Tendrzak –parowóz przystosowany konstrukcyjnie do eksploatacji beztendra, przewożący w odpowiednich zbiornikach i zasobnikach zapas wody kotłowej i opału (najczęściej węgla). Tendrzaki w systemieoznaczeń na PKP mają jako drugą dużą literęK.
Wodę w tendrzakach przewozi się najczęściej w prostopadłościennych zbiornikach (tzw.skrzyniach wodnych) umieszczonych po bokachkotła lub mniejszych zbiornikach pod kotłem, wewnątrzostoi. W niektórych krajach, zwłaszcza Wielkiej Brytanii i USA, popularne były tendrzaki z tzw. siodlastym zbiornikiem (ang.saddle tank), nieforemnego kształtu, obejmującym kocioł od góry i po bokach.
Opał, którym jest najczęściej węgiel, przewożony jest typowo w skrzyni umieszczonej za budkąmaszynisty. W małych tendrzakach skrzynia z węglem bywała umieszczona przed budką, zwykle po lewej stronie kotła. W najmniejszych lokomotywach jej rolę mógł pełnić kosz z węglem w budce. Rozwiązania bez skrzyni z tyłu budki umożliwiały stosowanie pomocniczych tendrów doczepnych, zwłaszcza w tendrzakach wąskotorowych.
W porównaniu z klasycznym parowozem, tendrzak ma mniejszy zasięg ze względu na mniejszy zapas paliwa i wody, niż to ma miejsce w przypadku wykorzystania zewnętrznego tendra. Cechuje się jednak zwartą konstrukcją i większą siłą pociągową od porównywalnego mocą parowozu tendrowego, gdyż ciężar paliwa i wody zwiększa masę przyczepną. Najważniejszą cechą jest możliwość rozwijania pełnej prędkości w obu kierunkach jazdy, dzięki czemu nie wymagają stosowaniaobrotnic do zmiany kierunku jazdy (parowozy tendrowe jadąc tendrem naprzód nie mogą zwykle przekraczać prędkości 50 km/h lub mniejszych, w zależności od typu). Znacznie lepsza, niż w parowozach tendrowych jest także widoczność z kabiny przy jeździe do tyłu. Stąd tendrzaki były bardzo popularne na liniach podgórskich i górskich oraz lokalnych, wiążących się z częstymi zmianami kierunku jazdy, bez rozbudowanej infrastruktury kolejowej umożliwiającej odwracanie parowozu. Ponadto mniejsze z nich rozpowszechniły się w drugiej połowie XIX wieku szeroko na kolejach przemysłowych całego świata oraz na stacjach ibocznicach kolejowych jakoparowozy manewrowe. Na przełomie XIX i XX wieku wraz z rozwojemkolei aglomeracyjnych ipodmiejskich rozwinęły się konstrukcje tendrzaków do ich obsługi, które charakteryzowały większąmocą kotłową i większymprzegrzewaczem pary, a przez to szybkim rozruchem i dość dużą prędkością maksymalną (80-100 km/h). Wraz z postępującą elektryfikacją kolei w aglomeracjach lokomotywy te przeznaczano do innych zadań (manewry, linie lokalne i dojazdowe).
Najstarszy zachowany w Polsce tendrzakTKb-1479 (będący jednocześnie najstarszym zachowanym w kraju parowozem) pochodzi z roku 1877 i znajduje się wskansenie taboru w Chabówce. Pracował do lutego 1970 roku w suszarni wWierzchosławicach.
Niektóre tendrzaki, szczególnie wąskotorowe, były przystosowane do korzystania z tendra, gdy zachodziła konieczność wykorzystania ich w pracy pociągowej na dłuższej trasie.
Przykłady tendrzaków:
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Tendrzak |