| |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Biskup krakowski | |||
| Okres sprawowania | 1455–1460 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Nominacja biskupia | 25 września 1455 | ||
| Sakra biskupia | 25 stycznia 1456 | ||
| |||
| Data konsekracji | 25 stycznia 1456[1] |
|---|---|
| Konsekrator | |
| Współkonsekratorzy |
Tomasz Strzępiński herbuPrus I,Tomasz ze Strzempina[2] (ur.10 sierpnia1398 wStrzępinie w Wielkopolsce, zm.22 września1460 wIłży) – profesor i rektorUniwersytetu Krakowskiego[3],podkanclerzy koronny od 1454,biskup krakowski wybrany przez kapitułę 25 maja 1455, wybór ten zatwierdziłpapieżKalikst III 10 października 1455.
Syn Prandoty Strzempińskiego herbu Prus i Doroty z rodu Brogów-Leszczyców, Tomasz Strzępiński urodził się wStrzępinie pod Bukiem w 1398 roku[4]. Tomasz Strzępiński od 1419 studiował naUniwersytecie Krakowskim, uzyskując w 1421 roku stopień magistra sztuk wyzwolonych, w 1431 tytuł doktora prawa kanonicznego, natomiast w 1443 tytuł doktora teologii[5].
Po powrocie do Krakowa Strzępiński został przyjęty na wydział prawa i po kilku latach objął katedrę „Dekretów”, najważniejszą w ówczesnej hierarchii uniwersyteckiej katedrę prawniczą. Był najpierw profesorem prawa (1431–1443), a następnie (1443–1452)[6] był profesorem nawydziale teologicznym, a w latach 1432–1433 i ponownie w latach 1443–1444 zajmował stanowiskorektora uniwersytetu[2]. W 1434 został mianowany kanonikiem gnieźnieńskim, a dwa lata później kanonikiem krakowskim[5].
W 1433 był delegatem prymasaWojciecha Jastrzębca nasobór w Bazylei (1431–1449), na który w 1439 roku przygotował traktatDepotestate ecclesiae et concilii oecumenici mający na celu rozstrzygnięcie fundamentalnej dla Kościoła kwestii stosunku między władzą papieża a soborem ekumenicznym. Strzępiński zaprezentował w nim stanowisko, że władza przysługuje całemu Kościołowi, a nie samym papieżom. W latach późniejszych Strzępiński odstąpił odkoncyliaryzmu i uznał wyższość papieża nad soborem i całym Kościołem.
W latach 1437–1455 był współpracownikiem prymasaWincentego Kota w Gnieźnie[5].
W 1453 roku Strzępiński został wybrany przez część kapituły arcybiskupem gnieźnieńskim. Godności tej jednak nie przyjął, ustępującJanowi ze Sprowy, popieranego przez królaKazimierza Jagiellończyka co zyskało mu uznanie monarchy i mianowanie go podkanclerzym koronnym po śmierci Piotra Wody ze Szczekocin wbitwie pod Chojnicami w 1454 roku. Pracował między innymi nadStatutami nieszawskimi. Po śmierciZbigniewa Oleśnickiego w 1455 roku zostałbiskupem krakowskim. Dokonana przez kapitułę krakowską elekcja kanoniczna była jednomyślna[5].
Był to jedyny profesor Uniwersytetu Krakowskiego na tronie biskupim w Krakowie[potrzebny przypis]. Jako biskup krakowski stał się jeszcze bliższym współpracownikiem królaKazimierza Jagiellończyka[5].W 1458 ochrzcił królewiczaKazimierza[potrzebny przypis].
Dwukrotnie zwoływał sobory diecezjalne w 1456 i 1459 – ich głównym tematem było uzyskanie zgody duchowieństwa na kontrybucję przeznaczoną na potrzeby państwa spowodowanewojną z zakonem krzyżackim, co udało się biskupowi osiągnąć. Nie godził się na przekazywanie przez kler dobrowolnych darów na potrzeby państwa polskiego[7]: w 1455 roku sprzeciwił się zajęciu przez króla naczyń liturgicznych i klejnotów Kościoła krakowskiego by spłacić żołd dla wojska ale zaoferował królowi poręczenie pożyczki i zachęcał kler do dobrowolnych darowizn na rzecz wojny[6]. W 1456 roku osobiście przekazał aż 6000 zł, a nasejmie piotrkowskim w 1458 zgodził się przekazać trzecią część dochodów ze swojego biskupstwa. Upoważniony przez sejm piotrkowski został członkiem polskiej delegacji w Toruniu gdzie podczas rokowań zKrzyżakami w 1459 roku dowodził praw Polski do ziem pruskich[5].
NaStradomiu założył i uposażył szpital dla chorych księży. W testamencie swoją bogata bibliotekę, liczącą około 100 rękopisów, przekazał wydziałowi prawa uniwersytetowi, uposażył profesorów prawa na żupach wielicko-bocheńskich[8]. Został pochowany wkatedrze na Wawelu[5],a w skarbcu katedry do dziś przechowywana jest gotycka infuła będąca pamiątką po biskupie Strzępińskim[potrzebny przypis].
