Tech noir (znane również jakocyber noir,future noir^[2] orazscience fiction noir^[3]) – hybrydowy gatunekfikcji, w szczególnościfilmowej, łączący elementyfilmu noir iscience fiction. Charakterystycznymi przykładami tego gatunku są filmyŁowca androidów (1982) w reżyseriiRidleya Scotta^[4] orazTerminator (1984) w reżyseriiJamesa Camerona^[5][6]. Tech noir ukazuje technologię jako destrukcyjną idystopijną siłę, która zagraża wszystkim aspektom rzeczywistości^[7].

Termin tech noir został wprowadzony przez Jamesa Camerona w filmieTerminator, gdzie posłużył jako nazwa nocnego klubu. Jednocześnie nawiązywał do estetyki gatunku film noir oraz futurystycznej stylistyki science fiction^[8].

Klasyczne filmy noir, z ich charakterystyczną stylistyką i cyniczną wymową, miały istotny wpływ na kształtowanie się gatunkucyberpunk w literaturze i filmie, który wyłonił się na początku lat 80. XX wieku. Filmem, który najbardziej oddziaływał na cyberpunk, byłŁowca androidów (1982) w reżyserii Ridleya Scotta. Produkcja ta nawiązuje wyraźnie do estetyki klasycznego noir, co widoczne jest w całej narracji i stylu wizualnym^[2]. Warto zaznaczyć, że Scott później zrealizował takżeneo-noirowy melodramat kryminalnyOsaczona (1987)^[9].

Badacz Jamaluddin Bin Aziz zauważył, że „cieńPhilipa Marlowe’a” widoczny jest w innych filmach reprezentujących nurt „future noir”, takich jak12 małp (1995),Mroczne miasto (1998) orazRaport mniejszości (2002). Motywy noir są również obecne w filmieGattaca – szok przyszłości (1997)^[10][1], gdzie historia bohatera poddanego śledztwu nawiązuje do dystopijnych wizji rodem zNowego wspaniałego świata^[11][12].

Silne elementy tech noir można dostrzec również w dystopijnej satyrzeTerry'ego GilliamaBrazil (1985) oraz w filmieMiasto zaginionych dzieci (1995) iDelicatessen (1991) w reżyseriiJeana-Pierre’a Jeuneta iMarca Caro. Obie produkcje wykazują wpływy twórczości Gilliama, a w szczególnościBrazil^[13].

FilmTrzynaste piętro (1999) stanowi hołd dla klasycznego noir, łącząc ten styl z refleksjami na temat wirtualnej rzeczywistości^[14][13]. Z kolei japońskie filmyanime, takie jakGhost in the Shell (1995) i jego kontynuacjaGhost in the Shell 2: Niewinność(inne języki) (2004) w reżyseriiMamoru Oshii, łączą science fiction, noir i animację^[15][16]. Podobną syntezę można dostrzec we francuskim filmieRenaissance (2006)^[17].

• Fantastyka naukowa według podgatunku
• Filmy noir
• Cyberpunk

• Artykuły z propozycjami tłumaczeń