Ten artykuł dotyczy mitycznego stworzenia. Zobacz też:SMS Turul – okręt austro-węgierski.Turul –mitycznyptak, identyfikowany zrarogiem lubsokołem, który miał przyprowadzić ludMadziarów w miejsce obecnychWęgier. Choć nie jest oficjalnym godłem państwa, stanowi ważny symbol kulturowyWęgrów, szczególnie popularny wśród zwolenników koncepcji tzw. „Wielkich Węgier”, pragnących odtworzenia granic sprzed podpisaniatraktatu w Trianon.
Według innych interpretacji Turul ma cechyorła ikruka. Jest mitycznym praojcem narodu węgierskiego – świętym ptakiem totemowymArpadów lub postacią najwyższego bogaIstena, mitycznym ojcemAttyli iAlmosa.
Najsłynniejszypomnik Turula znajduje się nafilarze kończącym ozdobne ogrodzenie wschodniego dziedzińcazamku Królewskiego wBudapeszcie[1]. Został wykonany w 1905 roku przez rzeźbiarzaGyulę Donátha[2][3]. Donáth jest także autorem pomnika Turula stojącego od 1907 roku wBánhidzie(inne języki), dzielnicy miejscowościTatabánya, położonej 60 km na zachód od Budapesztu. Posąg Turula z tego pomnika charakteryzuje się 15-metrową rozpiętościąskrzydeł, co czyni go największym w Europie posągiem przedstawiającym ptaka[4].
W Budapeszcie, oprócz pomnika na terenie zamku Królewskiego, znajduje się jeszcze jeden pomnik Turula, budzący sporo kontrowersji monument wXII dzielnicy (Hegyvidéku), na skrzyżowaniu ulic Istenhegyi i Böszörményi, w pobliżu kościoła Városmajor[5][6][7]. Pomnik ten powstał w 2005 roku jako forma upamiętnienia miejscowych ofiarII wojny światowej, z inicjatywy ówczesnego burmistrza Budapesztu, wywodzącego się z prawicowej partiiFideszGyörgyego Mitnyana[5][6]. Postawienie pomnika odbyło się bez wymaganych zezwoleń lewicowo-liberalnego kierownictwa Budapesztu[5][6]. Próby działań administracyjnych związanych z usunięciem nielegalnego obiektu budowlanego spotkały się ze sprzeciwem radykalnych i skrajnie prawicowych organizacji politycznych (m.in. partiiJobbik), które wielokrotnie organizowały demonstracje w obronie pomnika[5][6]. Bronienie pomnika przez organizacje skrajnie prawicowe ma podłoże w znaczeniu Turula jakosymbolu kojarzonego z faszystowskim ugrupowaniemstrzałokrzyżowców, istniejącego w czasie II wojny światowej[5]. W październiku 2019 roku w czasopiśmieMozgó Világ ukazał się artykuł opisujący zbrodniczą działalność w ramach ugrupowania strzałokrzyżowców Józsefa Pokorniego, dziadka obecnego (stan na 2023 rok) burmistrza XII dzielnicy Budapesztu z ramienia Fideszu,Zoltána Pokorniego[8][5]. Okazało się, że jego nazwisko widnieje na pomniku wśród nazwisk ofiar wojny[5]. Pokorni natychmiast zainicjował usunięcie nazwiska swojego przodka ze zbioru nazwisk ofiar na monumencie[6]. W lutym 2021 roku rada XII dzielnicy zdecydowała o zastąpieniu pomnika Turula nowym pomnikiem upamiętniającym II wojnę światową[7].
Poza Budapesztem i Tatabányą pomniki Turula znajdują się także m.in. w miejscowościachNagykanizsa,Velence iNagykáta (pomniki w dwóch ostatnich miejscowościach są tzw. „pomnikamitrianońskimi” (węg.Trianon-emlékmű(inne języki))[9][10][11].
.jpg)
%2c_W%2c_2021_Nagyk%25C3%25A1ta.jpg)
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Turul |