Władysław Siemaszko, ps.Wir (ur.8 czerwca1919 wKurytybie[1]) – polski prawnik,kombatantArmii Krajowej, działaczkresowy, od lat 80. XX w. badaczludobójstwa na Wołyniu w okresieII wojny światowej. KawalerOrderu Orła Białego.
Syn polskiego dyplomaty. Mieszkał na Wołyniu w latach 1924–1944. W 1940 skazany przez sąd sowiecki na karę śmierci (zamienioną później na 10 lat łagru). Osadzony w więzieniu wŁucku do czerwca 1941, uniknąłmasowej egzekucji przeprowadzonej przez NKWD. W latach 1942–1944 walczył wAK jako oficer27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty. W 1945 aresztowany ponownie przez władze radzieckie, a następnie przekazany polskim władzom komunistycznym. W więzieniu przebywał do 1948. Po wojnie ukończył studia naWydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Do chwili przejścia na emeryturę pracował jako radca prawny.
W 1984 po opublikowaniu w czasopiśmie „Nurt” artykułuJerzego Tomaszewskiego, w którym autor oskarżył Armię Krajową o mordowanie ukraińskich cywilów, środowisko kombatanckie żołnierzy27 Wołyńskiej Dywizji AK przystąpiło do zbierania relacji świadków na temat wydarzeń z okresu 1943–1944. Efektem zainicjowanych wtedy prac dokumentacyjnych były publikacje Władysława Siemaszko oraz jego córkiEwy Siemaszko dotyczące zbrodni popełnionych przez ukraińskich nacjonalistów na Polakach na Wołyniu[2].
Jego opracowanie wydane w 1990 r.Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich dokonane na ludności polskiej na Wołyniu 1939–1945 napisane wraz z J. Turowskim zostało krytycznie ocenione przezAndrzeja Leona Sowę[3], krytyczne uwagi do książki „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945” miał również ukraiński historykIhor Iljuszyn[4]. Z kolei opracowanie to pozytywnie oceniają polscy historycy –Grzegorz Hryciuk[5] iGrzegorz Motyka[6]. Entuzjastyczną ocenę wystawił mu takżeRyszard Szawłowski[7].
Niejednokrotnie osobiście świadczył pomoc na rzecz Polaków zamieszkujących Wołyń, poprzez dostarczanie im niezbędnej pomocy materialnej[8].
- ↑Who is Who w Polsce. Wydanie II, 2003 r., strona 3861. Wyd. Hübners blaues Who is who.ISBN 3-7290-0040-3
- ↑Musieliśmy pokazać tragedię na Wołyniu, „Nasz Dziennik”, 22–23 listopada 2008 [dostęp 6 sierpnia 2010]
- ↑„Zamieszczony w książce materiał nie został opracowany przez autorów krytycznie, lecz jedynie uporządkowany chronologicznie – stąd wątpliwe są daty, podawana liczba ofiar (raz pisze się o liczbie ofiar, innym razem o liczbie rodzin), a nawet nazwy miejscowości. Nie wykluczone, iż niektóre wydarzenia podawane są dwukrotnie, tyle że z innymi datami. (...) Jeszcze większe zastrzeżenia wzbudzają wątpliwe metodologiczne próby dokonania całościowej oceny liczby ofiar polskich na Wołyniu. Stąd też praca doczekała się ocen krytycznych, tak ze strony polskiej, jak i ukraińskiej.”Andrzej Leon Sowa – „Stosunki polsko-ukraińskie 1939–1945”, Kraków 1998, s. 22–23. Jest to ocena pracy W. Siemaszki i J. TurowskiegoZbrodnie nacjonalistów ukraińskich dokonane na ludności polskiej na Wołyniu 1939–1945 wydanej w 1990.
- ↑Ihor Iljuszyn – „UPA i AK. Konflikt w Zachodniej Ukrainie (1939–1945)”, Warszawa 2009,ISBN 978-83-928483-0-1, s. 34-37
- ↑„Największą wartość merytoryczną ma imponujące pod względem objętościowym, będące efektem wieloletniej benedyktyńskiej pracy, opracowanie Władysława i Ewy Siemaszków. Przynosi ono najpełniejsze, co nie oznacza, że bezdyskusyjne, zestawienie i dokumentację polskich ofiar.”Grzegorz Hryciuk –Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005,ISBN 83-7441-121-X, s.14
- ↑„Książka ta w wersji faktograficznej jest trudna do przecenienia. Autorom, po wykonaniu benedyktyńskiej wprost pracy, udało się zebrać ogromne bogactwo informacji na temat losów Polaków na Wołyniu. Niestety jest ona znacznie słabsza w części analitycznej.”Grzegorz Motyka,Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006,ISBN 83-7399-163-8, s.26
- ↑„Podsumowując całość: dzieło Siemaszków doskonale dokumentuje całokształt ludobójstwa ukraińskiego na Polakach na Wołyniu w latach II wojny światowej. Stanowi w swej dziedzinie to, co w świecie anglosaskim określa się często jakodefinitive work – pracę ostateczną w sensie pełnego, dogłębnego i obiektywnego przebadania tematu.” –Ryszard Szawłowski,Przedmowa [w:] Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko,Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945,Warszawa 2000,ISBN 83-87689-34-3, s.21.
- ↑„Biuletyn informacyjny 27 DWAK”, nr 3( 35), Warszawa lipiec-wrzesień 1992, s. 16
- ↑Pamięć i sprawiedliwość,Instytut Pamięci Narodowej, ISSN 1427-7476 (recenzja)
- ↑.Nagroda Mackiewicza 2003
- ↑Nagroda główna w 2002 roku. jozef-mackiewicz.pl. [dostęp 2013-10-30]. [zarchiwizowane ztego adresu (2013-11-01)]. (pol.).
- ↑M.P. z 2007 r. nr 59, poz. 678
- ↑Odznaczenie medalem Pro Memoria. [dostęp 2013-05-31]. [zarchiwizowane ztego adresu (2013-05-31)].
- ↑Nagroda Kustosza Pamięci Narodowej dla dr Ewy Siemaszko i jej ojca Władysława
- ↑Najwyższe odznaczenia dla trzech wybitnych Polaków. prezydent.pl, 2019-05-03. [dostęp 2019-05-03].
