 nr rej. 1466 z dn. 29.11.65 | |||
 Widok od południowego wschodu | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||
| Adres | Brak (obok Żelazno 126) | ||
| Typ budynku | murowany z kamienia łamanego | ||
| Styl architektoniczny | gotyk | ||
| Kondygnacje | cztery | ||
| Rozpoczęcie budowy | koniec XV w. | ||
| Ukończenie budowy | początek XVI w. | ||
| Ważniejsze przebudowy | 1689 i 1727 | ||
| Zniszczono | 22 października 1646 przez pożar | ||
| Odbudowano | 1689 | ||
| Właściciel | obecnie własność prywatna | ||
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |||
 50°22′10,827″N 16°40′22,699″E/50,369674 16,672972 | |||
| |||
Wieża mieszkalna w Żelaźnie – zabytkowabudowla gotycka z przełomu XV/XVI wieku wŻelaźnie wwojewództwie dolnośląskim, wpowiecie kłodzkim, wgminie Kłodzko.
Wieża mieszkalna znajduje się w południowo-zachodniej Polsce wSudetach Wschodnich, w południowo-wschodniej częściKotliny Kłodzkiej[1], około 7 km na południe od centrumKłodzka. Usytuowana jest na wzgórzu w pobliżu ujścia potoku Piotrówka doBiałej Lądeckiej.
Wieża wzniesiona została na przełomie XV/XVI wieku, najprawdopodobniej po roku 1485[2], na terenie majątku sędziowskiego. Była przebudowywana w 1689 i 1727 roku.Fundator nie jest znany, historycy wskazują na postaćburgrabiego zamku kłodzkiego Jacoba Stanke von Koritau, właściciela lokalnych dóbr. Nieznana pozostaje również pierwotna funkcja wieży. Według badaczy[jakich?] wieża pełniła funkcję średniowiecznej strażnicy, lub rycerskiej siedziby mieszkalnej. Wieża w Żelaźnie stanowiła majątek sędziowski i mieszczański, jedynie okresowo była siedzibą rycerską. Podczaswojny trzydziestoletniej 22 października 1646 wieżę zniszczył pożar. W roku 1727 wieża została odbudowana, otynkowano ją i nakryto siodłowym dachem. Podziały wewnątrz wieży są wtórne i pochodzą z okresu przebudowy, na co wskazuje wykuta nanadprożuportalu wejściowego data 1727, prawdopodobnie pierwotnie na każdej kondygnacji znajdowało się jedno pomieszczenie. Początkowo budynek nie był otynkowany, obecnie tynk zakrywa pierwotne mury. PodczasII wojny światowej w murach wieży mieścił się niewielkiniemiecki obóz pracy przymusowej dla ok. 20 więźniów różnych narodowości, wśród nich byli Anglicy, Francuzi i Polacy[3]. Możliwe, że nie była to początkowo wieża mieszkalna, nie trafiono bowiem na ślady okien w murach. W niszczejącej po drugiej wojnie światowej średniowiecznej wieży w 1966 r. przeprowadzono remont generalny, po czym przekazano jądrużynie harcerskiej z Żelazna. Zabytek pod opieką harcerzy pozostał około dwudziestu lat, po czym w znacznym stopniu zdegradowany został opuszczony. Obecnie wieża jest własnością prywatną.
Decyzjąwojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia 29 listopada 1965 roku wieża została wpisana dorejestru zabytków[4].
Budowlagotycka, pochodząca z przełomu XV/XVI wieku, zbudowana z kamienia łamanego na planie kwadratu o bokach 6,5 × 7 metrów w kształcie czterokondygnacyjnej murowanej, nieotynkowanej i niepodpiwniczonej wieży, nakrytej dachem siodłowym[2]. W ścianach na pierwszym piętrze zachowanereliktywykuszalatrynowego i wąskie otwory okienne, interpretowane jako otwory strzelnicze lub wentylacyjne, pochodzące z późniejszego okresu[2]. Na każdejkondygnacji mieści się dwutraktowy układ komunikacyjny z drabiniastymi schodami, oddzielony od siebieprzepierzeniem, oświetlony szczelinowymi okienkami oraz jedna izba mieszkalna wyposażona w prostokątne okno[5].Parter pierwotnie nakryty byłstropem wspartym na kamiennychwspornikach które zachowały się do obecnych czasów.
