Ten artykuł dotyczy Szczuczyna Podlaskiego. Zobacz też:inne Szczuczyny.| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||
 Zespół kościelno-klasztorny w Szczuczynie. | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Data założenia | 1437[1] | ||
| Prawa miejskie | 1692[2] | ||
| Burmistrz | Marcin Wileński | ||
| Powierzchnia | 13,23[3] km² | ||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna | 86 | ||
| Kod pocztowy | 19-230 | ||
| Tablice rejestracyjne | BGR | ||
Położenie na mapie gminy Szczuczyn  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu grajewskiego  | |||
 53°33′47″N 22°17′08″E/53,563056 22,285556[4] | |||
| TERC (TERYT) | 2004054 | ||
| SIMC | 0957560 | ||
Urząd miejski Plac Tysiąclecia 2319-230 Szczuczyn | |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Szczuczyn –miasto wwoj. podlaskim, wpowiecie grajewskim, położone około 50 km na północny wschód odŁomży. Siedzibagminy miejsko-wiejskiej Szczuczyn.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało dowoj. łomżyńskiego.
Przez miasto przepływaWissa, niewielka rzeka, dopływBiebrzy. Ośrodek usługowy; drobny przemysł: spożywczy, skórzany i ceramiczny.
Szczuczyn leży w dawnejziemi wiskiej na historycznymMazowszu[5], na obszarze stanowiącym we wczesnym średniowieczu częśćJaćwieży zamieszkaną przezbałtyckie plemię Połekszan[6]. Uzyskałlokację miejską w 1692 roku[7].
Około 1425 r. nad Wissą osiedlili się Szczukowie, pochodzący z północnegoMazowsza. Przywilejem z dnia 16 października 1436książę Władysław ponownie nadał i sprzedał Falisławowi i Marcinowi Szczukom 55 włók ziemi po obu stronach Wissy. Na tych ziemiach powstała wieś Szczuki Litwa. Wieś ta w 1651 przeszła w ręce Jana Ławskiego. W 1683 ziemię odkupiłStanisław Antoni Szczuka, sekretarz i zaufany dyplomata królaJana III Sobieskiego. Szlachcic zgromadził inne ziemie w tej okolicy. W latach 1689–1691 rozpoczął się pierwszy etap budowy miasta Szczuczyna. 9 listopada 1692 uznaje się za datę powstania miasta. Po wielkim pożarze w 1699 miasto zostało odbudowane przez S. A. Szczukę. Jan III Sobieski nadał Szczuczynowiprawa miejskie magdeburskie. Był on fundatorem barokowego zespołu kościoła, kolegium i klasztoru, jako wotum wdzięczności zawiktorię wiedeńską. W 1700 r. rozpoczęło tu działalność kolegiumpijarskie. W 1721 r., już po śmierci S. A. Szczuki, powstała w Szczuczynie szkoła dla dziewcząt. Szczuczyńskiekolegium kończyli zasłużeni uczeni:Jakub Falkowski,Antoni Waga,Jakub Waga,Teodor Waga,Bronisław Trentowski. Uczył się tuJózef Andrzej Załuski. Istniał tutaj pierwszy w Polsce instytut dla głuchoniemych, który w 1816 r. przeniesiono doWarszawy. W XIX wieku na rozwój Szczuczyna wpłynęło poprowadzenie nowej drogi z Warszawy do Kowna, która ominęła pobliskąWąsosz[8].
W 1858 r. powstał w Szczuczynie szpital pw.św. Stanisława.
W Szczuczynie od wieków istniała prężna, zamożna i liczna wspólnota żydowska. Według danych z 1921 roku w Szczuczynie mieszkało 2506 Żydów, co stanowiło 56% ludności miasteczka. W momencie wybuchu II wojny światowej liczebność szczuczyńskiego sztetlu wynosiła około 3000 osób.
W 1954 roku do Szczuczyna włączono wieśBarany[9].
Osobny artykuł:Pogrom w Szczuczynie.Wkrótce po wkroczeniu Niemców w czerwcu 1941, współpracujący zGestapo mieszkaniec miastaMieczysław Kosmowski razem ze swoimi braćmi oraz miejscowym kowalem Stanisławem Peniukiem – mianowanym przez niemieckiego okupanta burmistrzem, zgromadzili grupę Polaków, którzy w dniach 27 i 28 czerwca zaatakowali Żydów w czterech różnych lokalizacjach w Szczuczynie, mordując 300–400 osób[10][11][12].
Zbrodni na jedenastu (a jak podają inne źródła – dwunastu) młodychżydowskichkobietach[13] pochodzących zgetta w Szczuczynie dokonano u gospodyni Duda[14] w Szczuczynie w sierpniu 1941 roku. Kobiety zostały zatrudnione przy pracach polowych. Zatłuczono je kosami, motykami i pałkami, jedną z nich przed zamordowaniem zbiorowo zgwałcono, a potem ciała wszystkich zakopano w dwóch zbiorowych grobach.Sprawcami byli mężczyźni ze Szczuczyna i okolic. Z sześciu oprawców, trzech z nich (Dominik Gąsiewski, Kazimierz Danowski i Jan Marczykowski) wcześniej brało udział wmordzie w Bzurach[15][16]. Działali z pobudek rasistowskich i chęci zrabowania odzieży po zamordowanych.
Miasto ma obwodnicę[19], która jest częściądrogi ekspresowej S-61Via Baltica a drogi wychodzące z obwodnicy to:
Przez Szczuczyn nie przebiega linia kolejowa. Najbliższa stacja kolejowa toGrajewo (18 km od miasta). Głównym przewoźnikiem autobusowym w mieście i okolicy jest PKS Łomża. Można spotkać tu również autobusy PKS Suwałki, PKS Warszawa oraz PKS Transkom Pisz. Szczuczyn ma bezpośrednie połączenia autobusowe z Białymstokiem, Łomżą, Warszawą, Grajewem, Ełkiem, Radziłowem, Jedwabnem, Suwałkami, Augustowem, Piszem, Białą Piską, Oleckiem, Giżyckiem, Gołdapią i in. W okresie letnim bywa uruchamiany dodatkowy kurs do Lublina i Władysławowa przez Gdańsk.
Podstrefa Szczuczyn w Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej[21]
Lokalizacja: Szczuczyn, na styku dróg krajowych 61 (Warszawa – Ostrów Mazowiecka – Suwałki) oraz 58 (Pisz – Olsztyn)
Powierzchnia: 5 działek o łącznej powierzchni12 ha
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani ze Szczuczynem (województwo podlaskie). | Zobacz kolekcję cytatówPogrom w Szczuczynie w Wikicytatach |
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta | |
| Gminy wiejskie |
|
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta | |
| Osiedla (1954–72) |
|
| Gminy wiejskie (1948–54 i 1973–75) | |
| Gromady (1954–72) |
|
