Magellania flavescens. Otwarta muszla (po lewej widok skorupki brzusznej, po prawej skorupki grzbietowej). Widoczna między innymi pętla oznaczona literąl (od angielskiegoloop).
Terebratulida –rządramienionogów, którego cechą charakterystyczną jest szkieletlofoforu w postaci pętli (ang.loop). Przedstawiciele tego rzędu występują oddewonu do dzisiaj[1].
Cechy charakterystyczne, systematyka i nomenklatura
Terebratulida należą do podtypuRhynchonelliformea, odpowiadającego w przybliżeniu dawniej wyróżnianej gromadzie ramienionogówzawiasowych (Articulata), którego przedstawiciele odznaczają się wapiennąmuszlą i obecnością zawiasów. W obrębie tego podtypu należą do gromady Rhynchonellata, wyróżnianej na podstawie mikrostruktury muszli. Rząd wyróżniany jest na podstawie obecnościbrachidium w postaci pętli (dawniej zwanej też taśmą)[2][3], choć u niektórych form może ona ulec wtórnemu uwstecznieniu.
Terebratulidy dzielą się na trzy podrzędy:
Terebratulidina Waagen, 1883, u których pętla wontogenezie powstaje bez udziału septum środkowego lub związanych z nim struktur (ang.septal pillar); podrząd ten obejmuje wszystkie terebratulidy krótkopętlowe i niektóre długopętlowe[1];
Terebratellidina Muir-Wood, 1955, u których pętla w ontogenezie powstaje z udziałem septum środkowego lub związanych z nim struktur (ang.septal pillar); podrząd ten obejmuje wyłącznie terebratulidy długopętlowe[1];
Gwyniidina Halamski & Bitner in Halamskiet al., 2015, u których pętla jest wtórnie uwsteczniona aż do całkowitego zaniku[4].
Nazwa rzędu pochodzi od nazwy rodzajuTerebratula Müller, 1776 z gatunkiem typowymTerebratula terebratula (Linnaeus, 1758) [=Anomia terebratula Linnaeus, 1758]. Pochodzi ona od łacińskiego słowaterebro „wiercę”[5] i odzwierciedla obecność otworu nóżkowego w muszli[6].
Wększość rodzajów terebratulidów odznacza się gładką (nieornamentowaną) muszlą, ale do tego rzędu należą również formy o muszli żebrowanej[1].
Terebratalia transversa (Sowerby, 1846) – żywy ramienionóg z rozchyloną muszlą
Najstarsze terebratulidy znane są z wczesnego dewonu. W żywecie występowały olbrzymie terebratulidy z rodziny Stringocephalidae (m.in. rodzajeStringocephalus iStringodiscus), które były jednymi z największych ramienionogów w dziejach. Największą różnorodność terebratulidy osiągnęły wjurze; z tego okresu znanych jest ponad 150 rodzajów należących do tego rzędu[1]. Od kredy różnorodność wszystkich ramienionogów zmniejszała się[7].
↑abcdefD.E.D.E.LeeD.E.D.E. i inni,Terebratulida, [w:]Roger L.R.L.Kaesler (red.),Treatise on Invertebrate Paleontology. Part H, Brachiopoda, Revised, Volume 5: Rhynchonelliformea (part), Boulder, Colorado–Lawrence, Kansas: The Geological Society of America, Inc. and The University of Kansas, 2006, s. 1965–2250.
↑FranciszekF.BiedaFranciszekF.,Paleozoologia. Tom I: Część ogólna, Zwierzęta bezkręgowe, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1966. Brak numerów stron w książce
↑JerzyJ.KreinerJerzyJ.,Słownik etymologiczny łacińskich nazw i terminów używanych w biologii oraz medycynie, wyd. 2, Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, 1963. Brak numerów stron w książce
↑JozefJ.MichalikJozefJ.,The structure and distribution of the European Cretaceous brachiopod assemblages with emphasis on the Tethyan fauna,Heinz A.H.A.Kollmann,H.H.Zapfe (red.), Österreichische Akademie der Wissenschaften Schriftenreihe der Erdwissenschaftlichen Kommissionen, Vienna: Springer, 1992, s. 57–74,DOI: 10.1007/978-3-7091-5644-5_5,ISBN 978-3-7091-5644-5(ang.).
_(Tertiary%3b_New_Egypt%2c_New_Jersery%2c_USA)_5.jpg)
_(Tertiary%3b_New_Egypt%2c_New_Jersery%2c_USA)_8.jpg)
_(modern%3b_offshore_Leyte_Island%2c_Philippines)_5.jpg)
