Zobacz też:Wejherowo w innych znaczeniach tej nazwy.| miasto igmina | |||||
 Widok z lotu ptaka | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Aglomeracja | |||||
| Data założenia | 1643 | ||||
| Prawa miejskie | 1650 | ||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia | 26,99[1] km² | ||||
| Wysokość | 12,7–149,7 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | 58 | ||||
| Kod pocztowy | 84-200 | ||||
| Tablice rejestracyjne | GWE, GWO | ||||
Położenie na mapie powiatu wejherowskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||
 54°36′15″N 18°14′56″E/54,604167 18,248889 | |||||
| TERC (TERYT) | 2215031 | ||||
| SIMC | 0934984 | ||||
| Hasło promocyjne: Wejherowo – jakość miasta | |||||
Urząd miejski pl. Jakuba Wejhera 884-200 Wejherowo | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Wejherowoⓘ (dodatkowa nazwa wj. kaszub.Wejrowò,niem. Neustadt in Westpreußen[3]) –miasto wwojewództwie pomorskim, położone na pograniczuPojezierza Kaszubskiego iPradoliny Redy-Łeby, nadrzeką Redą. Stanowi elementMałego Trójmiasta Kaszubskiego, jest również częściąaglomeracji trójmiejskiej. Siedziba powiatuwejherowskiego igminy Wejherowo. Wlatach 1975-1998 wwojewództwie gdańskim. Wchodzi w składKomunalnego Związku Gmin „Dolina Redy i Chylonki” oraz Doliny Logistycznej.
Wydany w 1880Słownik geograficzny Królestwa Polskiego uznaje miasto Wejherowo zastolicęKaszub[4].
Według danychGUS z 31 grudnia 2022, Wejherowo liczyło 46 446 mieszkańców i było pod względem liczby ludności 87. miastem w Polsce[5].
Wejherowo będąc dawniej miastem pogranicza polsko-niemieckiego kilkukrotnie zmieniało przynależność państwową. Doświadczyło także okupacji szwedzkiej w czasiePotopu Szwedzkiego oraz francuskiej w trakcieWojen Napoleońskich.
Rzeczpospolita Obojga Narodów.svg)
Królestwo Prus.svg)
Cesarstwo Niemieckie.svg)
Rzeczpospolita Polska.svg)
Rzesza Niemiecka (okupacja)Polska Rzeczpospolita Ludowa
Rzeczpospolita PolskaStatut miasta przewiduje możliwość utworzeniajednostek pomocniczych gminy zwanych osiedlami[6].W kadencji rady gminy 2018-2023, wyznaczone były osiedla, dla których na początku 2019 przeprowadzono wybory do rad osiedli: Przemysłowa, Sucharskiego, Śmiechowo Północ, Śmiechowo Południe. Warunkiem utworzenia rady osiedla była 10% frekwencja w wyborach[7]. Warunek ten uzyskało tylko osiedle Sucharskiego[8].
Wejherowo ma obszar 26,99 km² (2016)[9], w tym:
Miasto zajmuje 2% powierzchni powiatu.
.jpg)
Wejherowo – założone w 1643 przez polskiegowojewodęJakuba Wejhera –prawa miejskie uzyskało w 1650. Początkowo nazywane też byłoWejherowską Wolą iNowym Miastem (w odróżnieniu od „starego miasta” – czyliPucka), potoczną nazwą niemiecką była w tym okresieWeihersfrey lubWeiherfrai[10]. Po 1676 przeszło na własność lokalnych rodzin magnackich (przez pewien czas należało także doSobieskich).
W wynikuI rozbioru Polski (1772) włączono je doPrus pod nazwąNeustadt, czyliNowe Miasto. W 1818 zostało miastem powiatowym w rejencji gdańskiej (Prusy Zachodnie), stając się też siedzibą okręgu kościelnegoEwangelickiego Kościoła Unii Staropruskiej, po przyłączeniu do Polski przemianowanego nasuperintendenturę (diecezję) wejherowską Ewangelickiego Kościoła Unijnego, która istniała do 1945. W 1870 wybudowano połączenie kolejowe zGdańskiem iSłupskiem. W owym czasie miasto zamieszkane było w większości przez Niemców i Kaszubów. Na przełomie XIX i XX w. intensywnie rozwijało się gospodarczo.
W lutym 1920 Wejherowo zostało przyłączone doPolski przez błękitną armięgenerała Hallera. W chwili, gdy wojska polskie stanęły w mieście, przemówienie wygłosił słynny kaszubski działaczAntoni Abraham. W 1927 stało się siedzibąpowiatu morskiego wwojewództwie pomorskim (który obejmował dotychczasowy powiat pucki oraz powiat wejherowski bez Gdyni). Strukturademograficzna zaczęła się powoli zmieniać na korzyść Polaków. W dwudziestoleciu międzywojennym Wejherowo było jednym z głównych ośrodków regionalizmu (postulowano autonomizację regionuPomorza w ramachpaństwa polskiego).
9 września 1939 Wejherowo zajęte przezNiemców. Ci nadali mu nazwę nieznacznie zmienioną względem obowiązującej w czasachII Rzeszy:Neustadt in Westpreußen, czyliNowe Miasto wPrusach Zachodnich. Zasłużony burmistrzTeodor Bolduan został natychmiast aresztowany i rozstrzelany. Krótko po zakończeniu działań wojennych miasto odwiedził gauleiter PomorzaAlbert Forster, który publicznie groził antyniemiecko nastawionym mieszkańcom Wejherowa. W okresie okupacji działała konspiracyjna organizacjaTOW „Gryf Pomorski”. Na przełomie 1939 i 1940 Niemcy rozstrzelali wlasach piaśnickich 12-14 tys. ludzi, w tym wielu wejherowian. 12 marca 1945 miasto zostało zdobyte przez jednostki 1 Armii Pancernej Gwardii i 19 Armii 2 Frontu Białoruskiego oraz oddziały 2 i 3 batalionu czołgów polskiej 1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte. Ku ich pamięci, w maju 1970 ustawionoPomnik – czołg (T-34-85) przy ul. Ofiar Piaśnicy. Obecnie czołg stoi w Parku Kaszubskim, przy Strzeleckiej.
W 1975 Wejherowo utraciło status siedzibypowiatu, by w 1999 go odzyskać (w ramach reformy przywrócono w Polsce powiaty i utworzonowojewództwo pomorskie). W latach 2006–2008 przeprowadzono pierwszą od czasów powstania gruntowną renowację zabytkowego kompleksuKalwarii Wejherowskiej.
W skrócie:
Osobny artykuł:Bramy miejskie Wejherowa.
i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, wpisanego doPaństwowego Rejestru Muzeów)
Okupacja niemiecka[12]:
Osobny artykuł:Ludność Wejherowa.Dane z 31 grudnia 2023[14]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | Osób | % | Osób | % | Osób | % |
| Populacja | 46 271 | 100 | 23 922 | 51,7 | 22 349 | 48,3 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 1 714,4 | b.d. | b.d. | |||
| Rok | Liczba mieszkańców[15] |
|---|---|
| 2003 | 44 532 |
| 2004 | 44 657 |
| 2005 | 44 977 |
| 2006 | 45 522 |
| 2007 | 45 869 |
| 2008 | 46 579 |
| 2009 | 47 188 |
| 2010 | 47 794 |
| 2011 | 50 145 |
| 2012 | 50 315 |
| 2013 | 50 234 |
| 2014 | 50 292 |
| 2015 | 50 215 |
| 2016 | 50 039 |
| 2017 | 49 927 |
| 2018 | 49 789 |
| 2019 | 49 505 |
| 2020 | 49 099 |
| 2021 | 46 968 |
| 2023 | 46 271 |
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Wejherowem.Położenie bliskoBałtyku sprawia, że Wejherowo znajduje się pod wpływemklimatu morskiego.Klimat kontynentalny ma znacznie mniejsze oddziaływanie niż w innych regionachkraju. Najcieplejszymmiesiącem jest lipiec, w którym średniatemperatura waha się od +13 °C do +22 °C. Najzimniejszy jest styczeń (temperatura waha się wówczas od −6 °C do 1 °C). Średnia roczna temperatura wynosi ok. +7 °C. Średnia roczna sumaopadów wynosi 660 mm. Najbardziej deszczowym miesiącem jest sierpień (90 mm), najmniej opadów przypada na marzec (20 mm).
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Czer | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznie |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Śr. wysoka temperatura [°C] | +1 | 0 | +3 | +10 | +16 | +20 | +22 | +20 | +18 | +12 | +6 | +2 | +11 |
| Śr. niska temperatura [°C] | −6 | −5 | −2 | +1 | +5 | +9 | +13 | +11 | +8 | +5 | +1 | −1 | +3 |
| Opady [mm] | 40 | 30 | 20 | 30 | 50 | 60 | 80 | 90 | 60 | 50 | 40 | 50 | 660 |
Osobne artykuły:Miejski Zakład Komunikacji Wejherowo i Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej.Komunikacja miejska w Wejherowie organizowana jest przezMZK Wejherowo i w samym mieście zapewnia przewozy 17 liniami autobusowymi.
Na terenie miasta przebiega również linia autobusowa J (Wejherowo Szpital – Rumia Partyzantów) organizowana przezZKM w Gdyni.
Z innymi miastami w Polsce Wejherowo ma połączenie dzięki węzłowi drogowemu i kolejowemu. Natomiast do okolicznych miejscowości dotrzeć możnaautobusami PKS.
Funkcjonują również korporacje taksówkarskie.
Przez Wejherowo przebiegalinia kolejowa nr 202 (Gdańsk-Stargard).W mieście krzyżują się relacje kolejoweBerlin –Szczecin –Koszalin –Słupsk –Wejherowo –Gdynia oraz, aktualnie nieczynna, Wejherowo –Garczegorze. ZTrójmiastem Wejherowo połączone jest dziękiSzybkiej Kolei Miejskiej, obsługującej dwa przystanki osobowe orazstację Wejherowo.
W mieście aktualnie znajduje sięstacja kolejowa i dwa czynne przystanki osobowe:
Dawniej znajdował się także przystanek (obecniebocznica szlakowa)Wejherowo Cementownia oddany do użytku w 1902.
W Wejherowie krzyżuje się kilka ważnych dróg:
W 1985 otwarto sanitarnelądowisko, położone przy ul. Jagalskiego.
„Szlak Wejherowski” – wiedzie przezTrójmiejski Park Krajobrazowy. Rozpoczyna się w Wejherowie i prowadzi przezWyspowo,Borowo,Wygodę,Bieszkowice (w tym Piekiełko),Gdynię doSopotuKamiennego Potoku. Szlak ma długość 55 km. Na odcinku od Bieszkowic do Wejherowa można poznać kilka jezior m.in. Zawiat, Bieszkowice, Wygoda, Rąbówka i Borowo. Od października 2007 szlak prowadzi przezRezerwat przyrody Cisowa wGdyni; mija trzy inne rezerwaty:Kacze Łęgi,Łęg nad Swelinią iPełcznicę.
„Szlak Puszczy Darżlubskiej” – biegnie zachodnią częściąPuszczy Darżlubskiej. Trasa rozpoczyna się przy dworcu kolejowym w Wejherowie, prowadzi w kierunku leśniczówki Miga. Następnie doPiaśnicy,Jeziora Dobrego, skrajem lasu przezSobieńczyce doŻarnowca iKrokowej. Szlak jest dostępny dla rowerzystów.
„Szlak Zagórskiej Strugi” o długości 56 km – wiedzie zGdyni Wzgórza św. Maksymiliana przez Piekiełko iRumię do Wejherowa. Szlak biegnie głównie lasami, krawędzią Wysoczyzny Gdańskiej, mocno porozcinanej dolinami, mijając wiele pomników przyrody (drzew, głazów narzutowych). Trasa zaczyna się i kończy w dwóch największych dolinach – dolinieZagórskiej Strugi i dolinieCedronu. Na trasie można zwiedzić 17 z 26 kaplicKalwarii Wejherowskiej.
„Krawędzią Kępy Puckiej” – trasa liczy 33,2 km i biegnie zPucka przezRzucewo,Osłonino,Mrzezino,Rekowo i dalej wchodzi w lasy wejherowskie.Wejherowo na przestrzeni wieków stanowiło silny ośrodek kultury polskiej, opierając się skutecznie akcji germanizacyjnej (działalność koła filomatów „Wiec” oraz S. Marońskiego, J. Łęgowskiego, L. Jakowickiego; koła śpiewacze i teatry amatorskie). Po 1920 miasto było także ważnym ośrodkiem regionalizmu kaszubskiego – wydawana była w nimGazeta Kaszubska, ukazujące się najpierw jako dwutygodnik, a później tygodnik czasopismoKlëka, przekształcone w 1939 wTygodnik Wielkiego Pomorza orazŚwit. W okresie międzywojennymanimatorką życia kulturalnego w mieście byłaMaria Lukrecja Bobrius-Kręcka, która zarządzała Towarzystwem Miłośników Sceny oraz powołała koło teatralne w Wejherowie które wystawiało sztuki kaszubskich autorów takich jak np.Jan Karnowski,Bernard Sychta iHieronim Derdowski, przyczyniła się też do powstania Teatru Kaszubskiego w Wejherowie[17].
Wejherowo jest siedzibąMuzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, które gromadzi zabytki piśmiennictwa kaszubsko-pomorskiego, a także organizuje wernisaże i wystawy. Inne muzeum, w którym zapoznać się można z dziejami roduWejherów oraz z działalnością wejherowskich franciszkanów, zlokalizowane jest w podziemiachklasztoru. Od 2015 w Wejherowie znajduje sięMuzeum Piaśnickie. Od 2023 mieści się w historycznym budynku „Villa Musica” przy ulicy Ofiar Piaśnicy, który w czasie II Wojny Światowej był lokalną siedzibąGestapo.
W nowoczesnym gmachu Filharmonii Kaszubskiej funkcjonujeWejherowskie Centrum Kultury, które – podobnie jak Powiatowy Zespół Placówek Oświatowo-Wychowawczych – prowadzi liczne sekcje i koła zainteresowań, a także zajmuje się edukacją kulturalną, organizuje duże imprezy o charakterze masowym oraz koordynuje działania kulturalne w mieście i regionie. PrzyWejherowskim Centrum Kultury działa też kino studyjne, które powstało po zamknięciu kina „Świt” pod koniec XX w., oraz duża sala teatralno-koncertowo-kinowa (występowali na niej m.in.:Budka Suflera,Grupa MoCarta,Raz, Dwa, Trzy,Aga Zaryan,Anna Maria Jopek,Hanna Banaszak,Edyta Geppert,Renata Przemyk,Grzegorz Turnau,Nigel Kennedy,Ania Wyszkoni,Anita Lipnicka,The Dumplings,Andrzej Piaseczny).
W Wejherowie mieści się Miejska Biblioteka Publiczna im. Aleksandra Majkowskiego przy ulicy Kaszubskiej (od lat organizująca, wraz z władzami miasta, literacki konkurs „Powiew Weny”) oraz Powiatowa Biblioteka Publiczna przy ulicy Dworcowej; działa kilka chórów, m.in. chór męski Harmonia oraz odnoszący sukcesy w kraju i w Europie chór mieszanyCantores Veiherovienses. Funkcjonują również lokalne media, w tym telewizja –Twoja Telewizja Morska iTelewizja Wejherowo,Radio Norda FM, lokalna prasa –Gryf Wejherowski,Express Powiatu Wejherowskiego,Nowiny (biuletyn Urzędu Miejskiego),Puls Wejherowa oraz lokalne serwisy internetowe – np.Nadmorski24.pl, gwe24.pl.
Cykliczne imprezy kulturalno-rozrywkowe w Wejherowie
Najważniejsze obiekty sportowe w Wejherowie
Kluby sportowe
Cykliczne imprezy sportowe w Wejherowie
Wejherowo jest niekiedy nazywane „duchową stolicąKaszub” ze względu na znajdujące się w nim liczne obiekty kultu religijnego, w tymsanktuarium pasyjno-maryjne oraz związane z nimiruchy pielgrzymkowe o wielowiekowej tradycji.
Osobny artykuł:Kalwaria Wejherowska.Współcześnie istniejące to:
Od 2004 działa w mieście stowarzyszenie, mające na celu upamiętnienie dawnych cmentarzy wejherowskich, do których należą:
Ośrodki edukacyjne w Wejherowie:
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Wejherowem.| Dzielnice | |
|---|---|
| Części miasta wg TERYT |
|
| Osiedla (jednostki pomocnicze gminy) | |
| Osiedla |
|
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta (1919-28 i 1951-75) | |
| Osiedla (1954-72) |
|
| Gminy wiejskie zbiorowe (← 1951-54 i 1973-75) |
|
| Gromady (1954-72) |
|
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta (1927–51) | |
| Gminy wiejskie zbiorowe (1934–51→) |
|
