Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Wąsosz (województwo podlaskie)

Na mapach:Ziemia53°31′15″N 22°19′04″E/53,520833 22,317778
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy wsi w województwie podlaskim. Zobacz też:inne obiekty o tej nazwie.
Wąsosz
wieś
Ilustracja
Wąsosz
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

grajewski

Gmina

Wąsosz

Liczba ludności (2020)

1123[2]

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

19-222[3]

Tablice rejestracyjne

BGR

SIMC

0991137[4]

Położenie na mapie gminy Wąsosz
Mapa konturowa gminy Wąsosz, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Wąsosz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Wąsosz”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wąsosz”
Położenie na mapie powiatu grajewskiego
Mapa konturowa powiatu grajewskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wąsosz”
Ziemia53°31′15″N 22°19′04″E/53,520833 22,317778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wąsoszwieś (1436–1870 miasto; 1980–2002 jako wsie:Wąsosz Pierwszy iWąsosz Drugi) wPolsce położona wwojewództwie podlaskim, wpowiecie grajewskim, wgminie Wąsosz[4][5]. Wieś jest siedzibą gminyWąsosz.

Dawniejmiasto; uzyskałlokację miejską w 1436 roku, zdegradowany w 1870 roku[6]. Jakomiasto królewskieKorony Królestwa Polskiego leżało wwojewództwie mazowieckim[7].W latach 1975–1980 miejscowość należała administracyjnie dowojewództwa łomżyńskiego. W 1980 funkcjonowały dwie wsie:Wąsosz Pierwszy iWąsosz Drugi, które 1 stycznia 2003 połączono ponownie w wieś Wąsosz[8].

Miejscowość historycznie położona jest wmazowieckiejziemi wiskiej[9].

Wąsosz jest miejscowością typowo rolniczą.

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Ziemie na których leży Wąsosz, należały do księstwa płockiego i znalazły się pod bezpośrednim zarządem króla Kazimierza Wielkiego pod koniec 1358 r., kiedy to upłynęły trzy lata, na któreSiemowit III otrzymał Wiznę i Zakroczym w zarząd od Kazimierza Wielkiego. W roku 1382 książęSiemowit IV zastawił Wiznę z całą kasztelanią Krzyżakom za 7000 florenów, którą wykupił od nich w roku 1401. Miejscowość założono przy ujściu dwóch rzek przez miernika książęcego Jaśka z Roman w 1428 r., nosiła pierwotnie nazwę Wąsosze. Niedługo później w 1436 r., otrzymała prawa miejskie, gdy książę płockiWładysław I nadał miastu prawo chełmińskie, wolną łaźnię, wagę oraz postrzygalnię sukna. Książęta mazowieccy zbudowali tu takżezamek obronny.

 Osobny artykuł:Zamek w Wąsoszy.

W 1471 roku utworzenie powiatu wąsoskiego z siedzibą sądu ziemskiego i grodzkiego, przyczyniło się do rozwoju miasta. Od około 1508 do 1540 roku prowadzono budowę murowanego kościoła parafialnego[10]. W 1509 roku miasto spłonęło[10]. W 1564 roku było tu 300 domów. W 1605 roku mieszczanin Andrzej Rogala ufundował klasztor karmelitów. W 1656 roku przez Wąsosz przeszły wojska szwedzkie, które ograbiły miasto i zniszczyły kościół parafialny, o naprawę którego prosiła króla na sejmiku w 1659 roku miejscowa szlachta[11]. Upadek miasta rozpoczął się na początku XVIII wieku w wyniku wojny północnej w czasach panowania Augusta II Mocnego[12]. W XIX wieku miasto odczuło regres spowodowany rozwojem prywatnego miastaSzczuczyna i poprowadzeniem przez niego nowej drogi z Warszawy do Kowna[12]. W 1870 roku w wyniku reformy administracyjnej Wąsosz utraciła prawa miejskie[13]. Po 17 września 1939 roku Wąsosz zajęła Armia Czerwona i rozpoczęła się okupacja sowiecka. W czerwcu 1941 roku Wąsosz zajęły wojska niemieckie.

W lipcu 1941 w miejscowości doszło do wymordowania prawie całej społeczności żydowskiej[14].

 Osobny artykuł:Pogrom w Wąsoszu.

Zabytki i obiekty historyczne

[edytuj |edytuj kod]
  • Cmentarz żydowski z mogiłą pomordowanych[15]
  • Kościół Przemienienia Pańskiego przy ul. Sienkiewicza, który został wybudowany w latach 1508–1532 w stylupóźnogotyckim. Murowany z cegły w wątku wendyjskim i polskim, trójnawowy, pseudobazylikowy. W kościele znajdują się trzy murowaneołtarze.
    • obraz Przemienienia Pańskiego,
    • obraz św. Rozalii namalowany w 1908 roku.
    • epitafium wykonane zbiałego marmuru przez małżeństwo Bzurów w drugiej połowie XIX wieku.
    • epitafium z białego marmuru wmurowane 15 sierpnia 1997 roku na uroczystej mszy św. przez wojewodę łomżyńskiego i parafian wąsoskich.
  • Kościół filialny pw. Narodzenia NMP (dawniej karmelitów) usytuowany przy rynku (zwany przez mieszkańców klasztorkiem) jest jedną z cenniejszych pamiątek regionu. Kościół filialny, pierwotnie karmelitów trzewiczkowych powstał około 1625 roku.Karmelici trzewiczkowi zjawili się w Wąsoszu na początku XVII wieku. Legenda głosi, że dwóch zakonników zatrzymało się na wypoczynek w Wąsoszu, podczas podróży zKrakowa doWilna. Szlachta i mieszczanie zwrócili się do nich z prośbą o założenie w Wąsoszuklasztoru. Obiecali cenne darowizny. Prośba mieszkańców została wysłuchana. Klasztor powstał w 1605 roku. Zaczątkiem jego siedziby była kamienica podarowana przez bogatego mieszczanina Andrzeja Rogalę. Przez prawie dwa stulecia, do powstania styczniowego karmelici byli błogosławieństwem dla Wąsosza i okolic. Założyli pierwszą szkołę, uczyli uprawy roli i leczyli mieszkańców. Po rozbiorach stali się ostoją polskości. Wspierali uczestników kolejnych powstań. W podziemiach klasztoru przechowywali broń, chronili rannych powstańców. Po upadku powstania, na rozkaz rosyjskiego gubernatora klasztor został zlikwidowany.
    • trumna rycerza znajdująca się w podziemiach kościoła, przypisywana według legendy, Rzędzianowi z Wąsoszy.
    • obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, pochodzący z XVI wieku, przesłonięty srebrną sukienką pochodzącą z około 1740 roku, zaś korony są z 1659 roku.
    • sgraffito, ozdoba charakterystyczna dlaarchitektury renesansowej, odkryte podczas remontu kościoła. Sgraffito umieszczone było nad jednym z dawnych okien elewacji frontowej i przedstawiaOstatnią wieczerzę.

Galeria

[edytuj |edytuj kod]

Ludzie związani z Wąsoszem

[edytuj |edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Wąsoszem (województwo podlaskie).

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG,Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikatorPRNG: 144764.
  2. Strona gminy, demografia. Stan w dn. 31.12.2020 [dostęp 2021-08-05].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych,Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1442 [zarchiwizowane zadresu 2014-02-22] .
  4. abGUS. Wyszukiwarka TERYT.
  5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 80–81.
  7. Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 39.
  8. Zarządzenie nr 15 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 10 lipca 1980 r. w sprawie ustalenia wykazu miejscowości w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. Urz. MAGTiOŚ z 1980 r., nr 4, poz. 9);Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce, t. 3, Warszawa 1982, s. 524;Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie ustalenia i zmiany urzędowych nazw niektórych miejscowości w województwach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim, mazowieckim, opolskim, podlaskim, pomorskim, śląskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim oraz obiektu fizjograficznego w województwie podkarpackim (Dz.U. z 2002 r. nr 233, poz. 1964).
  9. Małe miasta. Przestrzenie, red. Mariusz Zemło. „Acta Collegii Suprasliensis”, tom III, Collegium Suprasliense, Supraśl 2003, s. 267.ISBN 83-916520-2-5.
  10. abRobert M.R.M. Kunkel Robert M.R.M.,Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa: Wyd. „DiG”, 2006, s. 353,ISBN 978-83-7181-390-0 [dostęp 2024-09-04] .
  11. MirosławM. Nagielski MirosławM. i inni red.,Zniszczenia szwedzkie na terenie Korony w okresie potopu 1655-1660, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2015, s. 303,ISBN 978-83-7181-732-8 [dostęp 2024-09-04] .
  12. abSłownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIII – wynik wyszukiwania – DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2024-09-04] .
  13. Wąsosz [online], Lokalna Grupa Działania Biebrzański Dar Natury [dostęp 2024-09-04] (pol.).
  14. J.J. Milewski,Zagłada Żydów w Wąsoszu w świetle akt sprawy karnej Mariana Rydzewskiego, „Biuletyn Historii Pogranicza”, 2002, nr 3, s. 91.
  15. Wąsosz – miejsce pogromu w 1941 r.. [w:]Wirtualny Sztetl [on-line]. sztetl.org.pl. [dostęp 2018-01-30].

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Gmina Wąsosz
Powiat szczuczyński (1867–1948)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
Miasta zdegradowanereformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wąsosz_(województwo_podlaskie)&oldid=75050220
Kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp