Tuluza (fr. Toulouse wymowa ⓘ oksyt. Tolosa ) – miasto w południowejFrancji , stolica regionuOksytania i departamentuGórna Garonna . Jest czwartym co do wielkości miastem w kraju, poParyżu ,Marsylii iLyonie . Miasto w granicach administracyjnychgminy liczy 509 200 mieszkańców[ 3] jednostka miejska Tuluza (inne języki) liczy 1 047 829 mieszkańców[ 4]
Historycznie, położona w krainieLangwedocja , na obszarze rozległejOksytanii . W latach 418–507 była stolicąKrólestwa Wizygotów , natomiast w latach 778–1271 była stolicąHrabstwa Tuluzy (inne języki) . Tuluza leży nad rzekąGaronną , 150 km na zachód odMorza Śródziemnego , 230 km na wschód odOceanu Atlantyckiego , kilkadziesiąt kilometrów na północ odPirenejów oraz kilkadziesiąt kilometrów na południowy-zachód odMasywu Centralnego . Jest dużymwęzłem komunikacyjnym zmiędzynarodowym portem lotniczym , który obsłużył w 2017 roku 9,3 miliona pasażerów, rozbudowaną siecią autostrad i linii kolejowych. Ponadto, w mieście funkcjonujądwie linie metra . Stanowi również ważny ośrodek akademicki. ObokParyża iLyonu zaliczana jest do miast o największej liczbie studentów. Stanowi siedzibę trzech siostrzanych uniwersytetów:Uniwersytet Tuluza I - Capitole ,Uniwersytet Toulouse II – Le Mirail orazUniwersytet Tuluza III - Paul Sabatier . Główny europejski ośrodek przemysłu lotniczego i kosmicznego (Aerospace Valley ). Znajduje się tutajCentrum Kosmiczne w Tuluzie (inne języki) oraz siedziba koncernu lotniczegoAirbus . W rankinguMercer (inne języki) jakości życia , Tuluza w 2023 roku uplasowała się na 33. miejscu na świecie, zaraz poParyżu , 12 miejsc przedLondynem , 51 miejsc przed Warszawą[ 5]
Bazylika św. Saturnina w Tuluzie jest wpisana naListę Światowego Dziedzictwa UNESCO pod punktemSzlaki pielgrzymkowe doSantiago de Compostela [ 6] Kanał Południowy ,kanał wodny łączący Tuluzę z Morzem Śródziemnym. Miasto zostało wybrane przez UNESCO naŚwiatową Stolicę Muzyki (inne języki) 2023[ 7]
Miasto ma długą historię związaną z lotnictwem. W latach 1888-1890 roku opracowano pod kierownictwem inż.Clémenta Adera jeden w pierwszych samolotów w historii –Ader Eole (inne języki) [ 8] [ 9] Sud Aviation w Tuluzie w latach '70 XX wieku produkowano naddźwiękowe samoloty pasażerskieConcorde . Dzisiaj Tuluza to główny ośrodek przemysłu lotniczego i kosmicznego Francji oraz Europy (Aerospace Valley ), siedziba koncernu lotniczegoAirbus oraz szeregu mniejszych przedsiębiorstw lotniczych np.ATR ,Best Off (inne języki) (awionetki),Delair (inne języki) (drony),Airborne Concept (inne języki) (drony),Donecle (inne języki) (drony),Mecachrome ,Latécoère (inne języki) ,Stelia Aerospace (inne języki) . Jeden z ośrodkówThales Alenia Space orazLiebherr Aerospace (inne języki) . Znajduje się tutajCentrum Kosmiczne w Tuluzie (inne języki) , jak również jedna z kilku na świeciestacji naziemnych CNES -Issus Aussaguel (inne języki) służących do komunikacji ze pojazdami kosmicznymi i satelitami. Znajduje się tutaj siedzibaGlobalstar Europe, firmy odpowiedzialnej za obsługę 25 satelitów orazSpot Image (inne języki) , operatora satelitówSPOT . W Tuluzie montuje się część europejskich sond kosmicznych np.Jupiter Icy Moon Explorer [ 10] IRAP (inne języki) (Instytut Badań Astrofizyki i Planetologii ),Institut supérieur de l’aéronautique et de l’espace (Wyższy Instytut Aeronautyki i Kosmosu ),Institut polytechnique des sciences avancées (Politechniczny Instytut Nauk Zaawansowanych ),LAAS (inne języki) (Laboratorium Analizy Architektury Systemów ) orazÉcole nationale de l’aviation civile (Państwowa Szkoła Lotnictwa Cywilnego ). Obecnie budowany jest cały kompleks lotniczo-kosmicznyToulouse Aerospace (inne języki) o powierzchni 40 hektarów.
Ponadto w mieście rozwinięty jest przemysł elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny, odzieżowy i spożywczy. W mieście i na przedmieściach znajduje się tu m.in. przedsiębiorstwo obróbki aluminiumTechnal (inne języki) , przedsiębiorstwa komputeroweOpenCube Technologies (inne języki) iEurécia (inne języki) ,Nexeya (inne języki) (elektronika dla przemysłu kosmicznego),Chavanne (inne języki) (pianina),Étienne Lacroix (inne języki) (pirotechnika),Micropep Technologies (inne języki) ,Naïo Technologies (inne języki) (robotyka rolnicza),Safran Electrical & Power (inne języki) (systemy elektryczne dla sektora lotniczego, kosmicznego i obronnego).
W mieście znajduje się niewielkadzielnica biznesowa Compans-Caffarelli (inne języki) .
W rankinguMercer (inne języki) jakości życia , Tuluza w 2023 roku uplasowała się na 33. miejscu na świecie, zaraz poParyżu , 12 miejsc przedLondynem , 51 miejsc przed Warszawą[ 5]
Metro w Tuluzie. Tramwaj w Tuluzie.
Miasto jest otoczone przez autostradowąObwodnicę Tuluzy (inne języki) (Périphérique de Toulouse ), która łączy się z szeregiem autostrad:
Głównym dworcem kolejowym jestGare de Toulouse-Matabiau . Obsługuje on kolej wysokich prędkościTGV inOui (inne języki) na trasie Tuluza - Bordeaux - Paryż, choć prędkości 300 km /h osiągane są dopiero od Bordeaux. W budowie jest linia dużych prędkościLGV Bordeaux - Tuluza (inne języki) . Funkcjonują tutaj również tanie linie kolejoweOuigo (inne języki) do Paryża i system kolei regionalnejTER Occitanie (inne języki) .
Innymi stacjami kolejowymi są:Gare de Toulouse-Saint-Agne ,Gare de Toulouse-Montaudran ,Gare de Route-de-Launaguet ,Gare de Toulouse-Lalande-Église ,Gare du TOEC (inne języki) ,Gare de Toulouse-Saint-Cyprien-Arènes (inne języki) ,Gare de Lardennes (inne języki) ,Gare de Saint-Martin-du-Touch (inne języki) ,Gare des Ramassiers (inne języki) .
W mieście funkcjonują dwa małe rzeczne porty:Port de l'Embouchure (inne języki) połączonyKanałem Południowym zMorzem Śródziemnym orazPort Saint-Sauveur (inne języki) .
Miasto obsługiwane jest przez międzynarodowyport lotniczy Tuluza-Blagnac , który obsłużył w 2017 roku 9,3 miliona pasażerów i obsługuje loty do Polski (Kraków-Balice).
Komunikacja miejska obejmuje autobusy (miejskie oraz częściowo regionalneliO (inne języki) ),metro w Tuluzie oraztramwaje w Tuluzie . Operatorem ich jestTisséo (inne języki) . Dodatkowo część połączeń regionalnychTER Occitanie (inne języki) funkcjonuje jakokolej aglomeracyjna .
W 2007 roku wprowadzonopubliczny system wypożyczania rowerów o nazwieV'l'Toulouse .
Działa tutaj również miejskakolej linowa Téléphérique de Toulouse (inne języki) (Téléo ).
Historycznie, położona w krainieLangwedocja , na obszarze rozległejOksytanii . Tuluza leży nad rzekąGaronną , 150 km na zachód odMorza Śródziemnego , 230 km na wschód odOceanu Atlantyckiego , kilkadziesiąt kilometrów na północ odPirenejów oraz kilkadziesiąt kilometrów na południowy-zachód odMasywu Centralnego .
Średnia temperatura i opady dla Tuluzy(port lotniczy Tuluza-Blagnac ) Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna Średnie temperatury w dzień [°C] 9,7 11,2 15,0 17,6 21,4 25,7 28,2 28,5 24,8 19,7 13,5 10,4 18,8 Średnie dobowe temperatury [°C] 6,3 7,1 10,3 12,7 16,4 20,3 22,6 22,8 19,3 15,3 9,9 7,0 14,2 Średnie temperatury w nocy [°C] 2,9 3,1 5,5 7,9 11,4 15,0 17,0 17,1 13,9 10,9 6,3 3,6 9,6 Opady [mm]52,5 37,2 45,3 65,2 73,6 64,2 40,1 44,6 45,7 54,3 55,0 49,3 627 Średnia liczba dni deszczowych 9,2 7,8 8,2 9,3 9,9 7,1 5,7 5,9 6,6 7,5 10,0 8,7 96 Średnieusłonecznienie [h] 89 118 175 189 212 232 259 246 210 155 100 90 2075 Źródło: Météo-France[ 11] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, 1991–2020, wysokość 151 m n.p.m., 7 km od centrum miasta)
Wstarożytności zostało założone przezRzymian miastoTolosa , które później (wV wieku ) byłostolicą państwaWizygotów . W507 roku została zdobyta przezFranków . OdIX wieku była stolicą hrabstwa Tuluza. W1227 roku powstały statuty regulującesukiennictwo . W średniowiecznej Tuluzie odbywały się odWielkiego postu do początków grudnia popularnejarmarki . 7 maja1463 roku miasto zostało doszczętnie zniszczone w pożarze.
Tuluza zwana jest różowym miastem (la ville rose ) z powodu charakterystycznej lekko różowej cegły widocznej naelewacjach wielu budynków miasta.
Cité de l’espace , muzeum kosmiczneAeroscopia , muzeum lotnictwaL’Envol des pionniers , muzeum lotnictwaCité de l’espace , muzeum kosmiczneLes Abattoirs , muzeum sztuki współczesnejMusée des Augustins (inne języki) , muzeum sztuk pięknychMusée Saint-Raymond (inne języki) , muzeum archeologiczneMusée Georges-Labit (inne języki) , muzeum archeologiczne (głównie starożytny Egipt i Daleki Wschód)Muzeum Tuluzy (inne języki) , muzeum historii miastaObserwatorium astronomiczne w Tuluzie (inne języki) Airexpo , pokazy lotniczeWilla romańska w Chiragan (inne języki) , stanowisko archeologiczne (willa rzymska)Stadium de Toulouse oraz budynek basenuPiscine municipale Alfred-Nakache (po lewej stronie)Odbyły się tutaj imprezy sportowe o znaczeniu międzynarodowym, m.in.:Mistrzostwa Europy w Piłce Siatkowej Mężczyzn 1979 ,Mistrzostwa Świata w Squashu (inne języki) 1986, 1990,Mistrzostwa Świata U-19 w Rugby Union Mężczyzn 1991 ,Mistrzostwa świata U-17 w koszykówce kobiet 2010,Mistrzostwa świata w hokeju in-line 2014,IWBF Champions League (inne języki) (Mistrzostwa Europy wkoszykówce na wózkach ) 2012, 2014, 2017,Światowe kwalifikacje do IO 2020 we wspinaczce sportowej ,France Women’s Sevens 2022 .
Jedna z aren m.in.:Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1938 orazMistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1998 ,Mistrzostw Świata B w Piłce Ręcznej Mężczyzn 1981 ,Pucharu Świata w Rugby 2007 ,Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2016 .
Odbywały się tutaj turnieje tenisowe:Grand Prix de Tennis de Toulouse w latach 1982–2000 iMasters France (inne języki) 2008, 2009 oraz turniej golfowyOpen international de Toulouse (inne języki) w latach 2003-2012.
Przez Tuluzę28 razy (inne języki) przebiegała trasa wyścigu kolarskiegoTour de France .
Co roku odbywa się tu maratonMarathon de Toulouse Métropole (inne języki) z 24 303 uczestnikami.
.jpg)
