Stypendium – jednostronneświadczenie pieniężne ze stronyosoby fizycznej,osoby prawnej lubjednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, przyznane za osiągnięcie określonego wyniku w danej dziedzinie nauki lub sztuki albo w celu umożliwienia kontynuowania nauki, prowadzenia badań naukowych lub prac w dziedzinie sztuki.
W każdym jednakże przypadku, stypendium nie może wiązać się z ekwiwalentnym świadczeniem usług przez otrzymującego stypendium, na rzecz przyznającego, ponieważ powstanie wtedy zobowiązanie wzajemne w postaciumowy cywilnoprawnej o świadczenie usług (np. umowa zlecenia lubumowa o dzieło).
Dopuszczalnym jest podpisanieumowy określającej dokładne zasady realizacji stypendium. Jednakże, umowa ta nie może zawierać w swojej treści przesłanek do uznania, iż jest to umowa o świadczenie usług.
Od powyższej reguły występuje jeden wyjątek. Wyjątek ten dotyczy pracowników badawczo-naukowych realizujących, w ramach umowy o pracę zawartej na czas określony z instytucją naukową, projekty finansowane z grantów naukowych ufundowanych przez instytucje będące podmiotami prawa międzynarodowego (dobrym przykładem mogą być tutaj programy ramowe Komisji Europejskiej). Wynagrodzenie takich pracowników określa się mianem stypendium, w szczególności, gdy realizują oni badania naukowe poza miejscem swego zamieszkania[1].
Liczne polskieakty prawne powołują się na instytucjęstypendium wiążąc z nią ściśle określone i często poważne skutki prawne. Jednakże, poza określonymi rodzajami stypendiów, takimi jak stypendium sportowe, doktoranckie, habilitacyjne, czy stypendium Krajowej Szkoły Administracji Publicznej – w polskimsystemie prawnym nie ma definicji „stypendium” jako takiego.
Poprzestanie na stosowaniu w polskim prawie jedynie encyklopedycznejdefinicjistypendium, jest wysoce niewystarczające dla zapewnienia pewności obrotu prawnego, a kwestia ustalenia, czy danystosunek prawny może zostać uznany zastypendium, czy też jest to forma świadczenia usług, ma znaczący wpływ chociażby na kwestięubezpieczeń społecznych.
Ustawa opodatku dochodowym od osób fizycznych niektóre stypendia zalicza do przychodów zwolnionych z opodatkowania, niektóre traktuje jako „działalność wykonywaną osobiście”, a niektóre jako „inne źródła przychodu”. W związku z tym niektóre stypendia należy wykazać na formularzu PIT-37, niektóre na formularzu PIT-36; ponadto niektóre w całości, a niektóre tylko powyżej kwoty zwolnionej z opodatkowania[2].
