Tokonoma (jap. 床の間 toko-no-ma) – alkowa, wnęka o stopień wyższa od poziomu podłogi, służąca jako przestrzeń dekoracyjna w japońskim pokojuwashitsu, którego podłoga jest pokrytatatami[1].
Tokonoma to miejsce, w którym zawieszony jest japoński zwójkakemono przedstawiający obraz i/lub kaligrafię, wystawiane są kwiaty w postaciikebany,bonsai,sansui-keiseki, a takżeokimono, ceramika, inne przedmioty artystyczne i ozdobne zmieniane w zależności od pory roku i świąt[2][3].
Tradycja budowania pomieszczeń mieszkalnych z tokonomą sięga XVI wieku, czyli czasów, gdy krajem rządziła klasa wojowników.Samuraje wykorzystywali tokonomę do prezentacji dzieł sztuki, które zdobyli dzięki handlowi z Chinami. To był dowód ich pozycji społecznej[2].
Powstał wówczas styl architektonicznyshoin-zukuri, a tokonoma była ważną jego częścią. Styl ten wykorzystywano m.in. w salach gościnnych świątyńzen i rezydencjach wojskowych, w okresach Azuchi-Momoyama (1568–1600) i Edo (1600–1868). Stanowi podstawę dzisiejszego japońskiego domu w tradycyjnym stylu[2].
Stylshoin-zukuri stał się podstawą organizacji pomieszczeń w stylu japońskim, a po zakończeniu ery samurajów zdobył popularność wśród ogółu społeczeństwa. Jednak ta cecha japońskich domów staje się ostatnio rzadka, ponieważ pokoje w stylu zachodnim stają się coraz bardziej popularne. Innym powodem jest to, że warunki mieszkaniowe dzisiejszej Japonii pozostawiają bardzo mało miejsca na alkowę pełniącą wyłącznie funkcję dekoracyjną. Nadal jednak można znaleźć tokonomę w japońskich pensjonatachryokan[2].