Teoria modernizacji – ogólna nazwateorii rozwoju społecznego, opisującychrozwój społeczeństw w kierunkuspołeczeństwa nowoczesnego. Teorie modernizacji są jedną z postaciewolucjonizmu[1].
Istnieje wiele teorii modernizacji, których cechą wspólną jest opisywanie mechanizmów przechodzenia dospołeczeństwa nowoczesnego. Teorie modernizacji mają zarównowyjaśniać modernizację, jak i wskazywać w jaki sposób można zmodernizować społeczeństwo (charakternormatywny).
Teoria modernizacji podziela większość założeń ewolucjonizmu. W szczególności[2]:
Dodatkowo jednak, teoretycy modernizacji podkreślali konieczność planowanychzmian społecznych, mających doprowadzić do społeczeństwa nowoczesnego (inżynieria społeczna). Ponieważ wzorcowymi społeczeństwami nowoczesnymi były społeczeństwa zachodnie, tym samym modernizacja miała polegać na przejmowaniu zachodnich wzorców i instytucji (westernizacja czyamerykanizacja)[3].
Rodzajem teorii modernizacji jest powstała w latach sześćdziesiątych XX wiekuteoria konwergencji. Wskazywała ona, że społeczeństwakapitalistyczne (Pierwszy Świat) ispołeczeństwa komunistyczne w wyniku modernizacji będą się upodabniać do siebie[4].
Teoria modernizacji była krytykowana ze stronyteorii zależności, a współcześnie ze stronyteorii systemów-światów.