Ten artykuł dotyczy osady. Zobacz też:Jezioro Tyrkło.| osada leśna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| SIMC | 1065786 |
Położenie na mapie gminy Orzysz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu piskiego  | |
 53°50′40″N 21°49′55″E/53,844444 21,831944[1] | |
Tyrkło (dawniej niem.Tyrklo,Rudolfswalde) – dawnawieś lubosada igrodziskopruskie (niem.Schlossberg). Obecnieosada leśna wPolsce, położona wwojewództwie warmińsko-mazurskim, wpowiecie piskim, wgminie Orzysz.W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie dowojewództwa suwalskiego.
Dawna Osada TyrkłoNieistniejąca już osada leśna nad jezioremTyrkło, w pobliżu staropruskiego grodziska. Osada leśna wykazywana była na mapach jeszcze w 1939 r. Obecnie w tym miejscu jest jedynie polana.
Na terenie dawnej osady leśnej Tyrkło (niem.Rudolfswalde), obecnie funkcjonuje obozowisko harcerskie (placbiwakowy). Jest to polana śródleśna, ze śladami zabudowań oraz drzew owocowych (pozostałości sadu). Polana położona jest na kilku tarasach opadających w stronę jeziora. Na polanie, w pobliżu brzegu jeziora, znajduje się niewielkie źródło.
Obok polany, niecałe 200 m na prawo od rozwidlenia (przy drodze do wsiGóra), na wysokiejskarpie, znajduje się mogiła wojenna z lat 1914-1915, w której pochowani są niemieccy i rosyjscy żołnierze. Nieco dalej, u podnóża skarpy, na poboczu drogi znajdują się betonowe postumenty ze stalowymi elementami. Podczas II wojny światowej znajdował się tu szlaban i wojskowy posterunek. Podczas ostatniej wojnyprzesmyk między jeziorami Tyrkło iBuwełno stanowił element w tzw.Giżyckiego Rejonu Umocnionego.
Grodzisko Tyrkło (niem.Schlossberg) nad jezioremTyrkło jest jednym z kilku grodzisk wzniesionych w rejonie jezioraŚniardwy.Mieczysław Orłowicz, na początku XX w. (w okresie międzywojennym) tak opisywał to miejsce"nad jeziorem Tyrkło, które ciągnie się pasem 8 km ku północy, leży zagadkowy kopiec, zwany również Tyrkło. Ma on pochodzić zprzedhistorycznych czasów, kiedy służył dla celów obronnych, możliwe też, jest mogiłą jakiegoś wodzaPrusów lubJadźwingów. Ze szczytu rozległy widok na okolicę i jezioroŚniardwy". Już wokresie międzywojennym grodzisko Tyrkło było chronione jako „pomnik historii kultury”.
Przez Niemców zazwyczaj było nazywaneSchlossberg (Góra Zamkowa, Zameczek), podobnie jak wiele innych grodzisk na Mazurach. Pierwszy opisał grodziskoGeorg Christopher Pisanski w1749 r. Leży około 2,5 km na północ odOkartowa. Z jednej strony otoczone było jeziorem. Z drugiej strony dostępu bronił wał i fosa. Wierzchołek grodziska był spłaszczony, ale stoki zachowały stromiznę. Pośrodku wierzchołka znajdowało się zagłębienie, które według przypuszczeń Pisanskiego, mogło być reliktem studni (raczej były to pozostałości pomajdanie).Rzędna wierzchołka grodziska znajdowała się na wysokości 127,7, natomiast zwierciadło jeziora około 116 m n.p.m. Na podstawie analizymapy topograficznej sprzed prawie 100. lat można stwierdzić, że w czasachwczesnośredniowiecznych (okres pobytuGalindów), grodzisko zostało usytuowane na krańcu długiego i wąskiego półwyspu, wcinającego się w jezioro.
Podczas II wojny światowej pozostałości grodziska zostały częściowo zdewastowane. Wzdłuż zachodniego brzegu jeziora Tyrkło wzniesiono jedną z pozycji obronnych w ramach Giżyckiego Rejonu Umocnionego. Grodzisko zostało poprzecinane liniamiokopów, dodatkowo wzmocnione tzw. punktami oporu (łącznie około 20). Natomiast 250 m na północny wschód od wierzchołka grodziska zbudowanobunkier (lekko uszkodzony).
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Części miasta | |
| Części wsi | |
| Pozostałe miejscowości |
