 „Wariag” | |||
| Historia | |||
| Stocznia | |||
|---|---|---|---|
| Położenie stępki | 10 maja 1899 | ||
| Wodowanie | 19 października1899 | ||
 Rosyjska Cesarska MW | |||
| Nazwa | Wariag | ||
| Wejście do służby | 2 stycznia1901 | ||
| Wycofanie ze służby | 1904 | ||
 Dai-Nippon Teikoku Kaigun | |||
| Nazwa | Soya | ||
| Wejście do służby | 1907 | ||
| Los okrętu | rozebrany w1925 | ||
| Dane taktyczno-techniczne | |||
| Wyporność | normalna – 6500 t, | ||
| Długość | 129,6 m | ||
| Szerokość | 15,9 m | ||
| Zanurzenie | 6 m | ||
| Napęd | |||
| 2maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 15 925KM, 2śruby | |||
| Prędkość | 23węzły | ||
| Zasięg | 5720Mm przy prędkości 10 w. | ||
| Uzbrojenie | |||
| 12 dział 152 mm (12 × 1) 12 dział 75 mm (12 × 1) 8 dział 47 mm (8 × 1) 2 działa 37 mm, 2 km, 2 działa 63,5 mm desantowe 6wt 381 mm, 35 min | |||
| Opancerzenie | |||
| patrz w tekście | |||
| Załoga | 580 ludzi | ||
| |||
Wariag (ros. Варяг) –rosyjskikrążownik pancernopokładowy z początku XX wieku, wsławiony podczaswojny rosyjsko-japońskiej, jeden z najsłynniejszychokrętów carskiejfloty rosyjskiej. Zatopiony w 1904 rokupod Czemulpo, służył po podniesieniu jako japoński okręt szkolnySoya, po czym ponownie wrócił pod banderę rosyjską. Nazwę „Wariag” od hist. pol.Wareg, nosiły teżinne okręty rosyjskie.
Był to jeden z trzech podobnychkrążowników pancernopokładowych średniej wielkości, zamówionych w ramach programu z 1898 roku w różnych stoczniach zagranicznych specjalnie dla służby naDalekim Wschodzie (pozostałe to „Askold” i„Bogatyr’”(inne języki)). „Wariag” zamówiony został 11 kwietnia 1898, jeszcze przed rozstrzygnięciem rozpisanego w tym celu konkursu, wamerykańskiej stoczni William Cramp & Sons wFiladelfii (łącznie z pancernikiem „Retwizan”).
11 stycznia 1899 roku okręt został wciągnięty na listę floty i otrzymał nazwę „Wariag”. Oficjalne rozpoczęcie budowy miało miejsce 10 maja 1899, w rzeczywistości rozpoczęto ją już pod koniec 1898. Okręt wodowano 19 października 1899, a oficjalnie wszedł do służby we flocie rosyjskiej 2 stycznia 1901, klasyfikowany oficjalnie jako krążownik I rangi (daty wkalendarzu juliańskim).
Będąc na owe czasy nowoczesnym i ogólnie udanym okrętem, „Wariag” był uważany za nieco mniej udany od pozostałych dwóch krążowników programu 1898, był przy tym najdroższy z nich (cena z wyposażeniem ok. 6 milionów rubli[1]). W porównaniu z nimi miał gorsze rozmieszczenie takiej samej liczby 12 dział artylerii głównej (po sześć dział na burtach, z tego po dwa działa na pokładzie dziobowym i rufowym obok siebie), przez cosalwę burtową stanowiło jedynie 6 dział („Askold” – 7 i „Bogatyr” – 8). W kierunkach wprost na dziób i rufę mogły natomiast teoretycznie strzelać po 4 działa, co dawało mu tylko niewielką przewagę nad „Askoldem”[2]. W przeciwieństwie do pozostałych krążowników, działa „Wariaga” dla zmniejszenia masy nie miały masek pancernych i nie były niczym chronione. Jego napęd, oparty na kotłach parowych Niclausse’a, był z kolei bardziej zawodny[2]. „Wariag” miał największą wyporność, przez co jednak miał lepszą odporność konstrukcji kadłuba orazdzielność morską od „Askolda”, miał także lepsze warunki przebywania i służby załogi[2]. Wszystkie okręty były dość szybkie – „Wariag” w warunkach prób osiągnął największą prędkość 24,59 węzła, a na próbach 12-godzinnych 23,18 w przy mocy 19 602 KM (w trakcie eksploatacji i na skutek kłopotów z siłownią prędkość jednak spadła). „Wariag” znacznie przewyższał zamówione wcześniej rosyjskie krążowniki typuDiana. Był też silniejszy od japońskich krążowników pancernopokładowych, które jednak były znacznie mniejsze i tańsze. Ocenia się mimo to, że sama koncepcja stosunkowo dużych krążowników pancernopokładowych rozwijanych przez Rosję dla potrzeb Dalekiego Wschodu, z myślą o zwalczaniu żeglugi, była chybiona z powodu ich niewielkiej odporności, a doświadczenia wojny wykazały znacznie większą wartość bojowąkrążowników pancernych[2].
Okręt wszedł do służby we flocie rosyjskiej 15 stycznia 1901 (2 stycznia jul.), po czym w maju popłynął do Rosji. We wrześniu tego roku został skierowany przezKanał Sueski naDaleki Wschód i w marcu 1902 przypłynął do bazy floty rosyjskiej wPort Artur, wchodząc w skład EskadryOceanu Spokojnego. W marcu 1903 dowództwo objął komandor Wsiewołod F. Rudniew. W styczniu 1904 roku „Wariag” został wysłany dokoreańskiego portu Czemulpo (obecnieIncheon) jako okręt stacjonujący tam w celu reprezentacji interesów rosyjskich.
Z chwilą rozpoczęcia przezJaponięwojny z Rosją, 9 lutego 1904 „Wariag” zostałzablokowany w Czemulpo przez eskadrę 6 krążowników japońskich. Odrzucając możliwość poddania się, dowódca „Wariaga”, kapitanWsiewołod Rudniew, wypłynął z portu wraz ze starą kanonierką„Koriejec”(inne języki) i podjął walkę z przeważającym przeciwnikiem. „Wariag” otrzymał 12–14 trafień i utracił 33 zabitych i 97 rannych członków załogi[2]. Po godzinnej walce, nie mając szans na przedarcie się, uszkodzony „Wariag” powrócił na redę portu, gdzie zostałsamozatopiony przez załogę. „Wariag” stał się następnie jednym z symboli rosyjskiej floty, upamiętnionym w napisanym przezRudolfa Greintza wierszuDer Wariag, który przetłumaczony później na rosyjski, stał się popularną pieśnią[3]. Według niektórych autorów, dowódca „Wariaga” zamiast podejmować bitwę, powinien był pozostawić w Czemulpo starą kanonierkę i samemu podjąć próbę przedarcia się do Port Artur. Próba taka miałaby szanse na powodzenie z uwagi na szybkość nowoczesnego krążownika, większą od starszych okrętów zespołu japońskiego[4].
Osobny artykuł:bitwa pod Czemulpo.Przez 1904 i 1905 rok Japończycy prowadzili prace nad podniesieniem „Wariaga”, zatopionego na płytkiej wodzie, uwieńczone powodzeniem dopiero 8 sierpnia 1905 roku (koszt prac wyniósł ponad milion jenów)[2]. Po remoncie w Yokosuce w latach 1906–1907 został wcielony do służby japońskiej jakookręt szkolny „Soya”. Nieco zmieniła się forma nadbudówek i kominów. Działa kalibru 75 mm wymieniono na 76 mm Armstronga, zdjęto lekkie działa i trzy wyrzutnie torped.
„Soya” wszedł 7 września 1908 roku w skład eskadry szkolnej Akademii Morskiej wYokosuce i w latach 1909–1915 odbył pięć zagranicznych rejsów szkolnych z kadetami[5]. W pierwszym rejsie, od 14 marca do 7 sierpnia 1909 roku, z 36. rocznikiem Akademii, wraz z krążownikiem pancernym„Aso” (dawnym rosyjskiego „Bajana”) odwiedziłHawaje i Amerykę Północną (m.in.San Francisco,Vancouver iSeattle)[5]. W ciągu kolejnych trzech lat okręty te dwukrotnie odwiedziłyAustralię i Azję południowo-wschodnią (1 lutego – 3 lipca 1910 roku z 37. rocznikiem Akademii i 25 listopada 1911 – 28 marca 1912 roku z 39. rocznikiem Akademii)[5]. Kolejny rejs, od 5 grudnia 1912 do 21 kwietnia 1913 roku, w ten sam rejon, z 40. rocznikiem Akademii, „Soya” odbył z krążownikiem pancernym „Azuma”, po czym został wycofany z eskadry szkolnej[5]. Po ponownym przydzieleniu do eskadry szkolnej na okres od 1 grudnia 1914 roku do 1 września 1915 roku, „Soya” wraz z „Aso” odbył ostatni rejs w rejon Australii i Azji południowo-wschodniej (20 kwietnia – 23 sierpnia 1915 roku z 42. rocznikiem Akademii)[5].
W 1916 roku podczasI wojny światowej, okręt został odsprzedany Rosji dla wzmocnienia flotylliOceanu Lodowatego (wraz z byłymi pancernikami„Połtawa”(inne języki) i „Pierieswiet”) i ponownie wszedł do rosyjskiej służby 5 kwietnia 1916 roku (22 marca według kalendarza juliańskiego) pod dawną nazwą „Wariag”. Po remoncie weWładywostoku, w czerwcu wyruszył przezOcean Indyjski iMorze Śródziemne do miejsca przeznaczenia –Zatoki Kolskiej, gdzie przybył 16 listopada 1916 (kal. jul.). Ponieważ jednak jego stan techniczny był kiepski, 15 lutego 1917 roku (kal. jul.) został skierowany na remont doWielkiej Brytanii i w marcu dokowany wBirkenhead. 8 grudnia 1917 roku, na skutekrewolucji w Rosji, okręt został zarekwirowany przez rząd brytyjski, po czym przeznaczony nahulk. W 1920 roku postanowiono sprzedać okręt w celu zezłomowania. Podczas transportu wpadł namieliznę w pobliżuSzetlandów. Okręt ostatecznie rozebrano na miejscu w 1925.
Uzbrojenie:
