Siedziba władz (residensstad) regionu administracyjnego (län)Sztokholm oraz ośrodek administracyjny (centralort)gminy Sztokholm (Stockholms kommun lubStockholms stad)[a].
Miasto zostało założone według tradycji w 1252 roku przezjarla Birgera. Od początku XV w. Sztokholm zaczął pełnić rolę głównego ośrodka kraju. W 1436 roku zostały nadane przywileje miejskie. Status stolicy Szwecji został oficjalnie potwierdzony wakcie o formie rządu z 1634 roku (1634 års regeringsform).
Największe pod względem zaludnieniamiasto Szwecji, główny ośrodekobszaru metropolitalnegoStorstockholm (pol. „Wielki Sztokholm”), liczącego 2 336 404 mieszkańców (30 września 2018)[2]. W skład obszaru metropolitalnegoStorstockholm wchodzą wszystkie gminy regionu administracyjnego (län) Sztokholm[3].
W 2015 roku częśćtätortu Sztokholm leżąca w granicach administracyjnych gminy Sztokholm liczyła 890 640 mieszkańców[4]. W 2020tätort Sztokholm liczył 1 617 407 mieszkańców[5]. 30 września 2018 roku gmina Sztokholm (Stockholms stad) liczyła 960 031 mieszkańców[2].
Niektórzy badacze wywodzą nazwę miasta odstock – pień, pal, belka iholme – wyspa, wysepka.
Miasto po raz pierwszy pojawia się w staroskandynawskich sagach jako Agnafit (lub Agnefit) i jest łączone z mitologicznym królem szwedzkim, Agne. Pierwszy raz Sztokholm pojawia się w dokumentach w roku 1252.
Rozwój miasta rozpoczął się w XIII wieku od części zwanej dzisiajGamla Stan – Stare Miasto. Za założyciela miasta uważany jestjarlBirger Magnusson, dzięki któremu miasto bardzo szybko uzyskało duże znaczenie w handlu. Po okresie walk szwedzko-duńskich w XV i XVI wieku, w 1523 Sztokholm został zdobyty ostatecznie przezGustawa I Wazę. Od tego czasu też siedzibą szwedzkich królów był zamekTre Kronor. W 1697 roku pożar strawił większość budowli i od 1754 rodzina królewska zamieszkała już wPałacu Królewskim. W 1776 roku powstała tuAkademia Szwedzka.
W połowie XIX wieku stolica Szwecji liczyła blisko 100 tysięcy mieszkańców. W Sztokholmie rozgrywane byłyLetnie Igrzyska Olimpijskie w 1912. PoII wojnie światowej, w 1952 uruchomiono w mieście pierwszą linię metra.
Położone w środkowej części kraju na 14wyspach, które połączone są ze sobą 53 mostami oraz na lądzie stałym nad zatoką Saltsjön (Morze Bałtyckie) i jezioremMelar (szw.Mälaren) wraz z łączącą je cieśninąNorrström. Cały obszar stołeczny Sztokholmu obejmuje m.in. archipelag sztokholmski, czyli 24 000 wysp, wysepek i skał przybrzeżnych. Te uwarunkowania sprawiły, że miasto bywa nazywaneWenecją Północy. Ze 188 km² powierzchni miasta jedną trzecią stanowi teren zabudowany, pozostałe woda, lasy i parki.
Z powodu położenia na północy, klimat Sztokholmu jest silnie zróżnicowany, w zależności od pory roku. W czasie zimy dzień trwa około sześciu godzin. Natomiast w czerwcu czas ten sięga 18 godzin i 37 minut. Z tego powodu, w Sztokholmie są ciepłe lata i mroźne zimy. Najwyższa zarejestrowana temperatura to +36, a najniższa: -32 stopnie Celsjusza.
Metro sztokholmskie – stacja RådhusetFasada Dworca Centralnego od strony Klarabergsviadukten
Sztokholm posiada dobrze rozwiniętą sieć komunikacji miejskiej.Metro (szw.Tunnelbana), autobusy,tramwaje, szybkakolej podmiejska (Pendeltåg) i regionalna pozwalają szybko przemieszczać się w obrębie miasta, jak i regionu sztokholmskiego.Wszystkie formy transportu naziemnego (poza autobusami oraz pociągami z i na lotnisko) zarządzane są przez Storstockholms Lokaltrafik (SL), który powierza utrzymanie i naprawę sieci szeregowi firm – np. Connex (obsługujeMetro). Funkcjonują trzy koleje regionalne, w tym jedna wąskotorowa.
SL wprowadził wspólny bilet na wszystkie środki komunikacji poruszające się w regionie sztokholmskim. Pozwala to na łatwe przesiadanie się z metra na autobus, kolejkę podmiejską i inne środki transportu. Bilety są dostępne w formie kuponów jednoprzejazdowych oraz kart podróżnych. Karty podróżne mogą mieć różny okres ważności, od 24 godzin do jednego roku. Turystom, którzy nabędą tzw. kartę sztokholmską (szw.stockholmskortet), kartę abonamentową uprawniającą do jednorazowego wstępu do miejskich muzeów i galerii przez określoną liczbę dni (1-3), przysługują w tym czasie nieograniczone przejazdy komunikacją miejską (z wyłączeniem niektórych linii).Bilety ulgowe przysługują osobom do 20. oraz powyżej 65. roku życia.
Głównym lotniskiem Sztokholmu jestArlanda, położona ok. 40 km na północ od Sztokholmu. Z lotniska Arlanda do centrum miasta można dostać się: pociągiem (super-szybki ekspresArlanda Express, ok. 20 minut), autobusemFlygbussarna lub taksówką (40 min). Poza tym Sztokholm posiada lotniskoBromma w centrum, obsługujące samoloty m.in.Malmö Aviation i innych lokalnych przewoźników, ruch czarterowy, jak i prywatne awionetki. Bromma jest też bazą dwóch aeroklubów. Blisko Sztokholmu (ok. 100 km na południe) znajduje się lotniskoSkavsta, na które można się dostać samolotami liniiWizz Air orazRyanair z kilku miast polskich. Natomiast na północ od Sztokholmu położone jest lotniskoVästerås, które także obsługiwane jest przez tanie linie lotnicze. Również na północ, ok. 30 km w kierunkuUppsali, mieści się lotniskoGryttjom, gdzie wykonuje się m.in. skoki spadochronowe.
Sztokholm poprzez terminal promowy ma bezpośrednie połączenia promowe zTallinnem,Rygą,Helsinkami,Turku orazMariehamn naWyspach Alandzkich[6]. Poprzez położony 60 km dalej na południu terminal wNynäshamn posiada połączenia promowe zGdańskiem[7]. Małe promy (obsługiwane przez Waxholmsbolaget) pozwalają dostać się na wiele wysp archipelagu sztokholmskiego.
Sztokholm jest jednym z centrów Węzła Wiedzy i Innowacji (Sustainable Energy)Europejskiego Instytutu Technologicznego[8]. W projekcie uczestniczą też uczelnie i przedsiębiorstwa z Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Polski (koordynatorami projektu są krakowskaAGH oraz Politechnika Śląska w Gliwicach) i Francji. Udział w projekcie pozwala na tworzenie zupełnie nowych technologii i ich transfer do biznesu na ogromną skalę. Na badania wykorzystywane w biznesie przypadnie 120 mln euro rocznie.
Liczne zabytki pochodzące z Polski (np. namiot zdobyty przez Sobieskiego pod Wiedniem, zbroje królów Polski, sztandary polskiego wojska, armaty) można obejrzeć wLivrustkammaren i wMuzeum Armii w Sztokholmie.
↑W wyniku reformy administracyjnej w 1971 roku wprowadzono w Szwecji jednolity typ gminy. Sztokholm jest jedną z gmin, które od lat 80. XX wieku używają jednak określenia „miasto” (stad).
.jpg)
