerolnictwo zaspokaja potrzeby żywnościowe kraju w 60%, przy czym w tym dziale gospodarki zatrudnione jest tylko 1,5% społeczeństwa.
Usługi, głównie bankowe i ubezpieczeniowe, stanowią największy udział w brytyjskimPKB i w tym sektorze Wielka Brytania jest druga na świecie za USA, natomiastprzemysł traci na znaczeniu. Podatki stanowią 37% PKB.
W czasach premieraTony’ego Blaira kontynuowano w dużej mierze politykęMargaret Thatcher, chociaż zwiększono wydatki na edukację i służbę zdrowia z budżetu. Zatrudnienie na poziomie 70% należy do najwyższych na świecie. PKB per capita wynosi nominalnie 39 213, a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej 35 051 dolarów, czyli mniej więcej tyle, ile w Holandii, Niemczech i Skandynawii.Do znanych na świecie brytyjskich marek luksusowych samochodów osobowych zaliczają się m.in.Rolls-Royce,Bentley,Aston Martin,Jaguar, a z samochodów terenowychLand Rover. W 2011 w Wielkiej Brytanii wyprodukowano 1,46 miliona aut[25].
Zestawienie przedstawia 18 największych firm, które znalazły się na liście Fortune Global 500 List w 2022 roku (kolejność od największej do najmniejszej)[30].
Wielka Brytania ma stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć połączeń kolejowych. W 2006 miała 16 567 km linii kolejowych (w tym: 5361 km zelektryfikowanych), co odpowiada gęstości sieci 6,77 km/100 km². Istnieje tu także gęsta sieć dróg i autostrad. W 2006 roku w kraju było 398 366 km dróg (w tym 3520 km autostrad), co daje wskaźnik gęstości wynoszący 162,7 km/100 km². Żegluga śródlądowa wykorzystuje drogi wodne o łącznej długości 3200 km (dane z 2003), lecz tylko 620 km spełnia warunki umożliwiające regularny transport towarów.
Według spisu powszechnego z 2011 roku liczba ludności Wielkiej Brytanii wynosiła 63 182 000. 83,9% ludności (53 012 456) zamieszkiwało Anglię, 8,4% (5 295 000) Szkocję, 4,8% (3 063 456) Walię, a 2,9% (1 810 863) Irlandię Północną. 12,9% populacji kraju (8 173 941) stanowili mieszkańcy stolicy[32]. W poprzednim spisie powszechnym z 2001 roku liczba ludności kraju wyniosła 58 789 194. Umiejętność pisania i czytania posiada 99% ludności. Obowiązek edukacji dotyczy dzieci w wieku od 5 do 16 lat. Według danychOECD jednym z największych problemów społecznych są znacznie częstsze niż w innych krajach rozwiniętych tzw. ryzykowne zachowania nastolatków: nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, częste ciąże nieletnich. W latach 2005–2006 ok. 33% Brytyjczyków w wieku 13–15 lat upiło się przynajmniej dwa razy (w porównaniu do 12% Amerykanów i 14% Francuzów w tym wieku), natomiast w 2005 na 1000 brytyjskich nastolatek statystycznie 23,4 zostało matkami[33].
Współcześni Brytyjczycy wywodzą się przede wszystkim z różnych ludów, które osiedliły się w Wielkiej Brytanii przed XII wiekiem –Celtów,Rzymian,Anglosasów iNormanów. W Wielkiej Brytanii mieszkają także liczne grupy stosunkowo niedawnych imigrantów zAfryki,Azji i Europy Wschodniej.
OdII wojny światowej Wielka Brytania przyjęła spore migracje ludności z Europy, Afryki oraz Azji Południowej. Szczególnie duży napływ imigrantów miał miejsce w latach 1960–1973 oraz w latach 80. W 2001 r. 13,1% populacji stanowiły osoby pochodzące spoza Wielkiej Brytanii, co wskazuje na najwyższy wskaźnik imigracji w Europie. W niektórych miastach Wielkiej Brytanii procent mniejszości narodowych jest niemalże zbliżony do połowy ludności danego miasta i tak m.in. wLeicester stanowi 41,7%, wLondynie 40,1%, wBirmingham 34,4%. Najbardziej zróżnicowanym etnicznie miastem w Wielkiej Brytanii jest Slough, gdzie w 2017 roku zaledwie 34,5% ludności stanowili biali Brytyjczycy[34].
Azjaci w Londynie
W maju 2004 r., kiedy nastąpiło kolejne rozszerzenie Unii Europejskiej, odnotowano rekordowy napływ imigrantów z krajów Europy Środkowo-Wschodniej (ok. pół miliona). „Daily Telegraph” oszacował, że w latach 2004–2007 do Wielkiej Brytanii przybyło około miliona nowych imigrantów, zwiększając liczbę obcokrajowców z 5,2 do 6,3 miliona. 2/3 spośród nowych imigrantów stanowili Polacy, stając się tym samym trzecią po Hindusach i Irlandczykach mniejszością narodową w Wielkiej Brytanii[35]. W 2015Brytyjski Urząd Statystyczny odnotował imigrację na poziomie 333 tys., w tym 184 tys. obcokrajowców z państw Unii Europejskiej[36].
Obecnie dorasta trzecie pokolenie przybyłych po II wojnie światowej imigrantów. Nieznana jest natomiast rzeczywista liczba mniejszości etnicznych żyjących w Wielkiej Brytanii. 6,3 miliona obcokrajowców w 2007 r. to osoby urodzone poza granicami kraju. Liczba ta jest większa, jeśli wziąć pod uwagę urodzone na terenie Wielkiej Brytanii dzieci i wnuki imigrantów, którzy napłynęli kilkadziesiąt lat temu. W 2008 r. 35,6% wszystkich urodzonych w Wielkiej Brytanii dzieci było dziećmi mniejszości etnicznych, które formalnie są wliczane do narodu brytyjskiego[37]. Szacuje się, że w 2008 roku 82,4% mieszkańców Wielkiej Brytanii było pochodzenia europejskiego (Anglikami, Szkotami, Walijczykami, Irlandczykami i napływową ludnością europejską z kontynentu), 6,2% pochodziło z Azji Południowej (głównie z Indii, Pakistanu i Bangladeszu), 3,5% było rasy czarnej (głównie z Afryki i Karaibów), 1,1% z Azji Wschodniej, a 1,6% to pozostali.
Wielka Brytania ma również wysoki wskaźnik emigracji. W 2006 r. zanotowano, że co najmniej 5,5 mln osób urodzonych w Wielkiej Brytanii mieszka za granicą, a kolejne pół miliona mieszka i pracuje tam tymczasowo.
Według spisu powszechnego z 2001 r. 71,6% mieszkańców Wielkiej Brytanii określiło swą przynależność religijną dochrześcijaństwa, przy czym w Anglii i Walii nie uwzględniono rozróżnienia na odłamy i Kościoły. 5,2% utożsamiało się z inną niż chrześcijaństwo religią: 2,7% zislamem, 1,0% zhinduizmem, 0,6% zsikhizmem, 0,5% zjudaizmem, 0,3% zbuddyzmem i 0,3% z pozostałymi religiami, sektami i denominacjami. 23,2% osób określiło się jakoateiści,agnostycy lub bezwyznaniowcy, bądź nie chciało lub nie potrafiło podać swej przynależności religijnej (spis przeprowadzony w Irlandii Północnej nie rozdzielał tych dwóch kategorii)[39][40][41].
Dane te jednak nie oddają rzeczywistej sytuacji wyznaniowej w Wielkiej Brytanii. Przynależność do określonego Kościoła czy związku wyznaniowego w Wielkiej Brytanii jest uwarunkowana w większym stopniu tradycją i rozwiązaniami prawno-administracyjnymi (zwłaszcza w przypadku uprzywilejowanych wspólnot protestanckich), w mniejszym stopniu oznacza natomiast podzielanie doktryn i teologii tych wspólnot. Przykładowo większość badań społecznych[potrzebny przypis] pokazuje, że Brytyjczycy na ogół są narodem silniezsekularyzowanym. Dane o rzeczywistej przynależności religijnej wśród Brytyjczyków różnią się między sobą w zależności od ośrodków badawczych, doboru próby, sposobu definiowania religii, pytań badawczych i sposobu realizowania badań. Przykładowo, według British Social Attitudes, w 2006 r. jedynie 31% badanych Brytyjczyków zdeklarowało czynną przynależność religijną (spadek z 74% w 1964 roku). Natomiast aż 38% zadeklarowało brak przynależności do religii (wzrost z 3% w 1964 roku)[42].
Wiarę w Boga osobowego, według różnych badań w okresie 2003–2008 r., deklarowało od 35 do 60% dorosłych Brytyjczyków. Wśród nastolatków wiara w Boga była najmniej powszechna i w niektórych regionach (np. wKornwalii) spadła do 22%. Według sondażu społecznegoEurobarometr na zlecenieKomisji Europejskiej, jedynie 38% Brytyjczyków potwierdziło wiarę w Boga osobowego, dalsze 40% przyznało, że dopuszcza możliwość istnienia nieokreślonej siły wyższej, a 20% zadeklarowało ateizm lub niewiarę. Pozostałe 2% nie chciało lub nie potrafiło się określić.
Brytyjska Agencja Pomocy i Rozwoju Tearfund w 2007 r. opublikowała dane, że zaledwie 10% Brytyjczyków uczestniczy w nabożeństwach co najmniej raz w tygodniu, a 59% nigdy lub prawie nigdy nie odwiedza kościołów. Były to jednak dane zebrane z deklaracji, podczas gdy w rzeczywistości uczestnictwo w niedzielnych nabożeństwach okazało się niższe. O ile w 1979 r. 12% Brytyjczyków odwiedzało kościoły, to w 1999 r. już tylko 7,5%. Tearfund oszacował, że do 2007 r. systematyczne uczestnictwo w niedzielnych nabożeństwach spaść mogło do 6%[42].
Z przyczyn finansowych liczne świątynie i kościoły są odsprzedawane państwu, instytucjom publicznym lub prywatnym przedsiębiorcom, a następnie przerabiane na sale konferencyjne, galerie, hotele, dyskoteki lub prywatne posesje[43][44]. Bardzo istotne są również systematyczny spadek chrztów, konfirmacji w wieku nastoletnim i małżeństw sakramentalnych. Wielka Brytania formalnie jestpaństwem wyznaniowym, w którym wywodzące się zanglikanizmu Kościoły Anglii oraz zprezbiterianizmu Kościół Szkocji sąKościołami państwowymi. Biskupi mają zagwarantowane miejsca w Izbie Lordów w parlamencie brytyjskim, a monarcha będący głową państwa, jest jednocześnie głową Kościoła Anglii.
Struktura religijna kraju w 2015 roku wedługThe Association of Religion Data Archives[45]:
Termin „Literatura brytyjska” odnosi się do literatury związanej ze Zjednoczonym Królestwem, Wyspą Man oraz Wyspami Normandzkimi. Większość brytyjskiej literatury napisana jest w języku angielskim. W 2005 r. 206 000 książek było wydanych w Wielkiej Brytanii, a w roku 2006 był to największy wydawca książek na świecie[52].
Najstarszy znany brytyjski wierszY Gododdin, został skomponowany wYr Hen Ogledd (północna Anglia), najprawdopodobniej w VI wieku. Był napisany pokumbryjsku bądźstarowalijsku i zawierał najwcześniejsze znane wzmianki okrólu Arturze[59]. Od około VII wieku, związek między Walią a północnym obszarem Anglii został utracony, przez co zasięg języka walijskiego ograniczony został do Walii, gdzie arturiańska legenda była dalej rozwijana przezGeoffreya z Monmouth[60]. Najbardziej szanowany walijski poeta,Dafydd ap Gwilym (1320–1370), tworzył poezję poruszającą tematy natury, religii, a w szczególności miłości. Jest on szeroko uznawany za jednego z najlepszych poetów europejskich tamtego wieku[61]. Do XIX wieku większość walijskiej literatury powstawała w języku walijskim, a większość prozy miała charakter religijny.Daniel Owen jest uznawany za pierwszego walijskojęzycznego powieściopisarza, publikującRhys Lewis w 1885 r. Najlepiej znanymi twórcamiliteratury anglo-walijskiej są dwaj autorzy o nazwisku Thomas. Dylan Thomas zyskał sławę po obu stronach Atlantyku w połowie XX wieku. Jest znany ze swoich poezji – jegoDo not go gentle into that good night; Rage, rage against the dying of the light. jest jednym z najczęściej cytowanych angielskich dwuwierszy – oraz z jego „gry z głosami”,Under Milk Wood. Wpływowy poeta-ksiądz Kościoła Walii i walijski nacjonalista,R. S. Thomas, był nominowany doliterackiej nagrody Nobla w 1996 roku. Czołowi walijscy powieściopisarze XX wieku toRichard Llewellyn orazKate Roberts[62][63].
Wiele brytyjskich miast jest znanych ze swojej muzyki. Zespoły z Liverpoolu miały więcej hitów singlowych w brytyjskich listach przebojów na pierwszym miejscu na osobę (54) niż jakiekolwiek inne miasto na świecie[81]. Wkład Glasgow do muzyki był nagrodzony w 2008 r., kiedy zostało ono nazwane Miastem Muzyki przez UNESCO, jako jedno z trzech miast na świecie mających ten status[82].
Wielka Brytania jest ojczyznąmasonerii. Żyje tam obecnie około 300 tys. masonów. Wśród członków było i jest wielu arystokratów, królów i książąt. Należy do niej wielu oficerów policji, urzędników i zwykłych Brytyjczyków, głównie przedstawicieli elity na służbie państwowej[83]. Obecnym wielkim mistrzem jestEdward Windsor, książę Kentu, członek rodziny królewskiej[84].Zjednoczona Wielka Loża Anglii jest uznawana za lożę matkę wielkich lóż w innych krajach.
↑Mathias, P.: The First Industrial Nation. The Economic History of Britain, 1700–1914. London: Routledge, 2001.ISBN 0-415-26672-6. (ang.). Brak numerów stron w książce
↑Niall Ferguson: Empire: The rise and demise of the British world order and the lessons for global power. New York: Basic Books, 2004.ISBN 0-465-02328-2. (ang.). Brak numerów stron w książce
↑abNathalieN.SchallerNathalieN. i inni,Human influence on climate in the 2014 Southern England winter floods and their impacts, „Nature Climate Change”, 6 (6), 2016, s. 627,DOI: 10.1038/nclimate2927.
↑Dafydd ap Gwilym. [w:]Academi website [on-line]. Academi, 2011. [dostęp 2011-01-03]. Cytat: Dafydd ap Gwilym is widely regarded as one of the greatest Welsh poets of all time, and amongst the leading European poets of the Middle Ages. (ang.).
↑Naddniestrzańska Republika Mołdawska nie jest uznawana przez żadne w pełni suwerenne państwo.
↑Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, którajest uznawana przez 97 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam specjalna misja Unii Europejskiej –EULEX.
.svg)
.svg)
.svg)
.jpg)
_(2).jpg)
_(2).jpg)
.svg)
