 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 1688 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 10 grudnia 1718 | ||
| Zawód, zajęcie | pirat | ||
| |||
Stede Bonnet (ur.1688 wBridgetown[1] na wyspieBarbados[2], zm.10 grudnia1718) –pirat narodowości angielskiej urodzony na Barbadosie, grasujący przez około dwa lata po akwenach wschodniego wybrzeża Ameryki, znany w historiografii jako „Pirat-Dżentelmen”[2][3][4].
Urodził się w zamożnej rodzinieplantatorówtrzciny cukrowej na Barbadosie, wyspie, na której w XVII w. osiedlił się jego dziadek, Thomas Bonnet[3]. W momencie śmierci Thomasa w 1676 majątek Bonnetów wynosił ponad 400akrów[3]. Część z posiadłości przypadła w spadku ojcu Stede’a, Edwardowi Bonnetowi[3]. Ojciec zmarł, kiedy Stede miał sześć lat; prawdopodobnie w tym okresie zmarła także jego matka Sarah z d. Whetstone[3]. Stede odebrał mimo to staranne wykształcenie[3]. Jego opiekunką była Jenner Whetstone[5].
W 1709 w Bridgetown ożenił się z Mary Allamby, która także pochodziła z rodziny plantatorów[3]. Para miała czwórkę dzieci, z których jedno zmarło przed 1715[3]. Bonnet posiadał stopień majoralokalnej milicji[3]. W 1716 był wybrany na urządsędziego pokoju[1]. Sympatyzował zjakobitami[5].
W 1717, porzuciwszy żonę oraz trójkę dzieci (Edward, Stede, Mary), skłonił się ku piractwu, co biografowie z jego epoki poczytywali jako objaw niestabilności psychicznej[3]. Wysunięto także przypuszczenie, że ruch Bonneta mogło spowodować rozczarowanie życiem małżeńskim[1]. Pomimo braku doświadczenia w żeglarstwie własnym sumptem zakupił od kapitana Godfreya Malbone’a[5] i uzbroiłslup „Revenge” w dziesięć (lub sześć[4])dział, po czym obsadził go załogą ponad 70 ludzi[3] (wg Mossa było to ponad 120 osób[5]). Jego metody dowodzenia załogą i zachowanie odbiegały od znanych wówczas praktyk piractwa[4]; wypłacał on swoim podwładnymregularną pensję, uchodził za człowieka wykształconego i według relacji współczesnych posiadał na swoim okręcie pokaźną bibliotekę[3][6].
„Revenge” skierował się ku wybrzeżomWirginii[3]. Tam Bonnet zdobył i splądrował trzy brytyjskie okręty: „Anne” „Endeavour” i „Young”, a także barbadoski statek „Turpet”[3]. Wszystkie jednostki oszczędzono, z wyjątkiem ostatniej, którą podpalono, być może po to, aby uniknąć przeniknięcia informacji na rodzinną wyspę Bonneta[3]. Następnie, po obraniu kursu na południe, w sierpniu 1717 załoga „Revenge” zajęła u wybrzeżyKaroliny Południowej dwa kolejne okręty:brygantynę płynącą zBostonu i barbadoski statek transportowy[3]. Okręty przyłączono na pewien czas dofloty Bonneta[5][3]. Jednostki skierowano ku wybrzeżomKaroliny Północnej, gdzie dokonano niezbędnych napraw w okolicyujścia rzekiCape Fear, wykorzystując części i zasoby zdobytych okrętów[5][4][3]. Nazwisko Bonneta znane już wówczas było angielskim władzom[5]. „Revenge” skierowano następnie kuNew Providence; po drodze piraci napotkali na hiszpańskiokręt wojenny, który poważnie uszkodził statek Bonneta; zdołał on umknąć, lecz w starciu z Hiszpanami został ranny i stracił około połowę załogi[3]. Niektórzy autorzy wątpią w historyczność starcia z Hiszpanami, zwracając uwagę na brak informacji potwierdzających takie wydarzenie w hiszpańskich archiwach[6].
Na New Providence, wówczas będącej siedzibą nieformalnejRepubliki Piratów(inne języki)[5], Bonnet poznałBenjamina Hornigolda orazEdwarda Teacha, któremu prawdopodobnie pozwolił dowodzić okrętem do czasu swojego wyzdrowienia[3]. W październiku 1717 „Revenge” dowodzony przez Czarnobrodego pożeglował doZatoki Delaware, gdzie piraci w krótkim czasie dokonaliabordażu kilkunastu jednostek[3]. Bonnet, pozbawiony faktycznej decyzyjności, cieszył się jednak sympatią załogi i zachował przywilej mieszkania w kapitańskiej kajucie[5]. W listopadzie w rejonieKaraibów piraci zdobyli francuski czternastodziałowiec „La Concorde”, który od tej pory, po znacznym dozbrojeniu, służył Teachowi pod nazwą „Queen Anne’s Revenge”[5]. Wówczas Bonnet ponownie przejął dowodzenie na swoim slupie[3]. Do końca 1717 wspólnie z Czarnobrodym dokonał kilku napadów na statki w okolicachWysp Podwietrznych iSaint Kitts; Brytyjczycy w pościg za nimi bezskutecznie wysłali okręty HMS „Scarborough” i HMS „Seaford”[5][3]. Działalność piratów relacjonowana była w pierwszej północnoamerykańskiej gazecie pt. „The Boston News-Letter(inne języki)”[5]. Zimę piraci spędzili w rejonieZatoki Meksykańskiej, plądrując hiszpańskie i brytyjskie statki kupieckie[5].
Z początkiem 1718 Bonnet i Czarnobrody na pewien czas rozstali się[5]. Wiosną 1718 „Revenge” w okolicachZatoki Honduraskiej wdał się z silnie uzbrojonym statkiem kupieckim „Protestant Caesar” w wymianę ognia, która zmusiła piratów do ucieczki w stronę wyspTurneffe[5]. Tam doszło do ponownego spotkania Bonneta z Teachem. Porażka w starciu ze statkiem kupieckim nadszarpnęła autorytet kapitana „Revenge”[4]. Czarnobrody za zgodą załogi „Revenge” ponownie przejął czasowo kontrolę nad okrętem, wyznaczając na nowego kapitana jednego ze swoich podwładnych, Richardsa; wkrótce połączone siły piratów Bonneta i Teacha zdobyły w rejonie Turneffe okręt „Adventure”, którego nowym kapitanem została prawa ręka Czarnobrodego –Israel Hands[5]. Bonneta ulokowano na „Queen Anne’s Revenge”; pozbawiony dowodzenia uczestniczył m.in. w zaaranżowanej przez Czarnobrodego blokadzieCharleston w maju 1718[2][3]. Na siły piratów składało się wówczas kilka okrętów i kilkaset osób załogi; liczba ta została po opuszczeniu okolic Charleston znacznie uszczuplona, prawdopodobnie z inicjatywy Teacha, by uniknąć nadmiernego podziału łupów[5].
Latem Bonnet opuścił na pewien czas flotyllę Czarnobrodego i udał się doBath; tam uzyskał u brytyjskiego gubernatoraCharlesa Edena(inne języki) ułaskawianie na mocy wydanego rok wcześniejAktu Łaski(inne języki)Jerzego I[7][2][3][5]. Starał się prawdopodobnie o uzyskanielistu kaperskiego przeciwko Hiszpanom[5]. Ułaskawienie Bonneta wiązało się z faktem, że kończył się wówczas krótki interwał angielsko-hiszpańskiego pokoju pomiędzywojną królowej Anny awojną Hiszpanii z Koalicją[1].
W międzyczasie Teach oszukał go i odpłynął z miejsca spotkania, zagarnąwszy większość wspólnie zdobytych łupów i przejmując część załogi „Revenge”[5][6]. Bonnet niemal natychmiast powrócił do piractwa pod zmienionym nazwiskiem (kapitan Edwards, kapitan Thomas) i, przemianowawszy swój okręt na „Royal James”[4][3], grasował u wybrzeży Wirginii, łupiąc kilkanaście statków w przeciągu dwu miesięcy[3]. Władze kolonialne Karoliny Północnej uchodziły wówczas za pobłażliwe wobec piratów[5].
.jpg)
Pod koniec lipca Bonnet zagarnął okręty „Fortune” i „Francis”, dołączając je do swojej flotylli, która następnie popłynęła na leże w okolice ujścia rzeki Cape Fear[2][3]. Podczas pobytu tam jeden z zakładników przetrzymywanych przez piratów zdołał oswobodzić się i uciekł do Charleston, gdzie poinformował władze o miejscu przebywania okrętów Bonneta[3]. Sprawę podjął gubernator Karoliny PołudniowejRobert Johnson[2]. Dowództwo nad ekspedycją karną objął pułkownikWilliam Rhett(inne języki); 27 września po kilkugodzinnejbitwie morskiej Bonnet wraz z załogą (trzydziestu pięciu pozostałych przy życiu ludzi) poddał się[3][2].
Wziętych do niewoli piratów przetransportowano do aresztu w Charleston, skąd Bonnet zdołał uciec pod koniec października. W związku z tym wystawiono za nimlist gończy opiewający na siedemset funtów. 8 listopada został ponownie schwytany na wyspieSullivan nieopodal Charleston[2][3]. 10 listopada, kiedy postawiono go przed sądem, nie przyznał się do winy[3]. Próbował bronić się, argumentując, że przez wiele miesięcy znajdował się w niewoli Czarnobrodego[8]. Dzień później przyznał się to winy, lecz mimo to został skazany na śmierć przezpowieszenie (sędzią w jego sprawie byłNicholas Trott(inne języki)[7])[3]. Zyskał sobie sympatię części mieszkańców Charleston, którzy zwracali się do gubernatora z prośbą o złagodzenie wyroku, jednak bez efektu[3]. Egzekucję Bonneta przeprowadzono 10 grudnia 1718 na miejscu straceń w White Point w Charleston[3]. Wcześniej stracono wszystkich jego podwładnych z wyjątkiem kilku, którzy przekonali sąd, że zostali zmuszeni do piractwa siłą[2].
Żona Bonneta Mary zmarła na Barbadosie ok. 1750[3].
_by_Captain_Charles_Johnson.jpg)
Jednym z głównych źródeł wiedzy nt. jego życiorysu jest zapis głośnego procesu w Charleston, który został wydany drukiem w Londynie w 1719[1][8][9]. Ponadto życiorys Bonneta został opisany m.in. w wydanej w 1724History of Piracy (pióra kapitanaCharlesa Johnsona(inne języki))[3][10]. Do innych źródeł historycznych należą m.in. korespondencja z epoki, akta procesów innych piratów, pisemne relacje ofiar i barbadoskiearchiwalia parafialne[5]. W 1943 na miejscu stracenia w Charleston postawiona została kamienna tablica pamiątkowa[7]. W 2008 magazyn Forbes umieścił go na liście „najbogatszych piratów w historii”, szacując wartość jego łupu na ok. 5,5 mln dolarów[5]. W 2020 ukazała się biografia Bonneta autorstwa Jeremy’ego Mossa[8].
Francuski pisarzMarcel Schwob przedstawił życie pirata w swojej książceŻywoty urojone. Ponadto Bonnet jest bohaterem dziełaTima Powersa pt.Na nieznanych wodach(inne języki).Kate Bonnet: The Romance of a Pirate's Daughter to satyryczna powieść XIX-wiecznego autoraFranka Stocktona(inne języki), opisująca życie fikcyjnej córki Stede’a[11]. Historia Bonneta i Teacha posłużyła jako inspiracja dla fabuły serialu komediowo-romantycznegoNasza bandera znaczy śmierć (2022)[6]. W kwietniu 2022 w Theatre Three w Dallas wystawiono musical komediowy oparty na życiu Bonneta, pt.Stede Bonnet: A Fucking Pirate Musical[12]. Postać Bonneta często pojawiała się w grach komputerowych o tematyce pirackiej, m.in.Sid Meier’s Pirates![13] iAssassin’s Creed IV: Black Flag[14][15].
Flagę Bonneta tradycyjnie przedstawia się jako białą czaszkę umiejscowioną nad poziomo leżącą kością, z sercem i sztyletem po bokach, na czarnym tle. Wersja ta prawdopodobnie zaczerpnięta została z niedatowanegorękopisu znajdującego się od 1939 wNational Maritime Museum w Wielkiej Brytanii. Współczesne Bonnetowi źródła opisują jego flagę jedynie jako „krwawą” (ang.bloody flag)[16]; w epoce piratów wywieszenie czerwonej flagi oznaczało walkę bez brania jeńców[5]. W artykule z 1718 w czasopiśmie „The Boston News-Letter(inne języki)” w kontekście Bonneta pojawia się informacja nt.flagi z czaszką, bez dalszego opisu[17].
.svg)
