 Sylvanus Morley wCopán (ok. 1912 roku) | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Zawód, zajęcie | archeolog, epigrafik, majanista | ||
| |||
Sylvanus Griswold Morley (ur. 7 czerwca 1883 wChester, zm. 2 września 1948 wSanta Fe) –amerykański archeolog,epigrafik i majanista. Prowadzone przez niego na początku XX wieku rozległe wykopaliska przyczyniły się do znacznego poszerzenia wiedzy i badań nad cywilizacją Majów.
Urodził się w Chester w Pensylwanii jako najstarszy z sześciorga rodzeństwa. Jego ojcem był pułkownik Benjamin F. Morley, profesor chemii w Pennsylvania Military College, a matką Sarah Eleanor Constance de Lannoy[1]. Gdy miał dziesięć lat rodzina przeniosła się do Buena Vista wKolorado. Będąc w szkole średniej zainteresował się archeologią, a w szczególności egiptologią. Jednakże ojciec chciał, by zdobył solidne wykształcenie dające zatrudnienie, więc Sylvanus rozpoczął studia inżynierskie w Pennsylvania Military College. Po ich ukończeniu w 1904 roku, nie porzucił marzeń o archeologii, której naukę rozpoczął naUniwersytecie Harvada[2]. Tam za namową dyrektoraPeabody Museum Frederica Warda Putnama i profesora na wydziale antropologii Alfreda Tozzera zainteresował się cywilizacjąMajów. Krótko po ukończeniu studiów w 1907 roku wyruszył na pierwszą wyprawę do Meksyku, gdzie wizytował i zbadał kilka stanowisk archeologicznych Majów m.in. Acanceh, Xtocche, Labna,Kabah,Uxmal, Zayil, Kiuic iMayapan[3]. Spędził także kilka tygodni wChichén Itzá jako gośćEdwarda Thompsona, gdzie asystował przy pogłębianiu świętej studni Majów, Cenote Sagrado[4]. Latem 1097 roku rozpoczął pracę w School of American Archaeology wSanta Fe i przez dwa miesiące prowadził badania terenowe na południowym zachodzie USA. Rok później uzyskał stopień magistra na Uniwersytecie Harvada[3].
W 1912 rokuCarnegie Institution za namową jej członka komitetu wykonawczego Williama Parsonsa ogłosił, że wesprze wydział antropologii w School of American Archaeology. Ponieważ potrzebny był odpowiedni projekt, złożono trzy wnioski, w tym jeden należący do Morleya, który dotyczył badań i wykopalisk w Chichén Itzá. W grudniu 1913 roku instytut przyjął jego propozycję i mianował kierownikiem projektu, jednakże niestabilna sytuacja na półwyspieJukatan spowodowanarewolucją meksykańską i wybuchI wojny światowej przesunęły pracę o dziesięć lat i rozpoczęto je w sezonie 1923-24[5].
W czasie I wojny światowej Morley pod przykrywką prowadzonych wMeksyku badań, zbierał dla rządu USA informacje o niemieckich działaniach. Przemierzał m.in. wybrzeże Ameryki Środkowej w poszukiwaniu domniemanych niemieckich baz okrętów podwodnych oraz zbierał informacje o pro-niemieckich i antyamerykańskich agitacjach w regionie[6].
Po zakończeniu wojny przez kolejne dwie dekady prowadził wykopaliska archeologiczne na terytoriach Majów. Ponadto kierował pracami konserwatorskimi i dawał wykłady w USA na temat swoich znalezisk. Chociaż zaangażowany był głównie w pracach w Chichén Itzá, to przyjął także obowiązki doglądania wykopalisk w innych miejscach takich jak:Yaxchilan,Coba,Copán,Quiriguá,Uxmal, Naranjo, Seibal iUaxactun. Pod koniec lat 20. Carnegie Institution, który finansował badania zaczął krytykować Morleya za przekraczanie kosztów, harmonogramów, a także za jakość niektórych opracowań badawczych. Ostatecznie w 1929 roku kierownictwo nad programem przekazano Alfredowi Kidderowi, a Morley skoncentrował się na badaniach w Chichén Itzá[7].
W 1940 roku projekt został zakończony, a Morley wraz ze swoją drugą żona Frances wyprowadził się z Hacienda Chichén, gdzie mieszkali przez wiele lat do Hacienda Chenku. W 1946 roku został mianowany dyrektorem School of American Archaeology i Museum of New Mexico w Santa Fe[2]. Rozpoczął też pisanie obszernej pracy na temat społeczności Majów, którą opublikował w tym samym roku. Wiosną 1948 roku po raz ostatni odwiedził półwysep Jukatan. Zmarł 2 września 1948 roku w Santa Fe, w wieku 65 lat. Tam też został pochowany na cmentarzu Fairview[8].
