Stożek zderzeniowy – struktura geologiczna powstająca wskałach wskutekmetamorfizmu szokowego, mająca postaćspękań układających się napowierzchniach stożkowych[1]. Stożki zderzeniowe występują w podłożukraterów uderzeniowych i innych silnych eksplozji, takich jak podziemnepróby jądrowe.
Stożki zderzeniowe zostały po raz pierwszy opisane w niemieckimkraterze Steinheim[2][3]. Mają rozmiary od kilku centymetrów do kilku metrów, a ich kąt rozwarcia zawiera się przeważnie od 60° do 120° (typowo ok. 90°). Najlepiej wykształcone powstają w skałach drobnoziarnistych. Charakteryzują się podłużnymi bruzdami typu „końskiego ogona”. Rzadko spotyka się kompletne stożki, częściej wiązki z grubsza stożkowatych fragmentów tworzące trójwymiarową, rozgałęziającą się sieć o hierarchicznej strukturze, z licznymi mniejszymi stożkami na powierzchni większego. Choć ich kształt przypomina stożki, zwykle zaginają się w kształt podobny doparaboloidy[2].
Od lat 60. XX wieku przejawy metamorfizmu szokowego w skałach są traktowane jako niepodważalny dowód uderzeniaciała niebieskiego. Stożki zderzeniowe są jedynymi takimi strukturami osiągającymi makroskopowe rozmiary. Przy rozpoznawaniu miejsc impaktów należy zachować ostrożność, gdyż inne struktury, takie jaklustro tektoniczne, mogą być pomylone ze słabo wykształconymi stożkami. W kraterach złożonych stożki zderzeniowe często występują w skałach wzniesienia centralnego[4].
Stożki zderzeniowe powstają w wyniku szybkiej propagacjinaprężeń, bliskiej prędkościfali Rayleigha, gdyciśnieniefali uderzeniowej w skale osiąga wartość pomiędzy 2 a 30gigapaskali. W górnym zakresie ciśnień (10–30 GPa) stożki mogą zawierać charakterystyczne mikroskopowe deformacje, które nie powstają przy niższych ciśnieniach. Wyższe ciśnienia prowadzą dozeszklenia,stopienia lub nawetodparowania skały[5][4].
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Stożek zderzeniowy |