Klawiatura syntezatora to zazwyczaj typowaklawiatura muzyczna, zaopatrzona w zestaw styków komutujących odpowiednie wartości napięcia sterującego lub impulsów cyfrowych w zależności od naciśniętych klawiszy. Klawiatura taka może być dynamiczna, to znaczy, że może reagować na sposób uderzenia klawisza, a informacja ta może być uwzględniana przy generowaniu dźwięku poprzez wpływanie na parametrysyntezy (barwę,natężenie, głębokość modulacji itp.).
Podstawową cechą syntezatora, odróżniającą go od innych instrumentów elektronicznych (np.organów elektronicznych i tzw.keyboardów), jest to, że użytkownik instrumentu ma pełną możliwość kształtowania charakterystyk dźwięku. To rozróżnienie jest jednak nieostre, ponieważ istnieje wiele syntezatorów o uproszczonej konstrukcji, gdzie takie możliwości są w znacznym stopniu ograniczone.
Zastosowanie syntezatorów w muzyce ma dwa podstawowe aspekty:
Możliwie jak najwierniejsza imitacja znanych instrumentów akustycznych lub elektrycznych. Stosunkowo najłatwiejsza okazała się imitacja organów orazinstrumentów dętych. Większe problemy dostarczyłyinstrumenty strunowe szarpane ismyczkowe, także z powodu trudności kształtowania skomplikowanego widma takich sygnałów. Pierwszym, który z dużą wiernością odtworzył dźwiękgitary elektrycznej byłjazzowy muzykJan Hammer.
Kreowanie brzmień nieznanych wcześniej. W tym zakresie istniała duża dowolność i każdy instrumentalista starał się stworzyć swoje własne unikalne brzmienia.
W 1949 r. ukazała się pracaA Mathematical Theory of Music (pol.Matematyczna teoria muzyki). Podawała onamatematyczny model orazalgorytmkompozycji muzycznej. Praca ta zainspirowała dwóch inżynierów elektroników pracujących wRCA Princeton Laboratories – Harry'ego Olsona i Herberta Belara – do stworzenia maszyny generującej muzykę popularną. W ich zamyśle miało to być połączenie komputerowego kompozytora z elektronicznym instrumentem. Próba stworzenia elektronicznego kompozytora zakończyła się porażką z dwóch powodów. Po pierwsze, moc obliczeniowa zastosowanego komputera była zbyt mała, byalgorytm dał zadowalające wyniki. Po drugie, jak się potem okazało, sama teoria generowania muzyki była błędna. Cześć instrumentalna projektu okazała się jednak sukcesem. W ten sposób powstał pierwszy syntezator.
Było to urządzenielampowe, jednak mające już wszystkie cechy syntezatora. Dwa opracowane modele, MkI i MkII, zawierały odpowiednio 12 i 24oscylatory. Kod dźwięku zapisany był nataśmie perforowanej i wprowadzany do urządzenia przez czytnik o unikalnej konstrukcji. Urządzenie wytwarzało dźwięk, który po wzmocnieniu był odtwarzany przezgłośnik lub nagrywany na plastikową płytę. Syntezator MkII został wykorzystany w produkcji muzycznej przez kompozytorów skupionych wokółColumbia Princeton Electronic Music Centre.
W 1959 r. wNiemczech został stworzony system podobny do syntezatora RCA. Wykonała go firmaSiemens, a pracowali nad nim inżynierowie Helmut Klein i W. Schaff. Instrument był stworzony z myślą o produkcji ścieżek dźwiękowych do filmów reklamujących wyroby Siemensa. Studio Muzyki Elektronicznej Siemensa lub krótko – Syntezator Siemensa był syntezatorem lampowym opartym na 20 oscylatorach lampowych. Program, podobnie jak w syntezatorze RCA, wczytywany był z papierowej taśmy perforowanej. Zakres syntezatora obejmował osiemoktaw. Syntezator był wykorzystywany także przez wielu europejskich kompozytorów muzyki eksperymentalnej, m.in.Mauricio Kagel,Bengt Hambraeus,Miko Kelemen,Josef Riedl.
Historia syntezatora, jako komercyjnego, w pełni funkcjonalnego i ogólnie dostępnego instrumentu zaczyna się w 1963 roku W tym roku elektronik, konstruktor tranzystorowej wersjithereminuRobert Moog, zaprezentował na zjeździeAudio Engineering Society swój pierwszy syntezator zaprojektowany przy współpracy z kompozytoremHerbertem Deutschem iWalterem Carlosem. Syntezator popularnie zwanyMoogiem, zdobył natychmiastową popularność. Po sukcesie albumu CarlosaSwitched on Bach, nagranym w całości przy użyciuMooga, posypały się zamówienia, głównie ze strony muzyków awangardowych i rockowych. Jeden z egzemplarzy został sprzedany grupieThe Beatles i został wykorzystany w kilku utworach na albumieAbbey Road. W 1967 bardzo rozbudowaną wersję syntezatora zakupił zespółThe Rolling Stones. Instrument ten, nigdy nie wykorzystany w produkcji muzycznej, został odsprzedany elektronicznej grupieTangerine Dream. Pierwszym z polskich muzyków używających syntezator Mooga byłCzesław Niemen.
Syntezator Mooga był monofonicznym instrumentem o modularnej budowie. Mógł być rozbudowywany przez dołączanie kolejnych modułów. Wyposażony był w klawiaturę, co pozwalało na używanie go na koncertach, a nie tylko, jak wcześniejsze syntezatory, do pracy studyjnej. Sam Robert Moog rozbudowywał swój syntezator tworząc kilka modeli, w tym polifonicznyPolymoog i zminiaturyzowanyMinimoog. Znanymi polskimi muzykami, którzy korzystali z syntezatorów firmy Moog, są:Józef Skrzek,Marek Biliński iBogdan Gajkowski, czyli Kapitan Nemo.
Firma Roberta Mooga nie przetrwała na rynku nawet dziesięciu lat, a jej produkty zostały wyparte przez tańsze i doskonalsze instrumenty produkowane przez duże firmy elektroniczne, takie jakRoland Corp.,ARP Instruments,Yamaha i inne. Mimo tego nazwaMoog na stałe związana została z muzyką elektroniczną. Nawet współcześnie, gdy dominują cyfrowe syntezatory, wielu muzyków ciągle używa starych instrumentów wyprodukowanych przez Roberta Mooga.Klaus Schulze iPete Namlook nagrali cykl albumówDark Side of the Moog używając wyłącznie syntezatorów Mooga.Rick Wakeman w czasie trasy koncertowej grupyYesThe Full Circle w latach 2002/2003 w swym rozbudowanym instrumentarium miał wysłużony syntezatorMinimoog.
W latach 1963 i 1964 pojawiły się na rynku dwa inne produkty o podobnych charakterystykach jakMoog. Był to syntezatorBuchla skonstruowany przezDonalda Buchlę oraz pierwszy przenośny syntezatorSynket skonstruowany przezPaula Ketoffa. Choć oba weszły do praktyki muzycznej, żaden z nich nie cieszył się taką sławą jakMoog.
Wczesne syntezatory były monofoniczne, lecz szybkie postępy w miniaturyzacji układów elektronicznych oraz rozwójukładów scalonych pozwoliły na miniaturyzację instrumentów oraz osiągnięciepolifonii. Pierwszymi polifonicznymi syntezatorami byłyPolymoog iOberheim 4 Voice. Wkrótce powstały syntezatory ściśle polifoniczne, nie posiadające ograniczenia w liczbie głosów.
W początku lat 70. XX w. produkcją syntezatorów zajmowało się kilkanaście firm oferujących szeroką gamę instrumentów o różnorakich charakterystykach:
W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych syntezator stał się wiodącym instrumentem w muzyce rockowej na równi z gitarą, a często ją wyprzedzając. Instrumentaliści, „klawiszowcy” jak się ich zaczęło nazywać, otaczali się coraz większą liczbą instrumentów będących ze swej natury sporych rozmiarów. W ten sposób powstawały tzw. „ściany” (ang.wall of synthesizers) wokół muzyka, który znajdował się jakby w gnieździe, otoczony kilkoma lub nawet kilkunastoma klawiaturami[1]. Stawało się to coraz mniej praktyczne, dlatego nastąpiła konieczność standaryzacji instrumentów, tak by mogły być sterowane zuniwersalnej klawiatury. W taki sposób powstał standardowyinterfejsMIDI.
Już w 1971 powstał pierwszy syntezator cyfrowyCon Brio ADS (Advanced Digital Synthesizer). Był on wyjątkowo drogi i został wykorzystany przy produkcji efektów dźwiękowych w telewizyjnym programie Sci-FiStar Trek. W 1973 powstał hybrydowy analogowo-cyfrowyMaplin Synthesiser. Pierwszym, w pełni dostępnym, prawdziwym syntezatorem cyfrowym opartym namikroprocesorze byłSynclavier wyposażony w klawiaturę,klawiaturę komputerową itwardy dysk.
Syntezatory cyfrowe początkowo zostały przyjęte nieufnie przez muzyków, wkrótce zdominowały jednak rynek. Okazały się równie elastyczne w możliwościach kształtowania dźwięku, jak ich analogowe odpowiedniki. Oprócz tego instrumenty były wyposażone w banki brzmień imitującychinstrumenty akustyczne oraz dźwięków syntezatorowych.
Z biegiem czasu syntezatory cyfrowe stawały się znacznie mniejsze, a wkrótce i tańsze. W latach osiemdziesiątych stały się tańsze i bardziej dostępne dla ogółu. Wkrótce wiele zespołówrockowych ipopowych wyposażonych było już w cyfrowy syntezator. Obecnie instrumenty elektroniczne wyposażone w dynamiczną klawiaturę, bank brzmień i wiele gadżetów kosztują ok. 500 dolarów.
Z.S. Woźniak,Elektroniczny syntezator muzyczny, Radioamator i krótkofalowiec, 4/5/6/1978
P. Forrest,A-Z of Analogue Synthesizers, Surreal Publishing, 2003,ISBN 978-0-9524377-3-4
JohnJ.BatesJohnJ.,The Synthesizer, Oxford: Oxford University Press, 1988,ISBN 0-19-321337-0,OCLC21483523. Brak numerów stron w książce
M. Jenkins,Analog Synthesizers: Understanding, Performing, Buying- from the legacy of Moog to software synthesis, Focal Press, 2007,ISBN 978-0-240-52072-8
C. Anderton,Electronic Music Synthesizer, Popular Electronics, 5, 1973
R.A. Moog,Voltage Controlled Electronic Music Modules, Journal of the Audio Engineering Society, 7, 1965
