| radziecka interwencja w Afganistanie | |||
 Pododdział Specnazu w Afganistanie | |||
| Czas | 27 grudnia 1979 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | Pałac Tadż-bek,Kabul | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | niezadowolenie z rządów Hafizullaha Amina | ||
| Wynik | sukces radzieckich komandosów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Afganistanu  | |||
| 34°27′17″N 69°06′48″E/34,454722 69,113333 | |||
Operacja Sztorm-333 (ros. Шторм-333), znana również jakoszturm na pałac Amina w Kabulu –operacja radzieckichsił specjalnych przeprowadzona 27 grudnia 1979 roku wKabulu, której celem było odsunięcie od władzy ówczesnego prezydentaAfganistanu,Hafizullaha Amina.
Amin od kiedy został prezydentem Afganistanu, próbował zmniejszyć zależność kraju odZSRR. Starał się to realizować poprzez równoważenie polityki zagranicznej, za pomocą zacieśniania stosunków zIranem iPakistanem. Postawa Amina budziła obawy kierownictwaKPZR, gdzie na afgański rząd patrzono z coraz większą podejrzliwością. Szczególnie niechętnie przywódcy ZSRR patrzyli na Amina po tym, gdy ten spotkał się osobiście zGulbuddinem Hekmatjarem, będącym jednym z czołowychantykomunistów Afganistanu[1]. Prezydent starał się nawiązać lepsze stosunki zeStanami Zjednoczonymi[2]. Równocześnie jego rządy doprowadziły do tarć wewnątrz rządzącejLudowo-Demokratycznej Partii Afganistanu, w której Amin, będący zwolennikiem radykalnej (choć sceptycznej wobec ZSRR) frakcji „Chalk”, opowiedział się przeciwko umiarkowanemu i bardziej proradzieckiemu „Parczam”, a następnie rozpoczął represje wobec niej[3].
Decyzję o szturmie podjął PrzewodniczącyKGBJurij Andropow. Jej formalnym powodem był zarzutwspółpracy agenturalnej Amina zCIA, chociaż on sam optował za wprowadzeniem oddziałów armii ZSRR do Afganistanu[4]. U podstaw decyzji leżało przeświadczenieLeonida Breżniewa i ścisłego kierownictwa partii, że pod dalszymi rządami Amina, który skonfliktował rządzącą partią i przyczynił się do eskalacjiwojny domowej, sytuacja w Afganistanie będzie się tylko pogarszać, a Afganistan przyjmie antyradziecki i prozachodni kurs.
Planowaniem i dowodzeniem nad operacją zajął się płkGRU Wasilij W. Kolesnik. Radzieckie zgrupowanie szturmowe tworzyły dwie nieetatowe grupy KGB (kadraGrupy A i ci, którzy później zostali kadrą tzw.Wympieła): „Grom”, która składała się z 24komandosów pod dowództwem oficera o nazwisku Romanow, i „Zenit”, w której 30 żołnierzami dowodził również bliżej nieznany oficer o nazwisku Jakow Fiodorowicz Siemionow[5] iżołnierze 154 Wydzielonego Pododdziału Specjalnego Przeznaczenia GRU. Obydwiesekcje KGB tworzyły pododdział o kryptonimie „Kaskad” pod dowództwem płk. KGB Grigorija I. Bojarinowa – Naczelnika Kursu Doskonalenia Kadry Oficerskiej (KUOS) KGB ZSRR. Tepododdziały miały wedrzeć się do pałacu i „wykonać swoje zadania”. Wsparcie i ubezpieczenie zapewniała atakującym pozostała część tzw. „batalionów muzułmańskich” GRU (520 żołnierzyspecnazu) pod dowództwem mjr. Chałbajewa i 9 Kompania345 Gwardyjskiego Samodzielnego Pułku Powietrznodesantowego pod dowództwem por. Wostrotina (80 żołnierzy)[6]. Wszyscy żołnierze radzieccy byli ubrani w afgańskiemundury z białą opaską na ramieniu.
Pałacu Tadż-bek broniła straż przyboczna prezydenta złożona ze 150 oficerów. Wspierały ją trzy grupy strażników (ok. 50–100 ludzi), obsadzających liczne posterunki wartownicze. Zewnętrzny pierścień obrony tworzyła licząca 1200 ludzi brygada gwardyjska pod dowództwem mjr. Dżandata; składała się ona z 3 batalionówpiechoty zmotoryzowanej i batalionu czołgówT-55 oraz pułkuopl uzbrojonego w działa 100 mm.
Komandosi i spadochroniarze zostali przerzuceni do Kabulu drogą lotniczą w dniach 24-26 grudnia, legalnie, jako rosyjska pomoc wojskowa dla prezydenta Amina, który zwrócił się o nią oficjalnie 25 grudnia. Zajęli drugą linię obrony wokół pałacu (pomiędzy linią obrony prezydenta a pałacem) i ustawili na dogodnych pozycjach działka p. lot. Atak rozpoczął się 27 grudnia o godz. 19:30 czasu lokalnego. Miażdżące wsparcie ogniowe i osłonę atakującym zapewniały 4 samobieżne działka p. lot.ZSU-23-4. Na 3 lub 4transporterach opancerzonych z afgańskimi znakami rozpoznawczymi grupa „Zenit” ruszyła na pałac. Jeden z pojazdów zniszczyła ochrona Amina, jednak pozostali komandosi wdarli się do budynku i przy pomocy silnego ognia z broni automatycznej i ręcznych granatów, piętro za piętrem, opanowali pałac. Całość operacji trwała ok. 45 min.
W czasie szturmu obydwie grupy KGB straciły pięciu ludzi (w tym ich dowódcę, płk. Bojarinowa, który omyłkowo zginął od kul radzieckich spadochroniarzy), spadochroniarze również 5 żołnierzy, a „batalion muzułmański” – 12. Niemal wszyscy atakujący odnieśli rany (głównie od własnego ognia). Straty afgańskie to ok. 150-200 strażników i ochroniarzy oraz ok. 500 gwardzistów na zewnętrznym pierścieniu obrony. Wraz ze swoim synem i rosyjskim lekarzem zginął również sam prezydent Amin, który do końca był przekonany, że atakują go zbuntowane oddziały i oczekiwał pomocy radzieckiej. Nie jest jasne czy zginął od przypadkowych kul, czy też został zabity przez komandosów zgodnie z domniemanym wcześniejszymrozkazem.
Osobny artykuł:radziecka interwencja w Afganistanie.Atak z punktu widzenia osiągnięcia celówoperacji zakończył się sukcesem. Zniszczenie głównego ośrodka władzy kraju tuż przed wprowadzeniem do niego swoich głównych wojsk umożliwił KPZR zadanie. Zabicie uznawanejgłowy państwa z użyciem wojska i służby bezpieczeństwa, nie dawałolegitymizacji nowo powołanej władzy zgodnej z interesem ZSRR. NastępcaBabrak Karmal doprowadził do liberalizacji systemowej - jego rząd przywrócił skonfiskowane mienie, przyznał koncesje przywódcom religijnym orazsprywatyzował niektóre nieruchomościznacjonalizowane przez wcześniejszą władzę oraz wprowadził powszechnąamnestię[7]. Z drugiej strony pomimo liberalizacji systemu władza Karmala była bardziej proradziecka i w jej trakcie trwała interwencja Sił Zbrojnych ZSRR w kraju.
Pułkownik Kolesnik został „po cichu” utytułowany wraz z płk. Bojarinowem (pośmiertnie)Bohaterem Związku Radzieckiego z przyznaniemZłotej Gwiazdy i odznaczeniemOrderem Lenina.
