Sylwester III (właśc.Jan z Sabiny[1], ur. w Sabinie, zm. w1063) –papież w okresie od 20 stycznia 1045 do 10 marca 1045[2].
Jan był od 1011biskupem Sabiny[2]. W latach 1011–45 jest stale poświadczony w dokumentach cesarskiego opactwa Farfa wdiecezji Sabiny. W styczniu 1015 i kwietniu 1044 brał udział w synodach rzymskich.
We wrześniu 1044 rzymianie pod wodzą arystokratycznego roduKrescencjuszy zbuntowali się przeciw rozpustnemupapieżowi Benedyktowi IX i wygnali go z miasta[2]. Za pośrednictwem tego rodu[3], 20 stycznia 1045 Jan został obrany na nowego papieża w miejsce Benedykta IX i przybrał imię Sylwester III[2]. Jednak w marcu 1045 roku, Benedykt powrócił do Rzymu i odebrał muTron Piotrowy, po czym Sylwester powrócił do rodzinnej Sabiny[2], powracając także do swojejdiecezji[3]. 20 grudnia 1046 roku Sylwester został wezwany przez królaHenryka III na synod wSutri, gdzie został uznany za uzurpatora i skazany na pobyt wklasztorze[2]. Jednak, być może dzięki opiece Krescencjuszy, wyrok ten nie został wykonany i Sylwester nadal sprawował urządbiskupa (przynajmniej do 1062 roku)[2].
2 maja 1050 brał udział w synodzie rzymskim zwołanym przez papieżaLeona IX. W 1058 przejściowo poparłantypapieża Benedykta X, jednak już w kwietniu 1059 jego podpis widnieje nabrewe prawowitego papieżaMikołaja II. Zmarł przed październikiem 1063 roku, ponieważ wówczas biskupem Sabiny był już jego następcaUbaldo.
Legalność pontyfikatu Sylwestra III jako papieża jest bardzo kontrowersyjna[2]. Został on wybrany za życia poprzedniego papieża Benedykta IX, mimo braku dobrowolnej rezygnacji z jego strony. Z tego względu w historiografii przeważa opinia, że był onantypapieżem[1], jednak z uwagi na brak wystarczających podstaw źródłowych do definitywnej oceny wydarzeń z lat 1045–46, od roku 1947 na zasadziein dubio pro reo zamieszcza się go na półoficjalnej liście legalnych następców św. Piotra wAnnuario Pontificio.
- Rudolf Hüls,Kardinäle, Klerus und Kirchen Roms: 1049-1130, Tybinga 1977, s. 125
- Kazimierz Dopierała,Księga papieży, Wyd. Pallotinum, Poznań 1996, s. 136
