Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:Stoczek Łukowski (ujednoznacznienie).| miasto igmina | |||||
 Widok na centrum miasta z ul. Szkolnej | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Prawa miejskie | |||||
| Burmistrz | Marcin Sentkiewicz | ||||
| Powierzchnia | 9,15[3] km² | ||||
| Wysokość | 175 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | +48 25 | ||||
| Kod pocztowy | 21-450 | ||||
| Tablice rejestracyjne | LLU | ||||
Położenie na mapie powiatu łukowskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |||||
 51°57′42″N 21°58′07″E/51,961667 21,968611[5] | |||||
| TERC (TERYT) | 0611021 | ||||
| SIMC | 0975813 | ||||
Urząd miejski pl. T. Kościuszki 121-450 Stoczek Łukowski | |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Stoczek Łukowski –miasto wwojewództwie lubelskim, wpowiecie łukowskim, nadŚwidrem. Według danychGUS z 30 czerwca 2024 r. Stoczek Łukowski liczył 2336 mieszkańców[6]. Ośrodek usługowy regionu, drobny przemysł, turystyka.
Stoczek Łukowski jest najmniejszą terytorialnie gminą województwa lubelskiego. Jest też najmniej ludną i najrzadziej zaludnioną gminą miejską w województwie. Na przełomie 2007 i 2008 r. pod względem powierzchni w zajmował 2317., a pod względem liczby mieszkańców – 2214. lokatę na 2478 gmin Polski.
Miastobiskupstwa poznańskiego w powiecie garwolińskimwojewództwa mazowieckiego w drugiej połowie XVI wieku[7].
Stoczek Łukowski leży w dawnejziemi czerskiej na historycznymMazowszu[8]. Geograficznie położony jest naWysoczyźnie Żelechowskiej, częściNiziny Południowopodlaskiej, zlokalizowany na lewym brzegu rzeki Świder.
Od 1 stycznia 1992 do 31 grudnia 1997 miasto Stoczek Łukowski igmina Stoczek Łukowski tworzyływspólną gminę (tzw.miasto-gminę). Zostały połączone w związku z restrukturyzacjąpodziału administracyjnego w 1992 roku[9], lecz po 6 latach (1 stycznia 1998) gminy ponownie rozdzielono[10]. Miasto stanowi 0,65% powierzchni powiatu.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 9,15 km²[11].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało dowojewództwa siedleckiego.
Według danych z roku 2007 67% powierzchni miasta zajmująużytki rolne, a 12% –użytki leśne[12].
Miasto położone jest w odległości:
W XV wieku miejscowość należała dobiskupów poznańskich i nazywała sięWola Poznańska. CzłonWola świadczy o pewnych ulgach podczas założenia osady. W XVI wieku w notatkach kilkakrotnie pojawia sięSebastianowo (m.in. w 1576 roku) jako nazwa nowopowstałego miasta połączonego z okolicznych wsi należących do biskupów. Nazwa mogła wywodzić się od biskupa poznańskiegoSebastiana Branickiego. Od XVII wieku znana jest obecna nazwa pochodząca od wyrazustoczek, oznaczającego potok spływający po stromym zboczu[13].
Przymiotnik od nazwy miejscowejStoczek Łukowski (jak iStoczek w powiecie węgrowskim) brzmistoczecki[14]. Formęstoczecki jako jedyną podaje również najnowszy słownik ortograficzny[15].
Już w XIII w. pojawiły się pierwsze wzmianki o osadzie na wschodnich rubieżach ziemi czerskiej. W 1421 założono parafię przy miejscowym kościele.
4 kwietnia 1546 (data dzienna niepewna) król Zygmunt Stary nadał miejscowościprawa miejskie magdeburskie. Od 1795 miasto znajdowało się pod zaborem austriackim. W 1805 r. przeszedł na własność państwa i od tego czasu w mieście zaczęła się osiedlać ludność żydowska. W latach 1809–1815 Stoczek znajdował się wKsięstwie Warszawskim, a od roku 1815 wKrólestwie Polskim.
Osobny artykuł:Bitwa pod Stoczkiem.14 lutego 1831 r. pod Stoczkiem została stoczona pierwsza zwycięska bitwapowstania listopadowego. Wojska polskie pod dowództwem gen.Józefa Dwernickiego rozgromiły korpus gen.Fiodora Geismara.
W czasiepowstania styczniowego miasto aktywnie wspierało powstańców. W wyniku represji, 31 października 1864 r. publicznie stracono powstańczego burmistrza Jana Justynowicza oraz Ludwika Gierata, a w 1867 r. Stoczek utracił prawa miejskie i został włączony dogminy Prawda (pozostał jej siedzibą).
PodczasI wojny światowej Stoczek znajdował się pod okupacją niemiecką. W 1916 r. odzyskał prawa miejskie. Wdwudziestoleciu międzywojennym w mieście odbywały się największe w Polsce i jedne z największych w Europie targi końskie prowadzone przez żydowskich kupców.
W czasieII wojny światowej,12 września 1939 roku miasto zostało zajęte i spalone przez niemieckie oddziały, w późniejszym czasie weszło w składGeneralnego Gubernatorstwa i na czas okupacji niemieckiej przyłączone do powiatu garwolińskiego. Jesienią 1941 roku utworzono nieogrodzone getto, w którym znalazło się około 3,500 Żydów z Stoczka Łukowskiego oraz m.in. zGarwolina,Prawdy iMysłowa. Rok później, getto zlikwidowano, a osoby w nim przebywające deportowano doobozu zagłady w Treblince. W okolicy działały liczne oddziały partyzanckiekpt. Ostoi. Podczas trwania wojny w Stoczku prowadzone były kolonie głównie dla dzieci powstańców z Warszawy. 26 lipca 1944 roku miasto zajęły oddziały Armii Radzieckiej.
Po wojnie, miasto odbudowano, a w jego pobliżu poprowadzono linię kolejową.
Dane z 30 czerwca 2024[16]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 2336 | 100 | 1198 | 51,3 | 1138 | 48,7 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 255,3 | 130,9 | 124,4 | |||
Według danych z 30 czerwca 2024 roku miasto miało 2336 mieszkańców[6].
Według danych z roku 2002 średni dochód na mieszkańca wynosił 1623,7 zł[12].
Piramida wieku mieszkańców Stoczka Łukowskiego w 2014 roku[17].
W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
Zobacz też:Stoczek Łukowski (stacja kolejowa).Przez miasto przebiega linia kolejowa:
Głównym przewoźnikiem komunikacji autobusowej jestPKS Łuków, ważną rolę pełnią także przedsiębiorstwaPKS Siedlce,PKS Mińsk Mazowiecki,PKS Garwolin i przewoźnicy prywatni. Stoczek Łukowski posiada bezpośrednie połączenia zLublinem,Łukowem,Warszawą,Siedlcami,Mińskiem Mazowieckim,Garwolinem,Żelechowem,Kockiem iLubartowem.
Neogotyckikościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, konsekrowany w 1934 roku przez bpaHenryka Przeździeckiego. Ołtarze boczne przeniesione z drewnianego kościoła stojącego do 1909 na miejscowym cmentarzu. Ołtarz od strony południowej był ołtarzem głównym, zaś ołtarz od strony północnej był jednym z czterech bocznych. Przy ołtarzach tych w 1861 roku odprawiał mszę ks.Stanisław Brzóska. Pomnik z 1931 r. wystawiony na setną rocznicębitwy pod Stoczkiem. Przez miasto przepływa rzekaŚwider, nad którą znajduje się ośrodek wypoczynkowyIzydory.
W granicach miasta:
Poza granicami miasta:
Na miejscowym cmentarzu przy ul. Kościelnej zachowało się kilka dziewiętnastowiecznych nagrobków, gł. piaskowcowych:Józefa Kozarskiego – prezydentaŁomży w latach 1864–1865 (zm. 27 listopada 1891); Piotra Olkowicza (zm. 1857); Karoliny z Gregorkiewiczów Bogdaszewskiej (zm. 17 listopada 1864) żony Adolfa Bogdaszewskiego, uczestnika powstania styczniowego i ekspedytora poczty w Stoczku; Józefa Muczkowskiego (zm. 1867) – na nagrobku ślad po zdjęciu lub medalionie; Rozalii z Zakrzewskich Rękawek (zm. 1885), księdza Dzięciołowskiego (zm. 1886) Józefa Romiszewskiego (zm. 1896); Katarzyny z Chrzanowskich Rostkowskiej (zm. 1896) – nagrobek w formie kapliczki z figurą Matki Bożej.
Drugi rzymskokatolicki cmentarz, obecnie nieużywany, znajduje się przy ul. Polnej. Otoczony jest kamiennym parkanem. Nie zachowały się żadne nagrobki.
Przy ul. Dwernickiego znajduje się ponadtocmentarz żydowski o pow. 0,32 ha. Obecnie porośnięty lasem, nie zachowały się nagrobki ani ogrodzenie.
Najstarszą imprezą odbywającą się w Stoczku każdego lata od 1970 r. jest Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych. Uczestniczące w nim zespoły z północno-wschodniej Polski prezentują swój teatralny dorobek oraz korzystają z konsultacji profesjonalnego jury.
Największą imprezą sportową odbywającą się corocznie od 2001 r. jest Ogólnopolski Bieg UlicznyGrzmią pod Stoczkiem armaty.
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie urodzeni w Stoczku Łukowskim.| Wsie |
|
|---|---|
| Części wsi |
|
| Kolonie wsi | |
| Osady leśne wsi | |
| Przysiółek wsi |
|
| Przysiółek |
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta | |
| Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
