Jego rodzicami byli Henry Ware Eliot, przemysłowiec i filantrop, iCharlotte Champe Stearns Eliot, nauczycielka i poetka[3]. Urodzony w Stanach Zjednoczonych, zostałbrytyjskim poddanym w roku 1927, w tym samym roku przeszedł naanglikanizm[2]. Uczył się w Smith Academy w St. Louis a następnie w Milton Academy w Massachusetts[4]. Studiował na uniwersytetach w USA (Harvard), Anglii (Oxford) i Francji (Uniwersytet Paryski)[5].
W 1922 założył pismoThe Criterion, działające do 1939, które zajmowało się szeroko pojętą problematyką społeczną, polityczną i kulturalną[8]. Wkrótce stało się ono jednym z najwyżej cenionych pism krytycznych[2].
W 1948 roku poeta otrzymał literacką Nagrodę Nobla[9]
Eliot ukazywał w swojej liryce charakterystyczne dla nowoczesnego człowieka poczucie egzystencjalnego zagubienia w świecie. Poeta łączył w swoim dziele pierwiastki awangardowe i tradycyjne, czerpiąc obficie z dziedzictwa kultury europejskiej i orientalnej. Odwołuje się między innymi do Ognistego kazania Buddy.
Już debiutancki tomPrufrock i inne obserwacje (1917) zapowiadał narodziny wielkiego artysty. Szczególną uwagę zwracała pełna ironicznej rezygnacjiPieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka, w której Eliot zastosował podobne zabiegi jak w późniejszej o kilka latZiemi jałowej. Zapisywał cudze głosy, łączył niespójne z pozoru sekwencje, stosował zasady konstrukcji muzycznej. Konsekwentnie budował postać bohatera współczesnego, pozbawionego heroizmu, sceptycznie oceniającego własne możliwości, zagubionego w tłumie. Równie interesujący jest kolejny tom pt.Wiersze (1919). Apokaliptyczne echa rozbrzmiewają w wierszachHipopotam iGerontion. Nową tonację wniósłSweeney wśród słowików. Już w najwcześniejszych utworach Eliota fascynowała brzydota (miasto w oparach mgły i żółtego dymu, ponury jesienny wieczór, nieciekawe, obskurne wnętrza domów). Jego bohaterowie (Pfrufrock, Gerontion) są zbyt zmęczeni, by stanąć do walki. Starzeją się, nie mają sił ani ochoty, by pójść śladami księcia Hamleta. Świat pokazywany w późniejszych wierszach i poematach Eliota zbliża się często do kresu swego istnienia. Nadchodzi czas posuchy, czas cywilizacji wyczerpanej, skazanej na zagładę. Katastrofę mogą przetrwać tylko nieliczne, najlepiej przystosowane zwierzęta (szczur) i rośliny (kaktus).
Przełomowym i najważniejszym dziełem poety jestZiemia jałowa, uważana powszechnie za jeden z najważniejszych i najbardziej wpływowych[11] poematów XX wieku. Podstawowym impulsem do napisania tego dzieła była dla Eliota lekturaZłotej gałęziJamesa George’a Frazera. Najprawdopodobniej obraz tytułowej jałowej ziemi Eliot przejął z poematuRoberta BrowningaSir Roland pod Mroczną Wieżą stanął. Z liryki Browninga iAlfreda Tennysona zaadaptował dla swoich celów technikę narracyjnąmonologu dramatycznego. Swoistą kodą doZiemi jałowej stał się krótki poematPróżni ludzie, zawierający najbardziej znany cytat, mówiący, że świat kończy się nie z hukiem, ale ze skowytem. W dalszych latach w twórczości Eliota coraz mocniej zaczęły dochodzić do głosu inspiracje chrześcijańskie.
Ostatnim wielkim dziełem lirycznym poety stały sięCztery kwartety. Tytuły kolejnych poematów(Burnt Norton,East Coker,The Dry Salvages iLittle Gidding) odpowiadają nazwom miejscowości w Anglii i USA. Kunsztowna kompozycja dzieła opiera się na powtarzalności wątków i obrazów. Podobnie w dziełach dawnych mistyków pogodzone zostają paradoksy czasu i wieczności, ruchu i ciszy, słowa i milczenia. Mistyczna wędrówka kończy się wielkim uspokojeniem, pojednaniem życia i śmierci (symbole ognia i róży).
Po napisaniuZiemi jałowej,Wydrążonych ludzi i poematuPopielec (1930) Eliot coraz częściej odchodził od liryki w stronę teatru poetyckiego. W ciągu kilkunastu lat stworzył cieszące się dużym wzięciem sztuki:Mord w katedrze (1935),Zjazd rodzinny (1939) orazCoctail party (1949). Był zwolennikiem teatru swobodnie łączącego rozmaite konwencje i techniki pisarskie.
Eliot sądził, że poeta powinien być równocześnie krytykiem literackim, świadomym wybranej przez siebie drogi artystycznej, a także tradycji. Swój program sformułował w tomach szkiców: Święty gaj (1920), Eseje wybrane (1932), Użyteczność poezji i użyteczność krytyki (1933). Związany był z kierunkiem tzw. Nowej Krytyki, niechętnej wybujałemu indywidualizmowi. Z czasem stawał się coraz bardziej negatywnie nastawiony w stosunku do wszelkiego nowatorstwa. Literaturze współczesnej zarzucał zeświecczenie, brak perspektywy religijnej (w odpowiedzi krytycy wytykali mu skłonność do kaznodziejstwa). Od artysty domagał się solidnej edukacji humanistycznej (m.in. znajomości języków starożytnych). Negatywnie oceniałBurnsa iBlake’a, a jako redaktor odrzuciłFolwark zwierzęcyOrwella.
W poglądach politycznych Eliota silnie obecna jest krytykademokracji parlamentarnej, którą oskarżał o zagubienie wartości moralnych. Politycy nastawieni są na zysk, utracili więź z tradycją, przez co zerwali więź ze społeczeństwem. Główna przyczyna zła tkwi jednak w wychowaniu. Eliot krytykuje system edukacyjny za narzucenie obcych wzorców, kształtowanie nadmiernego indywidualizmu, nierozwijanie w młodych ludziach postaw moralnych. Uważał więc, że konieczne jest odejście od XIX-wiecznej kultury demokratyczno-liberalnej i wprowadzenie ładu moralnego, powrót do tradycyjnych wartości chrześcijańskich.
↑Thomas StearnsT.S.EliotThomas StearnsT.S.,W moim początku jest mój kres., Warszawa: Świat Książki,ISBN 978-83-247-0687-7(pol.). Brak numerów stron w książce
