To jest wersja przejrzana tej strony
 Tatsuya Nakadai (2009) | |||
| Imię i nazwisko | Motohisa Nakadai | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 13 grudnia 1932 | ||
| Data i miejsce śmierci | 8 listopada 2025 | ||
| Współmałżonek | Yasuko Miyazaki(inne języki) (1957–1996; jej śmierć) | ||
| Lata aktywności | 1952–2020 | ||
| Odznaczenia | |||
  | |||
| |||
Tatsuya Nakadai (jap. 仲代 達矢 Nakadai Tatsuya) (ur.13 grudnia1932 wTokio, zm.8 listopada2025 tamże[1][2][3]) – japoński aktor filmowy.
Zyskał uznanie jako odtwórca postacisamurajów irōninów. Często występował w takich rolach obokToshirō Mifune, m.in. w filmach jak:Straż przyboczna,Sanjūrō: samuraj znikąd,Bunt. Spór pomiędzyAkirą Kurosawą a Mifune, powstały podczas kręcenia „Rudobrodego”, doprowadził do zerwania ich współpracy. Od tamtego momentu nasiliła się współpraca Nakadai i Kurosawy.
W swojej ponad 50-letniej karierze aktorskiej Tatsuya Nakadai wystąpił łącznie w ponad 120 filmach fabularnych. Współpracował z niemal wszystkimi reżyserami japońskimi (poniższa lista reżyserów ułożona jest w porządku alfabetycznym, w nawiasach podana jest liczba filmów, jaką z każdym z nich zrealizował):
Jak głosi fama, Nakadai został odkryty przypadkowo przez reżyseraMasakiego Kobayashi w 1953 r., podczas wizyty reżysera w sklepie, w którym pracował 23-letni wówczas Nakadai. Młody człowiek skorzystał ze złożonej mu propozycji i po wstępnym przeszkoleniu scenicznym w stylushingeki (Nowy Japoński Ruch Teatralny, który odrzucał tradycje teatrównō ikabuki na rzecz zachodniego realizmu), w rok później zadebiutował w filmieThe Thick-Walled Room u tegoż właśnie reżysera.
Do 1960 r. Nakadai zagrał ponad 20 ról w różnych filmach wytwórniShōchiku, szybko zdobywając uznanie i popularność, w czym pomogła mu również osobista aparycja. Był młodym, przystojnym aktorem, o wyrazistych oczach, przenikliwym spojrzeniu i bardzo szczególnym głosie (stentorowy baryton).
Największą jego rolą w początkowym okresie jego kariery filmowej była postać Kajiego, młodego żołnierza, bohatera 9-godzinnego, trzyczęściowego dziełaMasakiego Kobayashi pt. „The Human Condition” („Dola człowiecza”), przedstawiającego piekło wojny wMandżurii, a na jej tle los młodego człowieka, który w okopach traci wszystkie swoje wcześniejsze przekonania oraz resztki sumienia.
Po upływie dziesięciu lat od swego debiutu Tatsuya Nakadai zyskał opinię najbardziej wszechstronnego i prężnego młodego talentu aktorskiego – a wkrótce po tym, jednego z największych aktorówfilmu samurajskiego oraz nieśmiertelną sławę supergwiazdora filmowego.
W okresie 1957–1963 Nakadai wystąpił w 5 filmach reżyseraMikio Naruse, seniora wśród twórców pracujących dla wytwórniShōchiku. Najgłośniejszym z tych filmów był obraz z roku 1960, pt. „When a Woman Ascends the Stairs”, w którym Nakadai zagrał postać menedżera baru.
Na przestrzeni lat 1954–1985 ta para artystów, aktor i reżyser, zrealizowała wspólnie 11 filmów. Ich bliska współpraca porównywana była często do współpracy innego japońskiego tandemu filmowego, Mifune – Kurosawa.
Niektóre role:
W latach 1954–1985 Nakadai zagrał w 6 filmach Kurosawy. Pierwsza jego rola była drobna, ale symboliczna – w filmieSiedmiu samurajów (1954) Nakadai pojawia się na krótko, jako samuraj przechodzący ulicą miasteczka, w którym chłopi werbująrōninów do obrony ich wsi przed rozbójnikami. Ponieważ odrzucił ich propozycję, nie stał się jednym z bohaterów historii opowiedzianej w tym filmie. I chociaż ta pierwsza rola Nakadaia jako samuraja była jedynie epizodyczna, można ją potraktować jako zwiastun późniejszych jego wielkich ról filmowych wfilmach samurajskich.
Następne role Nakadaia w filmach Kurosawy były już o wiele bardziej znaczące:
Po zerwaniu wieloletniej współpracy Kurosawy z Mifune, co nastąpiło w 1965 r. (w wyniku sporu osobistego, jaki pojawił się w trakcie realizacji filmuRudobrody), Akira Kurosawa przez 18 lat nie zdobył się na reżyserowanie filmów o tematyce samurajskiej. Kiedy jednak ponownie na to się zdecydował uznał, że jedynym aktorem, który może zastąpić Mifune, jest właśnie Nakadai. W wyniku jego decyzji powstały 2 wybitne filmy:
Z Hideo Gosha, reżyserem wielu głośnych filmów samurajskich, Nakadai współpracował w latach 1966–1991, co zaowocowało 11 filmami. Najważniejsze tytuły ich wspólnych dzieł są to (w nawiasach podane są imiona postaci filmowych granych przez Nakadaia):
Na przestrzeni lat 1958–2002 Nakadai wystąpił w 12 filmach tego reżysera.Kihachi Okamoto był jednym z czołowych reżyserów japońskich, a międzynarodową sławę przyniosły mu filmy o tematyce samurajskiej, zwłaszcza te z Tetsuyą Nakadai w roli głównej (imiona postaci filmowych granych przez Nakadaia podane są w nawiasach):
Tragiczna postać lorda Hidetory Ichimonji w filmieRanKurosawy była ostatnią wielką rolą Nakadaia. Po zagraniu w tym wybitnym filmie aktor usunął się w cień, grając później raczej role drugoplanowe w filmach przeznaczonych wyłącznie dla widowni japońskiej. Pojawiał się również w japońskiej telewizji, m.in. w filmach biograficznych o odchodzących stopniowo wielkich twórcach powojennego kina japońskiego, z którymi przecież był tak długo i blisko.
Skoncentrował się na rozwijaniu działalności Mumeijuku (Studio dla Nieznanych Aktorów), które założył już w roku 1978, wspólnie z żoną, Yasuko Miyazaki (również aktorką – pseudonim artystyczny: Tomoe Ryo).
W 1995 r. wziął udział w filmie „East Meets West”, w międzynarodowej obsadzie, w reżyseriiKihachi Okamoto. Jednakże w 1996 r., po śmierci żony, z którą pozostawał w harmonijnym związku przez 39 lat, Nakadai ponownie pogrążył się w głębokie odosobnienie.Dopiero ostatnie lata przyniosły częściowy powrót aktora do filmu:
Po roku 2000 Nakadai zagrał jeszcze kilka ról w filmach i serialach telewizyjnych, raczej nieznanych widowni zachodniej;
(tytuł angielski lub polski /tytuł japoński
