Vojtech Zamarovský,cz. Vojtěch Zamarovský (ur.5 października1919 wTrenczynie lub Zamarovcach[1][2], zm.26 lipca2006 wPradze) –słowackiprozaik, autor słowackiej iczeskiejliteratury faktu,publicysta, badacz, propagatorhellenizmu iolimpizmu, tłumacz,prawnik, podróżnik,agent wywiadu.
Urodził się 5 października 1919 w Trenczynie na Słowacji (ówczesnaCzechosłowacja). Wywodził się z ziemiańskiej rodziny. Ukończył studia prawnicze na uniwersytecie wBratysławie (1943; uzyskał tytułiuris utriusque doctor[3]) oraz ekonomiczne na akademii w Pradze (1948). W 1947 roku wstąpił dopartii komunistycznej, z której jednak został wydalony w 1952. W latach 1962–1977 współpracował zaparatem bezpieczeństwa Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (Státní bezpečnost, Štátna bezpečnosť) pod kryptonimemBelo (‘Wojtek’), po czym został agentem wywiadu pod kryptonimemZávoj (‘welon’, ‘woalka’, ‘zasłona’)[4][5]. Zmarł 26 lipca 2006 w Pradze.
Dorobek twórczy pisarza obejmuje przede wszystkim publikacje popularyzujące kulturę, wierzenia,mity i historię starożytnych cywilizacji, m.in.:greckiej,rzymskiej,egipskiej,mezopotamskiej,sumeryjskiej,hetyckiej. Ogółem napisał 14 książek (13 wjęzyku słowackim iczeskim). Jego dzieła zostały przetłumaczone na 15 języków. Obok działalności naukowo-badawczej i pisarskiej, zajmował się również tłumaczeniem tekstów (angielskich, niemieckich, francuskich, łacińskich) na język czeski i słowacki[6].
W 2001 roku powstało Muzeum Antyku Vojtecha Zamarovskiego w Trenczynie (Múzeum antiky Vojtecha Zamarovského v Trenčíne)[7]. Wśród eksponatów muzealnych znajdują się kopie antycznych rzeźb, które pisarz otrzymał w darze od rząduRepubliki Greckiej.
Od 2000 roku Klub Pisarzy Literatury Faktu (Klub spisovateľov literatúry faktu) na Słowacji przyznaje nagrodę im. Vojtecha Zamarovskiego.
- 1962, 1966, 1969, 1974 – Nagroda Trojruža (Cena Trojruža)
- 1962, 1966, 1969, 1974 – Nagroda Wydawnictwa Mladé Letá (Cena vydavateľstva Mladé Letá)
- 1977 – Nagroda Fraňa Kráľa (Cena Fraňa Kráľa)
- 1987 – Nagroda Stowarzyszenia Pisarzy Słowackich (Cena Zväzu slovenských spisovateľov)
- 1992 – Nagroda Egona Ervína Kischa (Cena Egona Ervína Kischa)
- 1994 – Honorowy Obywatel Miasta Trenczyna (Čestný občan mesta Trenčín)
- 1996 –Order Ľudovíta Štúra II Klasy (Rad Ľudovíta Štúra II. triedy) – odznaczenie państwowe przyznane przez Prezydenta Republiki Słowackiej za zasługi dla rozwoju kultury[8]
- 1999 – Nagroda Slovak Gold (Cena Slovak Gold)
- 2001 –Krzyż Pribiny I Klasy (Pribinov kríž I. triedy) – odznaczenie państwowe[9][10]
- 2003 – Złote Kręgi (Zlaté kruhy Slovenského olimpijského výboru) – wyróżnienie przyznane przez Słowacki Komitet Olimpijski za propagowanie olimpizmu[11][12][13]
- 2004 – Nagroda Ministra Kultury Republiki Słowackiej (Cena ministra kultúry) – nagroda przyznana przez Ministra Kultury Republiki Słowackiej za zasługi dla rozwoju słowackiej literatury
- 2006 –Order Ľudovíta Štúra I Klasy (Rad Ľudovíta Štúra I. triedy) – odznaczenie państwowe przyznane przez Prezydenta Republiki Słowackiej za zasługi dla rozwoju kultury, pośmiertnie[14]
- 2006 – Ambasador Hellenizmu w 2006 roku (Čestný titul Veľvyslanec helenizmu za rok 2006) – odznaczenie honorowe przyznane przez prefekta regionuateńskiego za propagowanie helleńskiej kultury, religii i filozofii na Słowacji oraz wEuropie Środkowo-Wschodniej
| Rok wydania | Tytuł w języku słowackim | Ogólna charakterystyka publikacji | Tytuł w języku czeskim | Rok wydania |
|---|
| 1960, 19644, 1975 | | Esej historyczny osiedmiu cudach starożytnego świata | | 1963, 19674, 19804 |
| 1963, 19744 | - Za tajomstvom ríše Chetitov
| Reportaż naukowy i biograficzny oBedřichu Hrozným i dziejach Hetytów | - Za tajemstvím říše Chetitů
| 1961 |
| 1962, 19674 | | Opis wykopalisk archeologicznych wTroi oraz mitologii i epiki starożytnej Grecji, a także esej biograficzny oHeinrichu Schliemannie | | 1962 |
| 1966, 19844 | | Monografia o dziejach Sumeru | | 1966, 19834, 19964 |
| 1969, 19804 | - Bohovia a hrdinovia antických bájí2
| Słownik wybranych postacimitologii greckiej irzymskiej | - Bohové a hrdinové antických bájí
| 1965, 19704, 19824 |
| 1971 | | Monografia o dziejach starożytnego Rzymu | | 1967, 19954 |
| 1974 | | Monografia o dziejach starożytnej Grecji | | 1972 |
| 1975 | | Opracowanie sumeryjskiegoeposu o Gilgameszu | | 1976 |
| 1977 | | Monografia o egipskichpiramidach | - Jejich veličenstva pyramidy
| 1975, 19864 |
| 1978, 1986 | | Monografia ostarożytnych igrzyskach olimpijskich | | 1980 |
| 1981 | | Opracowanie rzymskiegoeposu o Eneaszu | | 1981 |
| 1986 | - Bohovia a králi starého Egypta
| Słownik wybranych postacimitologii egipskiej oraz władców i dziejów starożytnego Egiptu | - Bohové a králové starého Egypta
| 1979 |
| 1987 | | Opracowanie opowiadania o Egipcjaninie Sinuhe | | 1985 |
| 1992 | | Synteza twórczości dotyczącej literatury faktu | | 1992 |
| 1999–2003 | | Synteza twórczości dotyczącej literatury faktu | | – |
1Tropami siedmiu cudów świata – wydanie w języku polskim
2Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej – wydanie w języku polskim
3Po stopách vlastných kníh – podtytuł
4wydanie zmienione, uzupełnione |
- Agrární otázka (K. Kautsky, 1959)
- Arkadská dobrodružství horních deseti tisíc (S. Leacock, 1959)
- Bohové, hroby a učenci (C.W. Ceram, 1961)
- Ekonomická tabulka a jiné ekonomické spisy (F. Quesnay, 1958)
- Hlavní buržoazní a maloburžoazní ekonomické názory v Západním Německu (L. Bielem, 1958)
- Korespondence (J.W. Goethe, F. Schiller, 1975)
- O zemědělství (M.P. Cato, 1959)
- Princ Eugen (E. Fischer, L. Eisler, 1958)
- Rozprava o politické ekonomii (J.J. Rousseau, 1956, 1978)
- Svědomí (R. Petershagen, 1958)
- Stopa v poušti (L.N. Lavolle, 1967)
- Studie o krásné literatuře a politické ekonomii (J. Kuczynski, 1958)
- Zlatý faraon (K. Bruckner, 1962)
- Ztracená pyramida (M.Z. Goném, 1963)
Na podstawie książek powstały scenariuszefilmów dokumentalnych, takich jak:
- Po stopách Hérodota (7-odcinkowy serial, autor scenariusza, Praga, 1969),
- Na počátku byl Sumer (6-odcinkowy serial,Ostrawa, 1970–1971),
- Sedm divů světa (7-odcinkowy serial, Praga, 1979),
- Po stopách Aeneových (3-odcinkowy serial, autor scenariusza, Praga, 1980),
- Hrdinové starověkých mýtů (13-odcinkowy serial, Praga, 1984),
- Veľké civilizácie staroveku očami Vojtecha Zamarovského (13-odcinkowy serial, autor scenariusza, Bratysława, 1988),
- Chcem sa vrátiť (film, reżyser: E. Boldišová, Bratysława, 1998).
- ↑Blahoslav Dokoupil, Kateřina Bláhová: Vojtěch Zamarovský. slovnikceskeliteratury.cz, 1998, 2007. [dostęp 2009-12-21]. (cz.).
- ↑Úvod. obeczamarovce.sk, 2009. [dostęp 2009-12-21]. (słow.).
- ↑Tytułuiuris utriusque doctor (słow.doktor práv, w skrócie: JUDr.) nie należy mylić zestopniem naukowym doktora (zob.Rigorózne konanie. flaw.uniba.sk. [dostęp 2011-11-24]. [zarchiwizowane ztego adresu (2012-01-12)]. (słow.).,Doktorandské štúdium. flaw.uniba.sk. [dostęp 2011-11-24]. [zarchiwizowane ztego adresu (2012-01-12)]. (słow.).).
- ↑Vojtech Zamarovský (Profil). sme.sk. [dostęp 2009-12-21]. [zarchiwizowane ztego adresu (2013-07-09)]. (słow.).
- ↑Marek Vagovič: Spisovateľ Zamarovský bol agentom rozviedky. kultura.sme.sk, 27.07.2009. [dostęp 2009-12-19]. (słow.).
- ↑Janette Decsiová: Do hlbín histórie cez hory kníh. civil.gov.sk. [dostęp 2009-12-21]. [zarchiwizowane ztego adresu (2007-06-30)]. (słow.).
- ↑Múzeum antiky Vojtecha Zamarovského. trencin.sk. [dostęp 2009-12-19]. [zarchiwizowane ztego adresu (2009-07-31)]. (słow.).
- ↑Štátne vyznamenania udelené v rokoch 1993–1998. prezident.sk. [dostęp 2012-01-04]. (słow.).
- ↑Komuniké z rokovania vlády Slovenskej republiky 6.decembra 2000. vlada.gov.sk, 6.12.2000. [dostęp 2009-12-19]. (słow.).
- ↑Pribinov kríž, I. trieda. schuster.prezident.sk. [dostęp 2012-01-04]. (słow.).
- ↑SOV: Vojtech Zamarovský dostal Zlaté kruhy SOV. olympic.sk. [dostęp 2009-12-19]. (słow.).
- ↑SOV: Slovenské olympijské hnutie smúti za Vojtechom Zamarovským. olympic.sk. [dostęp 2009-12-19]. (słow.).
- ↑SOV: Poďakovanie od Vojtecha Zamarovského. olympic.sk. [dostęp 2009-12-19]. (słow.).
- ↑Rad Ľudovíta Štúra, I. trieda. prezident.sk. [dostęp 2012-01-04]. (słow.).
