Ten artykuł dotyczy musicalu z 1986 r.. Zobacz też:Upiór w operze. | |||
| Muzyka | |||
|---|---|---|---|
| Słowa | |||
| Scenariusz | Richard Stilgoe | ||
| Na podstawie | |||
| Teatr | |||
| Data premiery | |||
| Producenci | |||
| Reżyseria | |||
| Kierownictwo muzyczne | |||
| Choreografia | |||
| Scenografia | |||
| Kostiumy | Maria Björnson | ||
| Światło | Andrew Bridge | ||
| Obsada | Michael Crawford – Upiór | ||
| |||
Upiór w operze (ang.The Phantom of the Opera) –musical stworzony w1986 przezAndrew Lloyda Webbera z liberettemCharlesa Harta i fragmentami liberettaRicharda Stilgoe, na podstawie powieściUpiór w operzeGastona Leroux z 1911 roku. Fabuła musicalu dotyczy losów młodej sopranistkiChristine Daaé, która staje się obsesją tajemniczego, zdeformowanego geniusza muzycznego, znanego jakoUpiór z opery.
Światowa prapremiera musicalu miała miejsce 27 września 1986 roku na deskach londyńskiego teatruHer Majesty’s Theatre (zaś naBroadwayu 9 stycznia 1988 roku) i od tego czasu stał się[1]:
Upiór w operze zdobył ponad 60 nagród teatralnych, w tym 7 statuetekTony Awards na Broadwayu i 3 statuetkiLaurence Olivier Award na West Endzie[2].
28 lipca 2020 roku, po 34 latach od londyńskiej premiery musicalu, Lloyd Webber i Mackintosh ogłosili zamknięcie produkcji Upiora w operze na West Endzie z powodupandemii COVID-19 wyrażając nadzieję na przywrócenie musicalu tak szybko, jak to możliwe[3].
W lutym 1984 rokuAndrew Lloyd Webber skontaktował się ze swoim producentemCameronem Mackintoshem z którym wcześniej współpracował przy musicaluKoty, poszukując inspiracji do stworzenia nowego, romantycznego musicalu. Webber zasugerowałUpiora w operze. Mackintosh i Webber przejrzeli scenariusze ówczesnych ekranizacji tej historii (Lon Chaneya iClaude Rainesa), ale nie wydały im się wystarczająco inspirujące, dlatego zdecydowali się na sięgnięcie do oryginalnej powieści Gastona Leroux. Zdobycie od dawna nie drukowanej książki było niezwykle trudne. Lloyd Webber znalazł egzemplarz powieści Lerouxa dopiero w księgarni wNowym Jorku, zaś Mackintosh w garażu swojej ciotki. Oryginalna historia była dla nich niezwykle ciekawa, gdyż nie był to zwykły horror, ale historia o nieodwzajemnionej miłości, która zainspirowała ich do działania. Jednak sama fabuła musicalu od początku nie miała być wierną adaptacją książki, ale połączeniem wybranych wątków powieści i oryginalnego wkładu twórców musicalu[4].
Pierwszym wyborem Lloyda Webbera do zaangażowania przy napisaniu libretta musicalu byłJim Steinman ze względu na jego „mroczny, obsesyjny styl”, ale ten odmówił ze względu na pracę przy albumieBonnie Tyler[5]. Następnie zwrócono się doAlana Jaya Lernera (autora libretta m.in. doGigi iMy Fair Lady), lecz ten wkrótce zachorował naraka płuc i zmarł[6][7]. Ostatecznie pierwszą wersję libretta stworzyłRichard Stilgoe z którym Lloyd Webber pracował przyKotach[8]. Jednak oryginalna wersja libretta Stilgoe została gruntownie przerobiona do dalszej produkcji przez młodego lirykaCharlesa Harta[7]. Zauważył on w historiiUpiora w operze „moc historii trzech mężczyzn (Raoula, Upiora i ojca Christine), którzy w różny sposób kierowali Christine”[6].
Pierwotnie zamysłem twórców było wykorzystanie w musicalu słynnych utworówmuzyki poważnej iopery[9]. Ostatecznie Lloyd Webber postanowił stworzyć własne, oryginalne kompozycje muzyczne[6].
Muzyka Lloyda Webbera łączy fragmenty muzyki operowej, przy zachowaniu struktury musicalu. Styl operowy został zastosowany w:
Tytułowy utwór (Phantom of The Opera) jest nowocześnie zinstrumentowany (oprócz klasycznych sekcji dętych i smyczkowych występuje również: gitara elektryczna, basowa i rockowa sekcja rytmiczna). Partia wokalna Christine została napisana specjalnie pod możliwości głosowe pierwszej odtwórczyni tej roli, a jednocześnie ówczesnej żony Webbera,Sarah Brightman. Najwyższą nutą, śpiewaną przez Christine na koniec piosenki tytułowej jest e³[11].
Choreografią musicalu zajmowała sięGillian Lynne, która posiadała doświadczenie z londyńskiego The Royal Ballet. Było to szczególnie ważne z punktu widzenia fragmentów tańca baletowego przewidzianych w fabule spektaklu[12].
Do stworzenia scenografii i kostiumów została wybranaMaria Björnson zRoyal Shakespeare Company[9]. Jej praca wyróżniała się wykorzystaniem ciężaru i tekstury materiałów w celu stworzenia scenografii oddającej charakter czasu akcji. W celu zasięgnięcia inspiracji do stworzenia scenografii, Björnson odwiedziłaOpérę Garnier wParyżu, która była inspiracją Lerouxa przy napisaniu powieści. Wykonała wiele zdjęć wnętrza opery oraz studiowała wątek opery wepoce wiktoriańskiej. Zamysłem Björnson było stworzenie scenografii, która podkreśli „zmysłowość i rytualną jakość dzieła” m.in. poprzez użycie ciężkich zasłon i setek świec wyjeżdżających spod sceny[6]. Wiktoriański charakter oryginalnej scenografii podkreślało również to, że pierwszy teatr, w którym wystawiano musical, miał właśnie wiktoriański wystrój[13].
Maska Upiora jest półmaską wytwarzaną według oryginalnego projektu Björnson, który dokładnie opisuje etapy jej wytworzenia[14]. Kostiumy są utrzymywane w tym samym stylu od dnia premiery, również według dokładnych wytycznych z zapisków Björnson[15].
Słynny żyrandol, który według fabuły zostaje zniszczony, był budowany przez sześć pracowni zajmujących się scenografią, a ich prace nad konstrukcją, oświetleniem i automatyzacją żyrandola trwały pół roku[6].
Oświetleniem przedstawienia zajmował sięAndrew Bridge. Ze względu na mroczny charakter spektaklu używał on tylko 400 punktów świetlnych (w porównaniu do zazwyczaj używanych 700-800 na Broadwayu). Setki świec, które pojawiają się w scenach z kryjówki Upiora są konstrukcją zaprojektowaną przez Bridge’a, która składa się z setek małych lamp, które w środku zawierają jeszcze mniejsze lampy migoczące w silikonowym żelu, co daje wrażenie migoczącego płomienia świec[13].
Oryginalnie udźwiękowieniem musicalu zajmował się Martin Levan. Połączył on efekty dźwiękowe, skalibrował akustykę i poziomy dźwięku tak, aby podkreślał atmosferę spektaklu. Każdy aktor występujący w przedstawieniu jest wyposażony w mały mikrofon (często przyklejony przy linii włosów na czole), aby wypowiadane kwestie, często również te wypowiadane szeptem, były dobrze słyszalne przez widzów[12].
Wersja robocza pierwszego aktu libretta Stilgoe’a została wykonana latem 1985 roku w posiadłości Lloyda Webbera podczas prywatnego festiwalu muzycznego wSydmonton[9][16]. Pierwszym aktorem wcielającym się w rolę Upiora, w prywatnym przedstawieniu byłColm Wilkinson, który później odgrywał tę rolę w oryginalnej produkcji kanadyjskiej musicalu[16][17]. Rolę Kristin (której później zmieniono imię na Christine) zagrałaSarah Brightman, zaś RaoulaClive Carter, późniejsi członkowie londyńskiej obsady. Przedstawienie różniło się od wersji premierowej. Kilka utworów miało inne tytułyWhat Has Time Done to Me (późniejszeThink of Me),Papers (Notes), zaś Upiór nosił maskę zakrywającą całą twarz, co utrudniało mu śpiew i ekspresję (później zastąpiono ją półmaską)[18].
Pokaz przedpremierowy musicalu miał miejsce 27 września 1986 roku, zaś premiera 9 października 1986 roku wHer Majesty’s Theatre nalondyńskimWest Endzie[19]. Premierową rolę Upiora zagrałMichael Crawford, ChristineSarah Brightman, zaś RaoulaSteve Barton. Spektakl został nagrodzony najważniejszymi brytyjskimi nagrodami teatralnymi m.in.Laurence Olivier Award w kategoriinajlepszy musical, zaś Crawford otrzymał tę nagrodę jakonajlepszy aktor w musicalu (1986)[19][20][21].
23 października 2010 roku odbyło się 10 000 przedstawienie wHer Majesty’s Theatre, gdzie gośćmi specjalnymi był Lloyd Webber i Crawford[22]. Na początku października 2011 roku odbyły sięgalowe przedstawienia musicalu wRoyal Albert Hall celebrujące 25. rocznicę londyńskiej premiery, które były transmitowane w wybranych teatrach na całym świecie. W rolach głównych galowego spektaklu wystąpiliRamin Karimloo (Upiór),Sierra Boggess (Chirstine) iHadley Fraser (Raoul)[2].
Spektakl miał premierę naBroadwayu 26 stycznia1988 roku na scenieMajestic Theatre. W głównych rolach ponownie wystąpili Crawford, Brightman i Barton[2]. Podobnie jak na West Endzie, został doceniony także na Broadwayu zdobywając 7 nagródTony Awards (w tym w kategoriinajlepszy musical) i 7 nagród Drama Desk Award. W przypadku obu nagród nagrodzeni zostali m.in. Crawford za rolę Upiora, Andrew Bridge za oświetlenie, Hal Prince za reżyserię, zaś dwie statuetki – za kostiumy i za scenografię, otrzymała Maria Björnson[23][24].
6 stycznia 2006 roku, podczas 7486 spektaklu,Upiór w operze oficjalnie został najdłużej granym spektaklem na Broadwayu, prześcigając inne dzieło Lloyda Webbera, czyli musicalKoty[1]. Musical świętował 25. rocznicę premiery na Broadwayu 26 stycznia 2013 roku[25]. W rolach głównych galowego spektaklu wystąpiliHugh Panaro (Upiór),Sierra Boggess (Christine) iKyle Barisich (Raoul). Przedstawienie zostało zakończone wspólnym wykonaniem tytułowej piosenki przez Boggess, Panaro i trzech innych aktorów wcielających się wcześniej w rolę Upiora –Johna Owen-Jonesa,Ramina Karimloo iPetera Jöbacka orazMusic of the Night przez kwartet Upiorów[26].
16 kwietnia 2023 odbyło się ostatnie, 13845 przedstawienie[27][28]. Powodem są straty, które spektakl zaczął przynosić spowodowane niską frekwencją po przerwie spowodowanejpandemią,
Źródło[29]:
Rok 1905. W zrujnowanym wnętrzuOpery Populaire prowadzona jest licytacja pamiątek z czasów świetności opery. Wśród licytujących jest wicehrabia Raoul, Vicomte de Chagny w podeszłym wieku. Ostatnim eksponatem nr 666 jest odrestaurowany kryształowy żyrandol pochodzący z katastrofy do której przed laty doszło w operze. W trakcie jego prezentacji następuje przejście do retrospekcji z czasów działalności opery (Overture).
Akcja przenosi się w czasie do 1861 roku – na próbę generalną do premiery przedstawieniaHannibal po której przedstawiono nowych właścicieli teatru – Richarda Firmina i Gillesa André. Na primadonnę Carlottę wykonującą utwórThink Of Me spada fragment dekoracji, przez co obrażona opuszcza teatr co grozi odwołaniem premiery. Młoda baletnica Meg Giry proponuje, aby primadonnę zastąpiła inna z baletnic,Christine Daaé, która początkowo onieśmielona szybko oczarowuje czystym głosem. Koniec arii ma miejsce już na samej premierze podczas której Raoul rozpoznaje w Christine swoją przyjaciółkę z dzieciństwa. Po premierze Christine wyznaje Meg, że czuwa nad nią Anioł Muzyki, którego obiecał jej wysłać ojciec przed swoją śmiercią. Raoul odwiedza Christine w garderobie przynosząc jej czerwoną różę, a następnie zaprasza na kolację (Little Lotte). Gdy Raoul na chwilę wychodzi, do Christine przemawia jej Anioł Muzyki, który przez lata potajemnie uczył ją śpiewu nocami (The Mirror (Angel of Music)). Tajemniczy głos okazuje się należeć do zamaskowanegoUpiora, który wyprowadza ją przez sekretne przejście w lustrze. Upiór jest zazdrosny o Raoula i sprowadza Christine do swojej kryjówki w gotyckich podziemiach opery (The Phantom of the Opera). Okazuje się, że Upiór darzy Christinę obsesyjną miłością i z uwielbieniem dla jej głosu przedstawia swoje artystyczne credo (The Music of the Night). Zaciekawiona Christine zdejmuje jego maskę (I Remember), która jak się okazuje zakrywa jego zdeformowaną twarz. Po napadzie furii Upiór wypuszcza Christine na wolność (Stranger Than You Dreamt It).
Następny dzień rozpoczyna się od próby baletu podczas której Buquet straszy tancerki tajemniczym duchem (Magical Lasso). Z kolei właściciele opery przebywający w swoim biurze, a jak się potem okazuje również Raoul i Carlotta otrzymują serię listów (Notes) z wytycznymi co do premiery nowego przedstawieniaIl Muto, w którym według autora listów podpisanego jako „O.G.” to Christine ma zagrać główną rolę. Ta informacja doprowadza do szału Carlottę, dlatego Firmin i Andre postanawiają zignorować listy i obsadzić Carlottę w głównej roli (Prima Donna), zaś Christine w pobocznej roli niemej.
PodczasIl Muto (Poor Fool, He Make Me Laugh) przedstawienie przerywa Upiór, który kompromituje Carlottę. Występujący kontynuują spektakl w którym Christine pozostaje w roli drugoplanowej, ale Upiór morduje goniącego go inspicjenta, Buqueta, co powoduje, że po przerwie to Christine ma zagrać główną rolę. Christine boi się dalszych poczynań Upiora i ucieka, po czym odnajduje ją Raoul (Why Have You Brought Me Here). Christine przyznaje, że spotkała Upiora i była w jego kryjówce (Raoul, I’ve Been There). Następnie Christine i Raoul wyznają sobie miłość pieczętując ją pocałunkiem (All I Ask of You). Z oddali obserwuje ich Upiór, który czuje się zdradzony i grozi kochankom (All I Ask of You (Reprise)). Na koniec uruchamia mechanizm żyrandola, który z hukiem eksploduje spadając na scenę.
Sześć miesięcy później trwa zabawa karnawałowa (Masquerade) podczas której okazuje się, że Christine i Raoul są zaręczeni. Zabawę przerywa Upiór (Why So Silent?), który przynosi zebranym scenariusz nowej operyDon Juan Triumphant w której Christine ma zagrać rolę główną. Wszyscy wyrażają swoje oburzenie otrzymując kolejne listy z wytycznymi (Notes), zaś Carlotta oskarża Christine o zaaranżowanie tej sytuacji. Raoul wpada na pomysł zasadzki na Upiora, który pojawi się w operze tylko jeśli Christine zaśpiewa. Christine wyznaje, że boi się o swoje życie i odmawia udziału (Twisted Every Way).
Podczas próby do nowej sztuki Piangi nie potrafi poprawnie zaśpiewać eksperymentalnego wokalnie dzieła (A Rehearsal for Don Juan Triumphant), zaś Carlotta lekceważy autora sztuki co wypomina jej Madame Giry. Nagle pianino zaczyna samo grać. Christine udaje się na cmentarz na grób ojca, gdzie chce rozstać się z przeszłością (Wishing You Were Somehow Here Again). Na cmentarzu pojawia się Upiór, który przemawia do niej jako jej Anioł Muzyki uwodząc ją swoim głosem. Hipnotyczną rozmowę przerywa Raoul i zabiera stamtąd Christine (Wandering Child / Bravo, Bravo). Upiór deklaruje, że dojdzie do zemsty i pozostawia cmentarz w kuli ognia.
Raoul przygotowuje operę do próby schwytania Upiora gromadząc oddziały żandarmerii, gdyż Christine po namowach zgadza się na zostanie „przynętą”. Rozpoczyna się spektakl (Don Juan Triumphant). Podczas przedstawienia Upiór morduje Piangiego i okrywając swoją twarz czarnym przebraniem odgrywa rolę Don Juana, który w fabule sztuki uwodzi postać Christine (The Point of No Return). Kończąc arię wychodzi z roli wyznając Christine miłość. Ta wyrwana z zauroczenia demaskuje Upiora, a zza dekoracji wyłania się trup Piangiego. Upiór korzystając z zamieszania porywa Christine do podziemi (Down Once More). Madame Giry zdradza Raoulowi kryjówkę Upiora, a tłum szykuje się do schwytania go (Track Down This Murderer).
Ubrana w suknię ślubną Christine staje się zakładniczką Upiora, który schwytał Raoula. Upiór stawia jej ultimatum: albo wybierze jego (zostając z nim na zawsze w podziemiach) ocalając Raoulowi życie, albo wybierze Raoula skazując go na śmierć. Christine okazuje swoje oburzenie, gdyż jest postawiona przed nieludzkim wyborem pomiędzy dwoma mężczyznami, których kocha w inny sposób. Okazuje to uczucie (przemieszane ze współczuciem) Upiorowi całując jego oszpeconą twarz. Ten przeżywa wstrząs moralny, a jego wściekłość i żądza mordu mija. Uwalnia Raoula i Christine, każe im uciekać prosząc, by nie wyjawili nikomu jego sekretu. Jest załamany utratą Christine przytulając jej welon. Po ich odpłynięciu siada na fotelu i zakrywa się szczelnie płaszczem. Do komnaty wbiega Meg, która po odkryciu fotela znajduje tylko maskę Upiora.
Overture – Orkiestra
Entr’acte – Orkiestra
Źródło[32]:
|
|
Musical wymaga 27 osobowej orkiestry z udziałem następującychinstrumentów muzycznych[31]:
Przedstawienie wymaga również odtworzenia nagranych wcześniej śladów dźwiękowych:organów,syntezatorów,perkusji elektronicznej oraz gitar –basowej ielektrycznej. Są one niezbędne do wykonaniaOverture iPhantom of the Opera[33].
W musicalu uwzględniono trzy role pierwszoplanowe – Upiora, Christine i Raoula oraz role drugoplanowe i poboczne, w tym grupę baletową. W tabeli przedstawiono oryginalny skład premierowych obsad spektaklu naWest Endzie (obsada londyńska) iBroadwayu (obsada nowojorska)[34].
| Postać | Płeć | Rola | Charakterystyka | Głos | Obsada[20][35] | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| West End 1986 | Broadway 1988 | |||||
| Upiór | M | pierwszoplanowa | Geniusz muzyczny o zdeformowanej twarzy ukrywanej pod maską, mieszkający w „Opera Populaire”. Jego obsesją jest Christine i jej głos. | tenor | Michael Crawford | |
| Christine Daaé | K | pierwszoplanowa | Młoda baletnica o wyjątkowym głosie, sierota. Uczona śpiewu przez Upiora, nieoczekiwanie zostaje nowąprimadonną opery. | sopran | Sarah Brightman | |
| (alt.)Claire Moore | (alt.)Patti Cohenour | |||||
| Raoul, Vicomte de Chagny | M | pierwszoplanowa | Wicehrabia, nowy patron opery. Zalotnik Christine, którą poznał w dzieciństwie, a następnie jej narzeczony. | baryton /tenor | Steve Barton | |
| Carolotta Giudicelli | K | drugoplanowa | Manieryczna primadonna, zazdrosna o karierę Christine. | sopran | Rosemary Ashe | Judy Kaye |
| Madame Giry | K | drugoplanowa | Nauczycielka baletu, powierniczka Upiora i matka Meg. | mezzosopran | Mary Millar | Leila Martin |
| Meg Giry | K | drugoplanowa | Baletnica, córka Madame Giry i przyjaciółka Christine. | mezzosopran | Janet Devenish | Elisa Heinsohn |
| Richard Firmin | M | drugoplanowa | Nowy właściciel opery, zrzędliwy. | baryton | Royce Mills | Nicholas Wyman |
| Gilles André | M | drugoplanowa | Nowy właściciel opery, lekkoduch. | baryton | David Firth | Cris Groenendaal |
| Ubaldo Piangi | M | poboczna | Główny tenor opery, związany z Carlottą. | tenor | John Aron | David Romano |
| Joseph Buquet | M | poboczna | Pracownik techniczny opery. | bas | Brak danych | Brak danych |
Najbardziej wymagającą rolą jest Christine Daaé. Jej postać śpiewa aż trzema rodzajami sopranu:koloraturowym,dramatycznym orazlirycznym, a także tańczy wbalecie i praktycznie nie schodzi ze sceny w Akcie II. Jest ona jedyną postacią która w każdej obsadzie musi mieć dublerkę. Dla oszczędzenia głosu aktorek śpiewających partie Christine, nuta e³ kończąca tytułowy utwór bywa odtwarzana z nagrania[36].
Z przyczyn technicznych, z nagrań bywają odtwarzane partie mówione lub śpiewane przez Upiora zza kulis oraz części piosenek wykonywane podczas przemieszczania się po scenie łodzi, ze względu na szum maszynerii słyszany w mikrofonach[36].
Musical był wystawiany w dwóch polskich miastach. Zadebiutował wTeatrze Roma wWarszawie 15 marca 2008 roku, a następnie od 23 maja 2013 roku był wystawiany wOperze i Filharmonii Podlaskiej wBiałymstoku.
Polską produkcją musicaluUpiór w operze zajął się sztab artystycznyTeatru Muzycznego Roma wWarszawie, gdzie 15 marca 2008 roku odbyła się premiera spektaklu. Reżyserem przedstawienia zostałWojciech Kępczyński, zaś premierowymi odtwórcami głównych ról Upiora i Christine byłDamian Aleksander iPaulina Janczak. Polska produkcja musicalu to wersjanon replica, czyli z prawami do zmian w inscenizacji względem oryginału[40]. Przekładem libretta na język polski zajął się Daniel Wyszogrodzki przy współpracy z Wojciechem Kępczyńskim[41][42].
15 listopada 2008 roku wieczorne przedstawienie obejrzał osobiście jego twórca i kompozytorAndrew Lloyd Webber, który podczas swojej podróży z Moskwy do Budapesztu nieoczekiwanie postanowił zatrzymać się w Polsce[43].
Od dnia premiery, do ostatniego spektaklu na deskach Teatru Muzycznego Roma, 6 czerwca 2010 roku, został on zagrany 572 razy, a obejrzało go ok. 540 tys. widzów[44][45][46].
24 maja 2013 roku musical produkcji TM Roma zadebiutował na deskachOpery i Filharmonii Podlaskiej wBiałymstoku. Na początku kwietnia 2018 roku zagrano 700 przedstawienie[47].
MusicalUpiór w operze został przetłumaczony na wiele języków i wystawiany w ponad 20 państwach na sześciu kontynentach, w wielu przypadkach w więcej niż jednym mieście w danym kraju. Ponadto organizowano międzynarodowetournee:North American Tour,World Tour[48]. Są to produkcje typureplica z wyjątkiem produkcji czeskiej, estońskiej, fińskiej, norweskiej, polskiej, rumuńskiej, serbskiej, węgierskiej[49]:
| Państwo | Miasto | Teatr | Premiera | Premierowi wykonawcy roli: Upiora & Christine |
|---|---|---|---|---|
| Argentyna[50] | Buenos Aires | Teatro Ópera | 18 marca 2009 | Carlos Vittori, Claudia Cota |
| Australia[48] | Melbourne | The Princess Theatre | 1990 | Rob Guest, Marina Prior |
| Austria[48] | Wiedeń | Theater an der Wien | 21 grudnia 1988 | Alexander Goebel, Luzia Nistler |
| Brazylia[51] | São Paulo | Teatro Abril | 20 kwietnia 2005 | Saulo Vasconcelos, Sara Sarres |
| Chiny[52] | Szanghaj | Shanghai Grand Theatre | 13 czerwca 1995 | Brak danych |
| Dania[53] | Kopenhaga | Det Ny Teater | 15 września 2000 | Peter Jorde, Susanne Elmark |
| Finlandia[54][55] | Helsinki | Fińska Opera Narodowa | 4 września 2015 | Ville Rusanen, Sofie Asplund |
| Japonia[56][57][58] | Tokio | Nissay Theatre (jap. 日生劇場 Nissei Gekijō) | 22 kwietnia 1988 | Masaka Ichimura, Ryoko Nomura |
| Hiszpania[59] | Madryt | Lope de Vega Theatre | 4 września 2002 | Luis Amado, Felicidad Farag |
| Holandia[48] | Scheveningen | VSB Circustheater | 15 sierpnia 1993 | Henk Poort, Joke de Kruijf |
| Hongkong[52] | Hongkong | Hong Kong Cultural Centre Grand Theatre | 26 lutego 1995 | Peter Carrie, Lou Ann Aronson |
| Kanada[48] | Toronto | Pantages | 20 września 1989 | Colm Wilkinson, Rebecca Caine |
| Meksyk | Meksyk | Teatro Alameda | 1999 | Saulo Vasconcelos, Irasema Terrazas |
| Niemcy[60] | Hamburg | Neue Flora | 29 czerwca 1990 | Peter Hofmann, Anna Maria Kaufmann |
| Polska[40][43] | Warszawa | Teatr Muzyczny „Roma” | 15 marca 2008 | Damian Aleksander,Paulina Janczak |
| Południowa Afryka[48] | Kapsztad | Artscape Opera House | 2004 | Andre Schwartz, Lana English |
| Rosja[61] | Moskwa | MDM | 4 października 2014 | Iwan Ożogin, Tamara Kotowa |
| Singapur[62] | Singapur | Kallang Theatre | luty 1995 | Brak danych |
| Szwajcaria[63][64] | Bazylea | Musical Theatre Messe | 12 października 1995 | Florian Schneider, Ute Baum |
| Szwecja[65] | Sztokholm | Oscarsteatern | 27 października 1989 | Mikael Samuelson, Elisabeth Berg |
| Węgry[66] | Budapeszt | Madách Theatre | 30 maja 2003 | Attila Csengeri, Eszter Biro |
| North American Tour[48] | 1991 | Jeff Hyslop, Patti Cohenour | ||
| World Tour[48] | 2005 | Brad Little, Marnie Raab | ||
20 kwietnia 1987 wydano dwupłytową ścieżkę dźwiękową z zapisem muzycznym musicalu w wykonaniu oryginalnej obsady londyńskiej (Michael Crawford,Sarah Brightman,Steve Barton i in.). W 1991 roku album był nominowany donagrody Grammy, ale przegrał ze ścieżką dźwiękowąLes Misérables w wykonaniu obsady broadwayowskiej. Był to pierwszy album musicalowy, który został numerem 1. na brytyjskiej liście przebojów[1]. Druga wersja ścieżki dźwiękowej musicalu została wydana 10 października 1988 roku i była jedno-płytowym zapisem najważniejszych fragmentów muzycznych musicalu, również w wykonaniu oryginalnej obsady londyńskiej. 2 kwietnia 1996 roku oba wydania osiągnęły status 4× Multi Platinum (wg certyfikacji RIAA)[67].
15 listopada 2008 rokuUniversal Music Group wydałoalbum z polskimi wersjami utworów musicaluUpiór w operze w wykonaniu artystów i orkiestryTeatru Roma[68]. W 2015 roku płyta uzyskała status potrójnej platyny[69][70].
Główny artykuł:Upiór w operze (film 2004).Pierwsza adaptacja filmowa musicalu powstała w2004 roku, a producentem był sam twórca musicalu,Andrew Lloyd Webber. W filmie reżyseriiJoela Schumachera wystąpili:
W filmie rozszerzono lub usunięto niektóre sceny z głównego scenariusza musicalu. W 2005 roku film zdobył trzy nominacje doOscara i trzy nominacje doZłotych Globów. Ogółem film zdobył 6 nagród i 38 nominacji[72].
Główny artykuł:Upiór w operze w Royal Albert Hall.Z okazji 25. rocznicy londyńskiej premiery musicaluUpiór w operze wystawiono trzy galowe spektakle wRoyal Albert Hall, które miały miejsce 1 i 2 października 2011 roku. W przedstawieniach wzięło udział ponad 200 występujących i 45-osobowa orkiestra pod dyrekcją Anthony’ego Inglisa[73]. Zapis musicalu, stworzony z montażu wszystkich galowych przedstawień oraz finał z występem oryginalnej londyńskiej obsady został wydany w wersji filmowej naDVD,Blu-Ray,digital download[74]. W głównych rolach wystąpili:
| Rok | Nagroda | Kategoria | Nominowany | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 1986 | Evening Standard Theatre Awards[76] | Najlepszy musical | Wygrana | |
| Laurence Olivier Award[21] | Najlepszy nowy musical | Wygrana | ||
| Najlepszy aktor w musicalu | Michael Crawford(jako Upiór) | Wygrana | ||
| Projektant roku | Maria Björnson | Nominacja | ||
| 2001 | Group Leisure Industry Award (1999/2001)[77] | Najlepsza produkcja teatralna | Wygrana | |
| 2002 | Laurence Olivier Award[78] | Najpopularniejsze przedstawienie | Wygrana | |
| 2016 | Nagroda publicznościMagic Radio | Wygrana | ||
| Rok | Nagroda | Kategoria | Nominowany | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 1988 | Drama Desk Award[23] | Najlepszy musical | Nominacja | |
| Najlepszy aktor w musicalu | Michael Crawford(jako Upiór) | Wygrana | ||
| Najlepsza aktorka w musicalu | Sarah Brightman(jako Christine) | Nominacja | ||
| Najlepszy reżyser w musicalu | Harold Prince | Wygrana | ||
| Najlepsza muzyka | Andrew Lloyd Webber | Wygrana | ||
| Najlepsza instrumentacja | David Cullen, Andrew Lloyd Webber | Wygrana | ||
| Najlepsza scenografia | Maria Björnson | Wygrana | ||
| Najlepsze kostiumy | Wygrana | |||
| Najlepsze oświetlenie | Andrew Bridge | Wygrana | ||
| Tony Award[24] | Najlepszy musical | Wygrana | ||
| Najlepszy występ aktora pierwszoplanowego w musicalu | Michael Crawford(jako Upiór) | Wygrana | ||
| Najlepszy występ aktorki drugoplanowej w musicalu | Judy Kaye(jako Carlotta) | Wygrana | ||
| Najlepsza reżyseria w musicalu | Harold Prince | Wygrana | ||
| Najlepszy scenariusz w musicalu | Richard Stilgoe, Andrew Lloyd Webber | Nominacja | ||
| Najlepsza produkcja oryginalna | Richard Stilgoe,Charles Hart, Andrew Lloyd Webber | Nominacja | ||
| Najlepsza scenografia | Maria Björnson | Wygrana | ||
| Najlepsze kostiumy | Wygrana | |||
| Najlepsze oświetlenie | Andrew Bridge | Wygrana | ||
| Najlepsza choreografia | Gillian Lynne | Nominacja | ||
| Outer Critics Circle Award[79][77] | Najlepszy musical na Broadwayu | Wygrana | ||
| Najlepszy aktor w musicalu | Michael Crawford(jako Upiór) | Wygrana | ||
| Najlepsza scenografia | Maria Björnson | Wygrana | ||
| Najlepsze kostiumy | Wygrana | |||
| Najlepsze oświetlenie | Andrew Bridge | Wygrana | ||
| 1990 | Drama Critics Awards[77] | Występ pierwszoplanowy | Michael Crawford(jako Upiór) | Wygrana |
| Najlepsza scenografia | Maria Björnson | Wygrana | ||
| Najlepsze kostiumy | Wygrana | |||
| Najlepsze oświetlenie | Andrew Bridge | Wygrana | ||
| Rok | Nagroda | Kategoria | Nominowany | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 1990 | Dora Mavor Moore Awards[77] | Najlepsza produkcja | Wygrana | |
| Najlepszy występ męski | Colm Wilkinson(jako Upiór) | Wygrana | ||
| Najlepsza reżyseria | Harold Prince | Wygrana | ||
| Najlepsza scenografia | Maria Björnson | Wygrana | ||
| Najlepsze kostiumy | Wygrana | |||
| Najlepsze oświetlenie | Andrew Bridge | Wygrana | ||
| Rok | Nagroda | Kategoria | Nominowany | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 1990 | Guldmasken Awards[77] | Najlepszy aktor pierwszoplanowy | Mikael Samuelson(jako Upiór) | Wygrana |
| Najlepszy aktor drugoplanowy | Bert-Ake Varg(jako Firmin) | Wygrana | ||
| Najlepsza scenografia | Maria Björnson | Wygrana | ||
| Nagroda specjalna Jury: produkcja | Goran Lindgren | Wygrana | ||
| Svenska Dagbladets Operapris[77] | Najlepszy aktor pierwszoplanowy | Mikael Samuelson(jako Upiór) | Wygrana |
| Rok | Nagroda | Kategoria | Nominowany | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 1990 | Mo Awards[77] | Musicalowa produkcja teatralna | Wygrana | |
| Musicalowa produkcja teatralna roku | Wygrana | |||
| Aktor musicalowej produkcji teatralnej | Anthony Warlow | Wygrana | ||
| Aktorka musicalowej produkcji teatralnej | Marina Prior | Wygrana | ||
| Aktorka drugoplanowej musicalowej produkcji teatralnej | Christa Leahmann | Wygrana | ||
| 1991 | Victorian Green Room Awards[77] | Produkcja | Cameron Mackintosh | Wygrana |
| Reżyseria | Harold Prince | Wygrana | ||
| Scenografia | Maria Björnson | Wygrana | ||
| Kostiumy | Wygrana | |||
| Pierwszoplanowa rola męska | Anthony Warlow | Wygrana | ||
| Pierwszoplanowa rola kobieca | Marina Prior | Wygrana | ||
W 2010 roku premierę miał sequel musicalu pod nazwąLove Never Dies z muzykąAndrew Lloyda Webbera, librettemBena Eltona i tekstami piosenek Glenna Slatera na podstawie powieściFredericka ForsythaUpiór Manhattanu. Musical miał swoją prapremierę 22 lutego, zaś premierę 9 marca 2010 roku wAdelphi Theatre na londyńskimWest Endzie[80]. W oryginalnej obsadzie premierowej znaleźli się:Ramin Karimloo (Upiór),Sierra Boggess (Christine) iJoseph Millson (Raoul). Spektakl zszedł z afisza londyńskiego teatru po 18 miesiącach, 27 sierpnia 2011, ale był później wystawiany w innych państwach m.in. Australii[81].
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Upiór w operze (musical) |