| prezbiter wyznawca | |
 Ołtarz bł. Władysława wkościele oo. bernardynów na Stradomiu | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Beatyfikacja | 11 lutego 1750 |
| Wspomnienie | |
| Patron | |
| Szczególne miejsca kultu | Gielniów, |
| Narodowość | |||
|---|---|---|---|
| Dziedzina sztuki | |||
| |||
| |||
| |||
Władysław z Gielniowa (równieżŁadysław Jan z Gielniowa lubWładysław (Ładysław) Gielniowczyk; ur. ok.1440 wGielniowie k.Przysuchy, zm.4 lub5 maja[1]1505 wWarszawie) – polski poeta-pieśniarz średniowieczny,kaznodzieja,bernardyn,błogosławionyKościoła katolickiego.
Urodził się w ubogiej mieszczańskiej rodzinie ok. 1440 r. wGielniowie, otrzymując na chrzcie imięMarcinJan. Gdy ukończył szkółkę parafialną w 1462, wstąpił naAkademię Krakowską, jednak jeszcze tego samego roku porzucił studia i wstąpił dokrakowskiego zakonufranciszkanów obserwantów, zwanychbernardynami, przyjmując tam imię zakonneWładysław (Ładysław). Prawdopodobnie zgromadzenie to wybrał, kierując się dużym poważaniem wśród braci takiej formy pobożności, która miała związek z twórczością artystyczną.Bernardyni popierali organizowanie bractw tercjarskich iprzedstawień jasełkowych. Ponadto poważaniem cieszyli się bracia piszący kolędy, pieśni sakralne.
Władysław odznaczał się duchem pokuty (często pościł, nosiłwłosiennicę itp.). Odznaczał się nabożeństwem do mękiJezusa Chrystusa – szczególnie biczowania – orazNajświętszej Marii Panny iśw. Anny. Był jednym z pierwszych, którzy wprowadzili język polski do nabożeństw kościelnych. W latach 1486–1487 był egzaminatorem w sprawie cudów za przyczyną św.Szymona z Lipnicy, dzięki czemu zyskał rozgłos wśród polskich bernardynów.
Władysław dwukrotnie pełnił w zakonie funkcję prowincjała (w latach 1487–1490 i 1496–1499), usilnie pracując nad usprawnieniem jego organizacji oraz podniesieniem poziomu formacyjnego i intelektualnego zakonników. Zasłynął jako znakomity kaznodzieja. W 1489 r. zwołał doPrzeworska kapitułę[2]. Uczestniczył w kapitułach generalnych zakonu wUrbino (1490) iMediolanie (1498). Założył dwa domy zakonne wSkępem i wPołocku. W ostatnich latach życia pozwolono mu zostaćgwardianem i kaznodzieją w zakonie w Warszawie. Będąc tam, zaprzyjaźnił się z księżną mazowieckąAnną i został jej duchowym doradcą. W latach 1504–1505 był przełożonym wklasztorze św. Anny.
W czasie kazania wWielki Piątek zasłabł, przeniesiono go doinfirmerii, a 4 lub 5 maja 1505 r. zmarł.
Literacka spuścizna Władysława to przede wszystkim pieśni religijne łacińskie i polskie. Po łacinie napisał m.in.antyfonę iepitafiumSzymona z Lipnicy, autobiograficzny wiersz o wstąpieniu do zakonu, modlitwę dośw. Brygidy, wierszowany wykaz kar pokutnych, pieśń do Matki Bożej na czas zarazy oraz poematAd Cantica canticorum verto me oparty na biblijnejPieśni nad pieśniami. Został uznany za najwybitniejszego polskiego twórcę średniowiecznego znanego z imienia (pogląd ten forsuje zwłaszczaWiesław Wydra). Badania ostatnich kilku dziesięcioleci pozwoliły również ustalić jego autorstwo w odniesieniu do kilku pieśni polskich, które wcześniej uznawane były za anonimowe.
Przypisuje mu się prawdopodobne autorstwo następujących utworów:
Do jego grobu przychodzili ludzie, by się modlić i wypraszać łaski. 13 kwietnia 1572 uroczyście przeniesionorelikwie Ładysława od kościoła na ołtarz w obecności nuncjusza papieskiego kardynałaGiovanni Francesco Commendonego i królaZygmunta Augusta. W średniowieczu było to równoznaczne zkanonizacją, ponieważ jednakStolica Apostolska zmieniła warunki, znacznie je zaostrzając,bernardyni rozpoczęli starania o jegobeatyfikację.PapieżBenedykt XIV wydał 11 lutego 1750 r. dekretaprobujący kult Błogosławionego Władysława[4]. Uroczystości połączono z trzechsetną rocznicą pobytu bernardynów wPolsce i odbyły się w 1753 r.
W 1759 r. papieżKlemens XIII ogłosił błogosławionego patronemKrólestwa Polskiego i Litwy. PapieżJan XXIII 19 grudnia 1962 r. ogłosił go głównym patronemWarszawy (po reformie kalendarza kościelnego w 1974 r. jest drugorzędnym patronem miasta).
Wspomnienie liturgiczne wKościele katolickim w Polsce obchodzone jest 25 września. NoweMartyrologium Rzymskie przyjęło termin 4 maja[5].
Od roku 1630 w kościele zakonnym św. Anny w Warszawie znajduje się kaplica błogosławionego Władysława. W 1864 r. nastąpiła kasata klasztoru, opiekę nad kościołem i relikwiami przejęliksięża diecezjalni. 10 sierpnia 1959 skradzionorelikwiarz z trumienką, których nie odnaleziono do tej pory. W roku 1966katedra krakowska podarowała kościołowi św. Anny relikwie ramienia błogosławionego, co było możliwe dzięki staraniomkardynała Wyszyńskiego. Na warszawskim Ursynowie znajduje sięparafia pod wezwaniem bł. Władysława z Gielniowa. Na warszawskiej Ochocie znajduje się ulica bł. Ładysława z Gielniowa[6].
W Gielniowie na miejscu, w którym miał stać dom narodzin Władysława, dziś znajduje się kapliczka, obok której postawiono pomnik błogosławionego.Herb gminy Gielniów, a także znane pieczęcie miejskie Gielniowa, zawierają wizerunek błogosławionego.
W 1922 otwarto Prywatne Gimnazjum Sanatoryjne im. błogosławionego Ładysława z Gielniowa wZakopanem, założone w 1922 przez miejscowe Towarzystwo Opieki nad Młodzieżą Szkół Średnich (w 1926 kierownikiem zakładu byłMaksymilian Wiśniowiecki)[7].
| W języku polskim | |
|---|---|
| W języku łacińskim |
| Współcześni |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Historyczni |
| Kompozytorzy |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Teoretycy | |||||
| Zabytki polskiej muzyki średniowiecznej | |||||
| Zobacz też | |||||
| Inne sztuki |
|
