Ten artykuł dotyczy planszy do gry w szachy. Zobacz też:inne znaczenia tego słowa.| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |  | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Szachownica |
Szachownica – wszachach klasycznych iwarcabach kwadratowa 64-polowaplansza, składająca się z 8 poziomych rzędów i 8 pionowych kolumn (rzędy i kolumny nazywane są również liniami). Pola te są przemiennie jasne i ciemne (dla ujednolicenia nazywane kolorem białym i czarnym)[1]. Każda linia pól w pionie oznaczona jest wnotacji algebraicznej literą (oda doh), natomiast liniom pól w poziomie przyporządkowane są cyfry (od1 do8). Dzięki temu każde pole ma swoją współrzędną i może być w łatwy sposób zlokalizowane. Polea1 jest koloru czarnego i znajduje się zawsze w lewym dolnym rogu szachownicy (dla zawodnika grającego białymibierkami). Standardowy wymiar szachownicy wynosi ok. 50 × 50 cm.
Oprócz linii pionowych i poziomych na szachownicy istnieją również diagonale (przekątne), które tworzą pola jednego koloru stykające się narożnikami (np. diagonalaa1-h8). Pierwsza i ósma linia nazywane sąliniami przemiany, natomiast cztery środkowe polad4,e4,d5 ie5 tworzącentrum szachownicy.
Współcześnie stosowana szachownica ukształtowała się dopiero na przełomieXIII iXIV wieku. Wcześniej używane szachownice (np. w szachachindyjskich, perskich lub arabskich) miały pola jednobarwne, zresztą w niektórych dzisiejszych odmianach szachów (np.japońskich) pola również są jednego koloru. W szachachchińskich ikoreańskich jest podobnie, z tym że w odmianach tych figury poruszają się nie po polach, ale po pionowych i poziomych liniach przecinających szachownicę.
Szachownice do gry w szachy lub warcaby wykonane są najczęściej zdrewna,kartonu bądźtworzywa sztucznego. Poza tablicami turniejowymi, których najważniejszą cechą jest trwałość i funkcjonalność, wytwarza się także szachownice (i bierki) artystyczne, m.in. zmetalu,masy perłowej,ceramiki,kryształu,szkła,bursztynu lubmarmuru. Oprócz klasycznej 64-polowej szachownicy można również spotkać tablice o innym kształcie i liczbie pól, np. wszachach heksagonalnych szachownica składa się z 91 sześciokątnych pól w trzech kolorach, aszachy Capablanki rozgrywane są na szachownicy 80- lub 100-polowej. Sama szachownica, dzięki swoimgeometrycznym imatematycznym właściwościom, służy nie tylko do gry w szachy, ale wykorzystywana jest także we wszelakich zadaniach i łamigłówkach, jak i w innych grach (np.warcaby,warcaby polskie).
Z szachownicą związana jest równieżlegenda o podwajaniu ziaren[2], w której hinduski władca Scheram (ew. Shehram), chcąc wynagrodzić mędrca Sessę (ew. Sissę) za wynalezienie przez niego gry w szachy, zgadza się na spełnienie jego życzenia. Życzenie to, z pozoru błahe i niepoważne, a polegające na podwajaniu liczby ziaren na każdym kolejnym polu szachownicy, okazuje się nie do spełnienia, gdyż liczba ta, będąca sumą szeregu złożonego z liczby 2 z kolejnymi potęgami od 0 do 63 (tj. 1, 21, 22, 23, 24, ... ,263), wynosi 18 446 744 073 709 551 615 (czyli ponad 18trylionów) i odpowiada ok. ośmiokrotnej ilości zboża zebranego z powierzchni całej kuli ziemskiej.[w jakiej jednostce i z jakiego okresu?] Legenda, choć nie ma bezpośredniego związku z grą w szachy, ukazuje tkwiące w nich matematyczne możliwości i jest doskonałym przykładem na ich złożoność.
.jpg)
