Sztuczne łono^[1][2], sztuczna macica – hipotetyczne urządzenie, które pozwala na pozaustrojową ciążę lub pozamacicznąinkubację płodu poprzez wzrost zarodka lub płodu poza organizmem matki^[3].

Sztuczne łono jakoorgan zastępczy miałaby wiele zastosowań. Mogłaby być wykorzystywana do pomocy w rozwoju płodu parom, które nie mogłyby mieć dziecka^[3]. Potencjalnie syntetyczna macica mogłaby służyć za element przejściowy w rozwoju dziecka, co znacznie podniosłoby żywotność dzieci we wcześniejszym stadium rozwoju. W tym znaczeniu mogłaby być uznana zainkubator noworodków o bardzo rozszerzonych funkcjach. Ponadto mogłaby być wykorzystywana do wykonywania, na przykład, zabiegów chirurgicznych upłodu we wczesnym stadium rozwoju, zamiast odkładać je do końca trwania ciąży^[3].

W 2017 roku opublikowano badanie, w którym opisano działającą syntetyczną macicę służącą do utrzymania przy życiu i wspomaganiu prawidłowego rozwoju u wcześniaków jagniąt^[4][5].

Sztuczne łono będzie musiało dostarczać płodowi niezbędnych składników odżywczych oraz tlenu, jak i unieszkodliwiać odpady.

Kobieta wciąż mogłaby dostarczaćskładniki odżywcze i unieszkodliwiać odpady, gdyby sztuczna macica była podłączona do niej^[3]. Ponadto mogłaby zapewnić ochronę immunologiczną przed chorobami poprzez dostarczanie za pomocą syntetycznej macicy do zarodka lub płoduimmunoglobuliny G^[3].

Sztuczne dostarczanie składników odżywczych oraz utylizacja odpadów ma potencjalną zaletę taką, że płód mógłby rozwijać się w środowisku wolnym od chorób, zanieczyszczeń środowiska, narkotyków czy alkoholu, które mogą się do niego dostać za pomocą układu krążenia matki^[3]. Ponadto nie ma żadnego ryzyka wystąpieniareakcji immunologicznej wobec zarodka lub płodu, która mogłaby wynikać z niedostatecznejtolerancji immunologicznej w ciąży^[3]. Poniżej przedstawiono aspekty poszczególnych funkcji sztucznej macicy:

• Odpady mogą być usuwane za pomocądializy^[3].
• W celu dotleniania zarodka lub płodu i usunięciadwutlenku węgla można by wykorzystać metodępozaustrojowego utleniania krwi (ECMO), która pozwala utrzymać przy życiu płód do 237 godzin^[6]. ECMO jest obecnie wykorzystywane w niektórych oddziałach neonatologicznych w leczeniu noworodków donoszonych z dolegliwościami, które utrudniają wymianę gazową za pomocą płuc^[3].
• W przypadku sztucznego odżywiania obecnie stosowane techniki są problematyczne. Jedynie 20% niemowląt zzespołem krótkiego jelita, u których testowano żywienie pozajelitowe, dożywało 5. roku życia^[3][7].
• Kwestie związane ze stabilnością hormonalną również pozostają do rozwiązania^[3].

Teoretycznie sztuczna macica mogłaby być stosowana również u zwierząt, a także można by ją stosować w ciążach międzygatunkowych.

W ścianie macicy występujemyometrium, które służy do wydalenia płodu pod koniec ciąży orazendometrium, które pełni ważną rolę w tworzeniu sięłożyska. Sztuczna macica musiałaby zawierać elementy o podobnej funkcji^[3].

Interfejs między sztuczną macicą a zarodkiem lub płodem mógłby być całkowicie sztuczny, np. przy użyciu jednej lub więcej membran półprzepuszczalnych, takich jakie stosuje się w ECMO^[6].

Istnieje również możliwość wyhodowania łożyska z wykorzystaniem ludzkich komórek endometrium. W 2002 roku ogłoszono, że z powodzeniem wyhodowano tkankę łożyska z komórek endometrium usuniętych od ludzkiego dawcy^[8]. Tkankę zaprojektowano tak, aby kształtem przypominała naturalnąmacicę, a następnie wszczepiono w nią ludzkiezarodki. Prawidłowo wszczepione zarodki zaczęły rosnąć. Jednak eksperyment został przerwany po sześciu dniach z powodu ograniczeń prawnych dotyczącychzapłodnienia in vitro obowiązujących na terenieStanów Zjednoczonych^[3].

Teoretycznie możliwe jest przeszczepienie ludzkiegołożyska do wnętrza sztucznej macicy, ale nierozwiązanym problemem pozostaje transport wewnątrz sztucznej macicy substancji odżywczych^[3].

Główną funkcją zbiornika owodniowego byłaby ochrona przed fizycznymi urazami płodu lub zarodka, jednocześnie nie utrudniając mu poruszania się. Powinien on także utrzymywać optymalną temperaturę.Mleczan Ringera może być stosowany jako substytutwód płodowych^[6].

Teoretycznie, w przypadku przedwczesnego usunięcia płodu z naturalnej macicy, naturalnapępowina mogłaby być stosowana. Sztuczna macica pozostałaby otwarta przez medyczne hamowanie niedrożności okluzji, przezleki przeciwzakrzepowe, jak również przezstent lubbypassy dla zachowania przepływu krwi między matką a płodem^[3].

Rozwój sztucznego łona iektogenezy podnosi kilka bioetycznych i prawnych kwestii, a także ma istotne znaczenie dlapraw reprodukcyjnych iaborcji.^{[potrzebny przypis]}

Sztuczne macice mogą zwiększyć żywotność płodu, co pozwala zadać pytanie o potrzebę dalszego wykonywania aborcji. Prawo do aborcji to prawo do usunięcia płodu, które nie zapewnia rozwiązania, aby płód mógł dalej się rozwijać. Jeżeli przeniesienie płodu z łona matki do sztucznej macicy byłoby możliwe, to mogłoby stanowić alternatywę dla wykonania aborcji^[9][10].

Istnieją także teoretyczne obawy, że płodom, które rozwijają się w sztucznych łonach, może brakować „pewnej istotnej więzi z matką, które inne dzieci mają”^[11]; kwestią drugorzędną jest prawo kobiet do decydowania o swoim ciele.^{[potrzebny przypis]}

W 1970 rokufeministkaShulamith Firestone w swojej książceThe Dialectic of Sex: A Case for Feminist Revolution napisała, że różnice w biologicznych rolach rozrodczych mężczyzny i kobiety są źródłem nierówności płci. Firestone podkreśliła, że sztuczne macice sprawią, że kobiety będą wolne „od tyranii ich biologii reprodukcyjnej”^[12][13]. Dzięki syntetycznym macicom pary jednopłciowe, a także osobytranspłciowe mogłyby posiadać własne dzieci^[14].

Sztuczne łono odegrało szczególną rolę wscience fiction:

• Daedalus; or, Science and the Future to książka autorstwa brytyjskiego przyrodnikaJ. B.S. Haldane’a wydana w 1924 roku, w której po raz pierwszy zaproponowano ideę ektogenezy. Był to tekst wykładu^[15] odczytanego dla Heretics Society, klubu intelektualistów naUniversity of Cambrigde 4 lutego 1923 roku.
• Najbardziej znaną powieścią, w której opisano sztuczną macicę jestNowy wspaniały świat autorstwa Aldousa Huxleya z 1932 roku. Wdystopijnej przyszłości dzieci hodowane są w sztucznych łonach.
• Philip K. Dick omawia syntetyczne łona w powieściBoża inwazja (1980).
• Urządzenia, zwane replikatorami macicznymi, pojawiają się w utworach z cykluSaga Vorkosiganów pisarkiLois McMaster Bujold rozgrywających się w świecie wysoko rozwiniętych technicznie cywilizacji. Dużą rolę replikator odgrywa zwłaszcza w powieściBarrayar (1991), w której dzięki urządzeniu na świat przychodzi główny bohater cyklu,Miles Vorkosigan.
• W filmieGatunek (1995), Sil, hybryda człowieka i kosmity, rozwijała się w sztucznej macicy.
• W filmieMatrix (1999) ludzie przechowywani są w sztucznych macicach.
• O tym jak sztuczne macice mogą wpłynąć na przyszłość reprodukcyjną ludzi na Ziemi wspomina w swojej książceSeks w przyszłości (2002) brytyjski zoolog i popularyzator naukiRobin Baker^[16].
• WGwiezdne Wojny – część II (2002) na planecie Kamino znajduje się rozległy kompleks produkujący tysiące ludzkichklonów. W obrotowych sztucznych macicach hodowani są przyszli żołnierze, którzy będą walczyć przeciwko droidom.
• W filmieWyspa klony dojrzewają w sztucznych łonach.
• W serii gierHitman, Dr. Ort-Meyer hoduje klony w sztucznych łonach.
• W filmieAvatar awatary są hodowane w specjalnych zbiornikach w czasie podróży na Pandorę.
• Damian Wayne, synBruce’a Wayne’a iTalii al Ghul został stworzony poprzezinżynierię genetyczną. Talia ukrywała istnienie Damiana przed ojcem, dopóki nie okazało się to potrzebne do jej celów. Obecnie działa jakoRobin, a w alternatywnej historii zastępuje ojca w roli Batmana.

• Ektogeneza
• Zapłodnienie pozaustrojowe
• Okres prenatalny

• Coleman, Stephen (2004).The Ethics Of Artificial Uteruses: Implications For Reproduction And Abortion. Burlington, VT: Ashgate Pub.ISBN 978-0-7546-5051-5.
• Scott Gelfand i inni. (2006).Ectogenesis: Artificial Womb Technology and the Future of Human Reproduction. Amsterdam: Rodopi.ISBN 978-90-420-2081-8.

• Ciąża
• Futurologia
• Położnictwo
• Technologia fantastyczna

• Uniwersalny szablon cytowania – brak strony
• Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna
• Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma
• Artykuły z brakującymi przypisami od 2025-01