Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:inne znaczenia tego słowa.| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||
.jpg) Rynek w Suszu | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie | 20 grudnia 1314 | ||
| Burmistrz | Marcin Mądry | ||
| Powierzchnia | 6,67[1] km² | ||
| Wysokość | 111 m n.p.m. | ||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna | 55 | ||
| Kod pocztowy | 14-240 | ||
| Tablice rejestracyjne | NIL | ||
Położenie na mapie gminy Susz  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu iławskiego  | |||
 53°43′01″N 19°20′07″E/53,716944 19,335278 | |||
| TERC (TERYT) | 2807064 | ||
| SIMC | 0932979 | ||
Urząd miejski ul. Józefa Wybickiego 614-240 Susz | |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Susz (niem. Rosenberg in Westpreußen) –miasto wwojewództwie warmińsko-mazurskim, wpowiecie iławskim, nadJeziorem Suskim na trasie linii kolejowejWarszawa Wschodnia – Gdańsk Główny. Przez miasto przebiegają dwie drogi wojewódzkie:nr 515 inr 521. Miejscowość jest siedzibągminy miejsko-wiejskiej Susz.
Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. Susz liczył 5245 mieszkańców[1].
Susz położony jest w historycznychPrusach Górnych[2], w ramach których należy do dawnejPomezanii[3]. Leży także naPowiślu[4].
.jpg)
Na terenie grodziska w Suszu w XII–XIII wieku istniała osada zamieszkała przez ludność pruską. Na fakt, że zamieszkiwała ją ludność pruska wskazuje nazwa samej miejscowości, która pochodzi od pruskiego imieniaSuse. Od momentu przekazania Krzyżakom jako lenna kasztelanii chełmińskiej przezKonrada Mazowieckiego w 1228 roku, do całkowitego podbiciaPomezanii w 1236 roku minęło 8 lat. W tym też czasie Krzyżacy musieli opanować pruską osadę. Krzyżacy dla utrwalenia swojego stanu posiadania zbudowali fortyfikację w formie nasypu ziemnego w formie czworoboku wzmocnionego drewniana palisadą i otoczonego dwiema głębokimi fosami. Na zdobytych obszarach już w 1243 roku Stolica Apostolska ustanowiła diecezję pomezańską. W jej skład weszły tereny całej Pomezanii i częściPogezanii. Gdy w1285 roku biskup pomezański ustanowiłkapitułę wKwidzynie Susz wszedł w skład jego uposażenia. Po stłumieniuII powstania pruskiego w1283 roku Krzyżacy rozpoczęli kolonizować okolice i lokować miasta. Dla Susza zachował się jedynie dokument odnawiający przywileje lokacyjne z datą 1315, jednak uważa się, że lokacja została przeprowadzona w okolicach 1305 roku. Wtedy też zaczęto budować miasto na nowym planie jako stolicy posiadłościkapitułypomezańskiej[5]. W momencie odnowieniaprzywileju lokacyjnego w 1315 roku, miasto posiadałofosę orazmury obronne z siedemnastoma wieżami, trzema bramami i furtą[6]. Na terenie drewnianego grodu wzniesiono murowane zabudowania zamkowe[7]. Miasto nosiło wówczas nazwęRosenberg. W 1414 podczas wojny polsko-krzyżackiej miasto zostało zniszczone przez wojska polskie, kolejne zniszczenia przyniosławojna trzynastoletnia.
W czerwcu 1454 miasto zostało częściąZwiązku Pruskiego, na prośbę którego królKazimierz IV Jagiellończyk ogłosił włączenie regionu, w tym miasta, doKorony Polskiej. Pobitwie pod Chojnicami we wrześniu 1454 miasto znalazło się w rękach krzyżackich, a w 1461 zostało ponownie zajęte przez oddziały polskie, które utrzymały miasto do końca wojny trzynastoletniej. Na mocy kończącego wojnępokoju toruńskiego Susz został częścią Korony Polskiej jakolenno. Od XIV do XVII w. na rynku stałratusz. Susz należał do kapituły pomezańskiej, od 1525 posekularyzacji Prus podlegało ostatniemu biskupowi sambijskiemu Jerzemu Palentzowi. Kolejnymi właścicielami były rody von Tettau, Wittenau oraz Finckensteinowie[8]. Mury miejskie ze względu na bardzo zły stan techniczny zostały rozebrane w XIX wieku.
%2c_Westpreu%25C3%259Fen_-_Amtsrichterwohnhaus_(Zeno_Ansichtskarten).jpg)
W 1818 Susz został miastem powiatowym. W latach 1845–1846 wybudowano drogę doIławy, a w 1876 –linię kolejową doMalborka. Ułatwiło to komunikację i umożliwiło szybszy rozwój miasta. W 1831 r. miała miejsce w mieścieepidemiacholery, w wyniku której zmarło ok. 100 osób. W XIX w. na obszarze miasta funkcjonowało kilka większych zakładów, m.in.: fabryka pieców (założona przez Piotra Kraszyńskiego),browar, rzeźnia, drukarnia (wydająca lokalną gazetę „Rosenberger Kreisblatt”, od 1894 r. „Rosenberger Kreiszeitung”; gazeta przestała ukazywać się w 1934 roku).
W XX w. w mieście wybudowano instalację wodociągową (1914–1915), elektrownię (1921) i nową szkołę (1928–1929) oraz uruchomiono połączenia autobusowe zZalewem iKisielicami. W okresie międzywojennym Susz wciąż byłmiastem powiatowym i liczył w 1939 4284 mieszkańców, jednak wzrastające znaczenie Iławy oraz zniszczenia w Suszu, powstałe w wyniku działań wojennych, sprawiły, że w 1946 r. siedzibą powiatu stała się Iława (choć aż do końca 1958 pozostawał pod nazwą powiat suski[9]). Obecną nazwę administracyjnie zatwierdzono 19 maja 1946[10]. Podczas II wojny światowej istniał w Suszu podobóz obozu koncentracyjnego Stutthof[11].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie dowojewództwa elbląskiego.
Według danych z 31 grudnia 2021 Susz liczył 5308 mieszkańców[12].
.JPG)
W Suszu od 1992 r. rozgrywane są coroczne zawodytriathlonowe. Wtedy pierwszy raz rozegrano tu Mistrzostwa Polski na dystansie olimpijskim (kolejne miały miejsce w latach: 1993, 1996 i 1997). Impreza jest organizowana przy współpracy Burmistrza Gminy i Miasta oraz wielu działaczy sportowych. Obecnie odbywa się pod nazwąEuCO Susz Triathlon[19]. W zawodach brali udział tacy sportowcy jak:Bevan Docherty (Nowa Zelandia), dwukrotny medalista olimpijski z Aten i Pekinu, mistrz świata z 2004 roku,Tim Don (Wielka Brytania), mistrz świata z 2006 r. czyFilip Ospalý (Czechy), mistrz Europy z 2001 roku.
W Suszu odbyły się także zawody Pucharu Europy (1998), które były transmitowane w telewizjiEurosport[20].
Corocznie od 2009 r. w Suszu odbywa się Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Burmistrza Gminy i Miasta Susz, organizowany przez Szkołę Tańca J&K Drobotko Konrad oraz Suski Ośrodek Kultury.
Przez miasto przechodzą drogi:
W mieście znajduje się stacja kolejowaSusz nalinii kolejowej nr 9.
Miasta i gminy partnerskie:
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Suszem.| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Część miasta |
|
| Części wsi | |
| Nieoficjalny przysiółek wsi |
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta (do 1958→) | |
| Gminy wiejskie (1945–54) |
|
| Gromady (1954–58→) |
|
| Przynależność wojewódzka | |
|---|---|
| Miasta (← od 1959) | |
| Gromady (1959-72) |
|
| Gminy wiejskie (1973-75) |
