Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Turmaliny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
turmalin arbuzowy (kryształ)
turmalin elbait (arbuzowy)
turmalin verdelit
turmalin schorl
turmalin elbait (arbuzowy)
turmaliny oszlifowane
Turmalin (elbait) na kwarcu - Gilgit, Pakistan.

Turmaliny – szeregminerałów należących do grupykrzemianów. Oprócz szerlu, należą do minerałów rzadkich lub bardzo rzadkich.

Nazwa pochodzi odsyngaleskiegoturmali określającego zdolność do przyciągania, po podgrzaniu, popiołu z ognia.

Właściwości

[edytuj |edytuj kod]

wzór ogólny:

XY3Z6[(OH)4(BO3)3(Si6O18)]

Gdzie:
X – Na
Y – Fe, Mg, Ca, Mn (Li + Al.)
Z – Al, Fe
– borokrzemianysodu,wapnia,glinu,litu,magnezu,żelaza,manganu. Niekiedy zawierają też:chrom,nikiel,tytan,wanad,itr.

Cechy charakterystyczne – są magnetyczne, posiadają zmienność barw polichromatycznych i zmiennośćpleochroniczną.

Zazwyczaj tworzą kryształy opokroju słupkowym, pręcikowym, igiełkowym, a na ścianach kryształów wykazują charakterystyczne zbrużdżenia zgodne z wydłużeniem słupów.Występują wskupieniach zbitych, ziarnistych, pręcikowych, igiełkowych i promienistych (tzw. „słońce turmalinowe”).
Są kruche, przezroczyste, wykształcają kryształy wrosłe i narosłe.
Część turmalinów ujawnia optycznyefekt kociego oka (turmalinowe kocie oko istnieje w różnych barwach),pleochroizm i „efektaleksandrytu” – w świetle naturalnym są żółtawozielone, w sztucznym – pomarańczowoczerwone.
Turmalin łatwoelektryzuje się (jest piro- i piezoelektryczny), przyciąga kurz, skrawki papieru. Ze względu na to zjawisko turmaliny należy czyścić częściej niż inne kamienie.
Wskutek podgrzania do temperatury 450–650 °C u niektórych turmalinów może nastąpić zmiana barwy. Turmaliny przefarbowane promieniami gamma nie mają trwałej barwy.
Syntetyczne turmaliny służą tylko do celów badawczych. Kamienie oferowane jako syntetyczne turmaliny są w rzeczywistości syntetycznymispinelami o barwie turmalinu.

Największe kryształy osiągają wielkość 3-5 metrów

Nomenklatura handlowa

[edytuj |edytuj kod]
  • achroit (gr.achroos = bezbarwny) – bezbarwna odmiana turmalinu, bardzo rzadki, występuje naMadagaskarze, wBrazylii i wUSA. Zdobionyszlifem brylantowym lubrozetowym. By uzyskać bezbarwny turmalin, często podgrzewa się turmaliny różowe.
  • rubellit – czerwona odmiana turmalinu, tzw. „turmalin syberyjski”, „turmalin bordeaux”. Z Brazylii pochodzidruza kryształów rubelitu ważąca 4 tony, pojedyncze osobniki osiągały wielkość 40 cm. Najczęściej stosuje się szlif tabliczkowy lubszlif schodkowy.
  • drawit (dravit) – żółtobrunatny, brunatnozielony, brunatnoczerwony, nazwa od rzeki Dravy lub od okręgu Drave wAustrii. Rzadkość stanowią niebieskie kryształy dravitu zChin. Rzadko stosowany w jubilerstwie.
  • indigolit (indikolit) – ciemnoniebieski turmalin. Bywa często podgrzewany, by rozjaśnić barwę i uzyskać bardziej atrakcyjny wygląd kamienia. Występuje wRosji – naSyberii, naMadagaskarze, wUSA i wBrazylii.
  • verdelit – zielona we wszystkich odcieniach odmiana turmalinu, ładne kryształy do 10 cm pochodzą zBrazylii (największy kryształ mierzy 1m i ma 20 cm grubości „The Rocket”). Najczęściej stosuje się szlif tabliczkowy lubszlif schodkowy.
  • schörl (szerl, szerlit, skoryl) – czarny, nazwa od wyrażenia z dawnej gwary górniczej. Używany do wyrobu biżuterii żałobnej – rzadko stosowany w jubilerstwie.
  • syberyt – fioletowoczerwony do fioletowoniebieskiego; niekiedy używany jako synonim rubelitu. Nazwa pochodzi od występowania naUralu.

Nomenklatura mineralogiczna

[edytuj |edytuj kod]
  • buergeryt (turmalin żelazowy) – ciemnobrunatny lub czarny
  • elbait (turmalin litowy) – wielobarwny (niektóre kryształy zawierają nawet 15 różnych barw i odcieni), tzw. „turmalin arbuzowy” (wyjątkowo ceniony[przez kogo?] i atrakcyjny kamień kolekcjonerski), nazwa od wyspy Elby we Włoszech. W Brazylii w Minas Gerais znaleziono w 1978 r. kryształy o długości 1 metra
  • drawit (dravit) (turmalin magnezowy) – żółtobrunatny, brunatnozielony, brunatnoczerwony, nazwa od rzekiDrawy
  • liddicoatyt (turmalin wapniowy) – wielobarwny, nazwa od nazwiska amerykańskiego gemmologa. Został odkryty naMadagaskarze. Od elbaitu odróżnia się większą zawartością wapnia
  • szerlit (schörl, szerl, skoryl) – turmalin żelazawy – czarny, nazwa od wyrażenia z dawnej gwary górniczej. Używany do wyrobu biżuterii żałobnej. Kryształy pochodzą zBrazylii,USA,Kazachstanu (ponad 1m długości),Ukrainy iNorwegii – ponad 3 × 1 m
  • tsilaisyt (turmalin manganowy) – ciemnożółty lub zielony, nazwa od lokalnej nazwy na Madagaskarze. Wydobywa się go zpegmatytów wNepalu iMozambiku, otrzymany został na drodze syntezy
  • uwit (uvit) (turmalin magnezowy) – zielony, ciemnobrunatny lub czarny; nazwa od prowincjiSri Lanki (Cejlon)

Występowanie

[edytuj |edytuj kod]

Stanowią składnikgranitów,pegmatytów, żyłkwarcowych. Czasami tworzą niemal monomineralne skały (turmalinit).

Miejsca występowania:Brazylia – Minas Gerais, Paraiba,USA – Kalifornia, Maine,Rosja,Finlandia,Pakistan,Afganistan,Sri Lanka,Namibia,Madagaskar,Włochy – Elba.

W Polsce – występuje najbardziej pospolity, czarnyszerl na Dolnym Śląsku.

Zastosowanie

[edytuj |edytuj kod]
Wikipedia:Weryfikowalność
Ta sekcja od 2015-05 wymagazweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formieprzypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach:Encyklopedia PWN •Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych •BazHum •BazTech •RCIN • Internet Archive (texts /inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się wdyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon{{Dopracować}} z tej sekcji.
  • w jubilerstwie do wyrobu atrakcyjnej i drogiej biżuterii
  • w przemyśle optycznym i radiotechnicznym
  • są używane do produkcji ciśnieniomierzy
  • cenione i bardzo poszukiwane kamienie kolekcjonerskie

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz multimedia związane z tematem:Turmaliny
Identyfikatory zewnętrzne:
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Turmaliny&oldid=76115494
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp