 Stefan Kisielewski (1987) | |||
| Data i miejsce urodzenia | 7 marca 1911 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 27 września 1991 | ||
| Narodowość | polska | ||
| Dziedzina sztuki | |||
| Epoka | neoklasycyzm(muzyka) | ||
| Ważne dzieła | |||
| |||
| Odznaczenia | |||
 | |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Stefan Kisielewski,ps. literackie:Kisiel,Teodor Klon,Tomasz Staliński,Julia Hołyńska,dr J.E.Baka i muzyczny:Jerzy Mrugacz (ur.7 marca1911 wWarszawie, zm.27 września1991 tamże) –polskiprozaik,publicysta,kompozytor, krytyk muzyczny, pedagog, poseł naSejmPRLII iIII kadencji z ramieniaZnaku, członek założycielUnii Polityki Realnej.
SynZygmunta i Salomei Janiny z domu Szapiro (1882–1967), nauczycielki[1], ciotkiHanki Sawickiej[2], bratanekJana Augusta Kisielewskiego, satyryka i współzałożyciela kabaretu „Zielony Balonik”. W latach 1929–1931 studiowałpolonistykę ifilozofię naUniwersytecie Warszawskim, a także od 1927 w Konserwatorium Warszawskim (obecnieUniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina), gdzie w latach 1934–1937 uzyskał dyplomy zteorii muzyki (1934),kompozycji w klasieKazimierza Sikorskiego (1937) i fortepianu w klasieJerzego Lefelda (1937). W latach 1938–1939 przebywał wParyżu, gdzie chciał studiować kompozycję pod kierunkiemNadii Boulanger, lecz udało mu się uczestniczyć tylko w jednej lekcji.
W okresie międzywojennym rozpoczął działalność jako kompozytor, krytyk oraz literat; w 1932 opublikował pierwsze recenzje muzyczne w dwutygodniku „Echo Tygodnia”. W latach 1935–1937 był sekretarzem redakcji „Muzyki Polskiej”, od 1935 publicystą i recenzentem muzycznych pism: „Pion”, „Bunt Młodych”, „Polityka” oraz „Zet”. Po powrocie z Paryża w kwietniu 1939 objął stanowisko kierownika muzycznego Rozgłośni „Warszawa II”.
Brał udział wwojnie obronnej w 1939, będąc żołnierzem85 Pułku Piechoty19 Dywizji Piechoty wNowowilejce. Po rozformowaniu wrócił pieszo doWarszawy, gdzie spędził okresokupacji niemieckiej. Dawał prywatne lekcje fortepianu, pracował jakoakompaniator w szkole gimnastycznejStefana Szelestowskiego i w kawiarni „Rio Rita” naKrakowskim Przedmieściu. Był referentem audycji muzyczno-słownych w Sekcji Polskiego RadiaDelegatury Rządu na Kraj[3]. W 1942 ożenił się z Lidią Hintz. W 1943 urodził im się pierwszy syn,Wacław. Podczaspowstania warszawskiego pracował w radiu. Ranny trzeciego dnia powstania został wywieziony z transportem ludności cywilnej. Z transportu zbiegł wSkierniewicach, gdzie spędził resztę wojny. Podczas powstania stracił większość dorobku kompozytorskiego.
Po wojnie osiedlił się wKrakowie, zamieszkał z rodziną w słynnymDomu Literatów przyulicy Krupniczej 22. W 1945 założył pismo „Ruch Muzyczny”, którego był redaktorem naczelnym do 1948. Po zlikwidowaniu pisma z przyczyn politycznych, następnie reaktywowaniu, był w latach 1957–1959 członkiem zespołu redakcyjnego. W latach 1945–1949 wykładał przedmioty teoretyczne w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnieAkademia Muzyczna w Krakowie). Usunięty z uczelni przez władze komunistyczne w 1949 uczył prywatnie kompozycji (do jego uczniów należał m.in.Adam Walaciński). Równocześnie zajmował się pracą kompozytorską, literacką oraz dziennikarską.
W latach 1945–1989 (z przerwami w latach 1953–1956, kiedy wydawanie pisma zawieszono, w latach 1968–1971 w związku z cenzurą dotyczącą zakazu publikacji Kisielewskiego, w latach 1981–1983, czyli w okresie stanu wojennego) był publicystą, felietonistą „Tygodnika Powszechnego” w cyklachGłową w ściany,Bez dogmatu,Pod włos,Łopatą do głowy,Gwoździe w mózgu iWołanie na puszczy. Używał pseudonimu „Kisiel”. W latach 1950–1953 był redaktorem „Przewodnika koncertowego”Filharmonii Krakowskiej, w latach 1955–1957 autorem radiowychRozmów o muzyce, w latach 1956–1961 prezesem kołaZwiązku Kompozytorów Polskich w Krakowie. W 1961 osiedlił się w Warszawie, zamieszkał przyalei Jana Chrystiana Szucha 16.
W latach 1957–1965 był posłem naSejm PRL, razem m.in. zTadeuszem Mazowieckim, w ramach grupyZnak. W1957[4] i w1961 roku wybrany z listyFrontu Jedności Narodu[5]. W 1964 był jednym z sygnatariuszyListu 34. W latach 1965–1968 piastował stanowisko redaktora naczelnego wydawnictwa muzycznego „Synkopa”, w latach 1971–1974 prezesa sekcji muzycznejZAiKSu; czterokrotnie był członkiem zarządu głównego Związku Kompozytorów Polskich, był także członkiemZwiązku Literatów Polskich. W 1968 za krytykęcenzury (użył wtedy na zebraniu Związku Literatów Polskich słynnego określenia „dyktatura ciemniaków”, jednak – według jego własnej interpretacji zamieszczonej wDziennikach – nie wobec władzy, a właśnie cenzorów) zabroniono mu publikacji na trzy lata. 11 marca w zaułku przyulicy Kanonii został także pobity przez„nieznanych sprawców”. W grudniu 1975 był sygnatariuszemprotestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59)[6]. W 1976 podpisałlist 14 przeciwko represjonowaniu uczestnikówradomskiego czerwca. 23 sierpnia 1980 dołączył doapelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu zestrajkującymi robotnikami[7]. W 1984 opublikował w „Tygodniku Powszechnym” tzw.„Moje typy” („listę kanalii”), pozbawioną komentarza listę nazwisk osób, które szczególnie aktywnie zajmowały siępropagandą w PRL.
Twórczość publicystyczna Kisielewskiego nacechowana była duchempragmatyzmu iliberalizmu, a jednocześnie – biorąc pod uwagę czasy w jakich przyszło mu żyć – była wybitnie niepokorna.Mariusz Urbanek stwierdził, iż był on „najchętniej czytanym, choć najmniej słuchanym dziennikarzem PRL-u. Komuniści nie chcieli go słuchać, bo mówił, że jest ich wrogiem. W wolnej Rzeczypospolitej nie słuchali go przyjaciele, bo mówił, że się z nimi kompletnie nie zgadza”[8]. Kisielewski znany był też ze swojego przewrotnego charakteru – kiedyLeopold Tyrmand sprawił sobie nowy samochód, Kisiel wziął cegłę i na karoserii wydrapał mu wielkimi literami wyraz „dupa” (po tym incydencie panowie nie odzywali się do siebie przez rok)[8].
W kwestiach polityczno-społecznych reprezentował poglądykonserwatywno-liberalne. Był jednym z założycieli Ruchu Polityki Realnej w 1987 orazUnii Polityki Realnej w 1989. Sympatyzował też zPorozumieniem Centrum[9].
Po 1989 po nieporozumieniach z redakcją „Tygodnika Powszechnego”, która zaczęła cenzurować jego felietony, odmówił dalszego publikowania swoich tekstów w tym tygodniku i przeniósł się na łamy „Wprost”, gdzie zgodził się na udzielanie krótkich wywiadów, komentując aktualne wydarzenia. Równocześnie, od marca 1988 do 2 września 1991 nagrywał cotygodniowe felietonyKisiel prosto z Warszawy dla polonijnej audycji radiowej w rozgłośniWPNA wChicago, którychstenogramy były bieżąco przedrukowywane w lokalnym „Dzienniku Związkowym” i które w całości zostały opublikowane w Polsce w 2016[10]. W 1990 ustanowił dorocznąNagrodę Kisiela, przyznawaną najpierw przez niego samego, a po jego śmierci przez kapitułę złożoną z jego synaJerzego i laureatów z lat poprzednich.
W latach 1968–1980 pisał osobisty dziennik, który objął kilka brulionów. Dziennik został wydany po jego śmierci, pod nazwąDzienniki.
Stefan Kisielewski skomponował wiele utworów muzycznych, utrzymanych w stylu XX-wiecznegoneoklasycyzmu, za które był wielokrotnie nagradzany w kraju i za granicą. Był również autorem szeregu powieści, książek o muzyce (m.in.Gwiazdozbioru muzycznego), a także setek felietonów i publikacji politycznych, między innymi w czasopiśmieRes Publica Nowa. Autor terminusocrealizm liturgiczny.
Jego synWacław był współtwórcą duetu fortepianowegoMarek i Wacek, a córka,Krystyna Kisielewska-Sławińska, została romanistką i tłumaczką. Młodszy syn,Jerzy, został dziennikarzem radiowym i telewizyjnym.
Zmarł w Warszawie, pochowany został nacmentarzu Powązkowskim (kwatera 172-6-23)[11].
Powieści polityczne, pierwotnie wydane w Paryżu, pod pseudonimem Tomasz Staliński:
