Ufa (ros. Уфа;baszk. Өфө,Öfö,[ʏ̞ˈfʏ̞]) – miasto w europejskiej częściRosji, stolicaBaszkortostanu. Miasto posiada rozwinięty przemysł maszynowy, elektroniczny, petrochemiczny, drzewny, chemiczny i spożywczy. W 2020 roku miasto otrzymało tytuł Miasta Pracy Waleczności[4]. Pierwotnie miasto nosiło nazwę Tura-Tau, która wzięła się od wzgórza, na którym zostało wybudowane.Ufa oznacza „mały” wjęzykach turkijskich i była to nazwa stosowana przez lokalną ludność[5].
Nazwa miasta Ufy zapisana w języku baszkirskim: Өфө
Położone nad rzekąBiełaja (dopływKamy), przy ujściu do niej rzekUfa iDioma. Powierzchnia miasta to 753,7 km².
Klimat w Ufie to umiarkowany kontynentalny z ciepłymi latami oraz zimnymi i długimi zimami. Średnia temperatura w lutym wynosi –14,7 °C, zaś w lipcu 22,2 °C[5].
W średniowieczu na terenie Ufy funkcjonowała osada o powierzchni 2 hektarów, będąca jednym z ośrodkówkultury turbaslijskiej; najstarsze znaleziska pochodzą z III wieku naszej ery[4].
Ufa została założona jako fortyfikacja w 1574 roku na polecenie Iwana Groźnego[1]. Dwa lata później wybudowano pierwszy klasztor na terenie Ufy, a w roku 1579 lub 1584 zbudowano drewnianą Cerkiew pod wezwaniem Matki Bożej Kazańskiej[1].
Miasto było oblegane przezKałmuków; najpierw na początku lat 20., gdzie Ufa była oblegana przez 80 tysięcy kałmuckich żołnierzy, jednak konfliktRosji zKałmukami został rozwiązany drogą dyplomacji[1]. Dla bezpieczeństwa miasta utworzono pułk złożony zKozaków, który w 1633, 1636 i 1640 odparł atak na miasto ze strony Kałmuków, mimo licznych strat ze strony Kozaków[1].
W latach 70. wybudowano fortecę, mającą łączną długość murów wynoszącą 2,4 km[4].
W latach 1682–1684 Kałmucy z pomocąNogajów iTatarów ponownie oblegali miasto i plądrowali podmiejskie wsie, jednak również nie udało im się zdobyć Ufy, ponosząc ciężkie straty[1].
W 1910 w Ufie ponownie była epidemia cholery; w tym roku otworzono szpital zakaźny[1].
8 listopada 1917 roku ustanowiono w mieście władzę radziecką. Nad miastem kilkukrotnie władzę odzyskiwałaBiała Armia, jednak 9 czerwca 1919 roku miasto ostatecznie znalazło się w rękach komunistów[4][1].
W latach 30. w mieście rozwinęła siębotanika oraz kultura; zbudowano teatry i operę[1].
W 1944 roku deportowano do UfyGreków,Bułgarów iOrmian zamieszkujących dotychczasPółwysep Krymski, osiedlano ich w zamkniętych osiedlach w północnej części Ufy[1].
Według danych ze spisu powszechnego z 2010 roku, Ufę zamieszkuje 1 030 812 osób[3], co czyni z niej jedenaste pod względem liczby ludności miasto w Federacji Rosyjskiej. 48,9% z nich stanowiąRosjanie, 28,3%Tatarzy, 17,1%Baszkirzy, 1,2%Ukraińcy, a pozostałe narodowości 4,5%[5].
W mieście rozwinął się przemysł chemiczny, maszynowy, metalowy, elektrotechniczny, materiałów budowlanych, drzewny, włókienniczy, rafineryjny oraz spożywczy[8].
W Ufie działają przedsiębiorstwa rafineryjne, jakBasznieft[4].
Ufa jest ważnym węzłem komunikacyjnym, zarówno drogowym, jak i kolejowym.
W 1870 roku uruchomiono transport parowcem pasażerskim przez rzekęBiełaję[4]. Uruchomiono również trasy kolejowe z Ufy doKiniela (1888) iZłatoustu (1890)[4].
W 1910 roku łączna długość ulic w Ufie wynosiła 122 km, z czego utwardzonych było tylko 15 km[1].
Obecnydworzec kolejowy w Ufie został wybudowany w 1968 roku. W 2006 roku odbyła się gruntowna renowacja. Obecnie budynek stacji może pomieścić nawet 6000 osób[9]. Linie kolejowe biegną z miasta w kierunkach:Magnitogorsk,Czelabińsk,Samara,Orenburg iUljanowsk. 4 czerwca 1989 roku w pobliżu Ufy miała miejscekatastrofa kolejowa, w wyniku której zginęło wedle różnych szacunków od 575 do 675 osób.
Ufa jest połączona zMoskwą dwiemadrogami federalnymi:M7 rozpoczyna się w mieście i kończy w Moskwie, zaśM5 przebiega przez południową część miasta, łącząc Moskwę z Czelabińskiem.
Komunikacja miejska w Ufie jest realizowana przezautobusy,trolejbusy,tramwaje, a takżekolej gondolową[10]. Od lat 60. XX wieku prowadzone są dyskusje na temat powstania metra w Ufie. Nasiliły się one w latach 80., kiedy miasto przekroczyło milion mieszkańców. W 1996 roku ówczesny prezydentBorys Jelcyn położył kamień węgielny pod pierwszą stację metra w mieście[11]. W roku 1997 rozpoczęto prace przy pierwszej linii. Jej otwarcie planowane było na 2008 rok. W 2005 roku jednak projekt zarzucono. W jego miejsce ma powstać naziemny system szybkiego tramwaju. Gdyby metro wybudowano, byłoby najbardziej wysuniętym na wschód systemem kolei podziemnej w Europie[12].
.jpg)
